Ξεκίνησε το καράβι φορτωμένο νεολαίους κομμουνιστές και μαχητές από όλη τη Θεσσαλία. Επιχείρηση: Απόβαση στο Τρίκερι. Στόχος: Η Ιστορική Αλήθεια. Να βρεθούν εκείνες οι σελίδες της ιστορίας, όπου Ελληνες αγωνιστές έχουν σκαλίσει με το ίδιο τους το αίμα του πως η δύναμη των λαών είναι αδάμαστη, εκείνες που «χάνονται», ακριβώς επειδή οι αλήθειες που κουβαλούν είναι ...εξαιρετικά «επικίνδυνες». Η πορεία θύμιζε αυτήν που ακολουθούσαν χιλιάδες γυναίκες πολιτικές κρατούμενες πριν από πενήντα περίπου χρόνια, όταν τις μετέφεραν στο μικρό νησί του Παγασητικού, εξόριστες, μέχρι να δηλώσουν ότι ...«μετανοούν». Αυτόν τον ιστορικό τόπο μαρτυρίου και ηρωισμού, διάλεξε η Οργάνωση Περιοχής Θεσσαλίας της ΚΝΕ το Σαββατοκύριακο 5 και 6 Ιούλη, για να ανοίξει τις εκδηλώσεις του 29ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή», οργανώνοντας ένα διήμερο με εκπαιδευτικό, αλλά και ψυχαγωγικό χαρακτήρα.

Σ' αυτό το πανέμορφο, γεμάτο ελαιώνες και ήρεμες ακρογιαλιές νησί, όπου εκείνα τα χρόνια επικρατούσε η σιωπή του τρόμου και η μυρωδιά του θανάτου, τα παιδιά της ΚΝΕ και οι φίλοι της έστησαν την κατασκήνωσή τους, «ύψωσαν» τραγούδια, σημαίες, παιχνίδια. Στο νησί, όπου κάποτε αντηχούσαν τα βογκητά των εξορίστων από τα βασανιστήρια, τώρα αντηχούσαν τα συνθήματα των νεολαίων, που από τον οικισμό του Αϊ - Γιάννη, όπου διοργάνωσαν εκδηλώσεις τιμής, «ράγιζαν» τη γαλήνη του νησιού. Κουβέντες ξάστερες, χωρίς περιστροφές: «Το δρόμο του αγώνα διαλέγει ο λαός, δε γίνεται καλύτερος ο καπιταλισμός».

Το Τρίκερι ανήκει στους ιστορικούς εκείνους τόπους, που οι «άρχοντες» του τόπου μας, όχι μόνο δεν προβάλλουν, όπως θα 'πρεπε, ως μουσεία του λαϊκού κινήματος ενάντια στην ξενοκρατία και στον ντόπιο φασισμό, αλλά και επιχειρούν να θάψουν. Κι επειδή η ιστορία δε σβήνεται, επιλέγεται άλλος τρόπος εξόντωσης: Η σιωπή, η εγκατάλειψη. Οπως και με τη Γυάρο, την Ακροναυπλία, τις φυλακές του Ιντζεδίν, δεκάδες φυλακές, όπου είχαν στοιβαχτεί προοδευτικοί πολίτες και αγωνιστές την περίοδο του Εμφυλίου, αλλά και αργότερα, όπως η Μακρόνησος, που σήμερα φιλοξενεί στάβλους και στάνες.

Η πολιτεία, αποδεικνύοντας τη σημασία που αποδίδει σ' αυτόν τον ιστορικό τόπο, δεν έχει στήσει κανένα απολύτως μνημείο στο νησί. Το Συμβούλιο Περιοχής της Θεσσαλίας, με αφορμή αυτήν την επίσκεψη, ετοίμασε μία μαρμάρινη πλάκα για να τοποθετήσουν οι νεολαίοι στο Τρίκερι, ως έναν ελάχιστο φόρο τιμής στις αγωνίστριες του παρελθόντος. Αν και η Ελένη Καρανικόλα, αγωνίστρια εξόριστη τότε, που ταξίδεψε μαζί με τους νεολαίους, είχε την άδεια των εκκλησιαστικών αρχών του Νομού Βόλου, για να μπει η πλάκα στο μοναστήρι, η διοίκηση της μονής δεν το επέτρεψε, επικαλούμενη εργασίες που γίνονται στον προαύλειο χώρο της. Ταυτόχρονα, όταν ζητήθηκε από τον κοινοτάρχη του νησιού να μπει η πλάκα στην πλατεία του λιμανιού, εκείνος στην αρχή δήλωσε ότι αυτό ήταν αδύνατον, έπειτα συμπλήρωσε πως είχε πρόβλημα με την υπογραφή στην πλάκα, και μετά ...«εξαφανίστηκε».

Την πιο αποστομωτική απάντηση σε τέτοιες τακτικές διαστρέβλωσης και αλλοίωσης της Ιστορίας, δίνουν οι ίδιοι οι νέοι. Οσοι επισκέφτηκαν το Τρίκερι, δεν είδαν το διήμερο μόνον ως μια διασκεδαστική εκδρομή. Κι αυτό φαινόταν από την προσήλωση, με την οποία άκουγαν τη διήγηση της Ελένης Καρανικόλα, από τα απανωτά τους ερωτήματα. Στα πηγαδάκια που έστηναν, αναρωτιούνταν αν οι ίδιοι θα ανταποκρίνονταν με την ίδια αυταπάρνηση σε ανάλογες συνθήκες, σκέφτονταν πόσο βαριά ήταν η ευθύνη να συνεχίσουν στο αγωνιστικό μονοπάτι στο οποίο βάδισαν οι εξόριστες.

«Αυτά που μάθαμε εδώ πέρα, είναι πολύ πιο σημαντικά από μερικά πράγματα που μαθαίνουμε στο σχολείο», δήλωσε στο «Ρ» ο Γιάννης Κόμιτσας, μαθητής από τη Λάρισα. «Το κύριο είναι πως περνάνε ότι η ιστορία δεν αλλάζει από το λαό, περνάνε ότι η ιστορία γίνεται από κυβερνήσεις, από πρόσωπα», συμπλήρωσε ο σπουδαστής Νίκος Τασιούδης. Χαρακτηριστικά ήταν τα λόγια της 16χρονης Αντωνίας Μήτσιου, απ' τα Τρίκαλα: «Προσπαθούσα να μπω στην ψυχολογία αυτής της γυναίκας, που έφτασε εδώ μετά από τόσα χρόνια. Ηρθα εδώ, γιατί ήθελα να μάθω», τόνισε, «αν και το είπα σε συνομηλίκους μου και μου 'λεγαν ότι η εκδρομή στο Τρίκερι είναι κουταμάρα», πρόσθεσε.

Το διήμερο αυτό δεν ήταν μνημόσυνο. Κι αυτό φάνηκε από τους προβληματισμούς που γέννησε στη νέα γενιά. Μια νέα γενιά που τη βομβαρδίζουν ασταμάτητα, από τη μια το ατομικό βόλεμα και ο άγριος ανταγωνισμός και, από την άλλη, η απαισιοδοξία και ο μηδενισμός. Ομως, αυτή αντιστέκεται κι επιμένει να αναρωτιέται, να μαθαίνει. Κι ίσως αυτή της η αντίσταση, μέσα στις συγκεκριμένες συνθήκες, να 'ναι το δικό της δείγμα ηρωισμού. Αυτά τα παιδιά ήρθαν στο Τρίκερι, για να θερίσουν ό,τι «έσπειραν» οι αγωνίστριες και οι αγωνιστές που θυσιάστηκαν. Και δεν είναι μόνον όσοι πήγαν στο Τρίκερι. Είναι όλοι οι νεολαίοι της ΚΝΕ, τα παιδιά της Νεανικής Δράσης για την Ειρήνη, οι νέοι μαχητές του ΠΑΜΕ, κάθε νέος, που, στον τόπο όπου δουλεύει, όπου σπουδάζει, όπου ζει, παλεύει για τα δικαιώματά του. Η καλύτερη απόδειξη πως, τελικά, οι εξόριστες του Τρίκερι έχουν νικήσει...

Εικόνες και περιστατικά που έζησαν οι εξόριστες αναβίωσαν, μέσα από αφηγήσεις γυναικών που εξορίστηκαν στο Τρίκερι, τις οποίες παρουσίασαν μαθητές, το απόγευμα του Σαββάτου, αλλά και μέσα από τις μαρτυρίες της Ελένης Καρανικόλα. Ιστορίες που πάσχισαν να δώσουν στους ακροατές, συμμετέχοντες στο διήμερο, τουρίστες, αλλά και ντόπιους, όλη τη φρίκη των βασανιστηρίων και των εξευτελισμών, που καθημερινά εφάρμοζαν οι Αλφαμίτες για να αποσπάσουν «δηλώσεις μετανοίας». Αλλά και το μεγαλείο των αγωνιστριών, που όχι μόνο δε λύγιζαν γιατί πίστευαν στα υψηλότερα ιδανικά, αλλά πάσχιζαν καθημερινά να κατακτήσουν μόρφωση, ψυχαγωγία, να δημιουργήσουν τα δικά τους πολιτιστικά έργα. Γιατί ο πόνος της ψυχής και του κορμιού, βγαίνοντας από το «μύλο» του αγωνιστικού φρονήματος, γινόταν τραγούδι και θέατρο, πείσμα αντίστασης και υπόσχεση ζωής.

«Εχουμε δω πέρα, πλούτο αγριλιές/μα φαγάκι λίγο κι άφθονες δουλιές./ Στήνουμε τσαντίρια δίχως αντοχή/και την άλλη μέρα φτου κι απ' την αρχή./ Ολες κυνηγούμε μια σταλιά νερό,/μα μας το χαϊδεύουν ποντικοί σωρό./ Μα τα βάσανά μας τόσο τρομερά,/κάνουμε τραγούδι, γέλιο και χαρά...». Ετσι έπλεκε σε τραγούδι τον καημό των εξορίστων, η «Μούσα» του στρατοπέδου.

Οι συνεντεύξεις από εξόριστες στο Τρίκερι που παρουσίασαν οι μαθητές, μιλούσαν για γυναίκες γενναίες, που στη βία και την τρομοκρατία των χωροφυλάκων απαντούσαν με περίσσια τόλμη, αντλώντας δύναμη από την αλληλεγγύη που είχαν αναπτύξει: «... Ο "ξανθός άγγελος" (μια νεαρή, λυγερή, εξόριστη που έτσι τη φώναζε ο διοικητής), πήρε ένα ψαλίδι και έκοψε σύρριζα τις ξανθές κοτσίδες της...». Ο διοικητής δεν μπορούσε πλέον να τις ξεριζώσει, όπως πριν λίγο, εξευτελίζοντάς τη, χτυπώντας την, εκεί που μάζευαν τις κρατούμενες για μαθήματα... συμμόρφωσης. «Μπα σε καλό σας που θα υπογράψουμε. Είναι κακό πράμα η δήλωση», απαντούσαν λιλιπούτειοι κρατούμενοι, τα παιδιά των εξορίστων που ζητούσαν νερό, και οι χωροφύλακες δεν τους έδιναν, λέγοντάς τους να πουν στις μανάδες τους να υπογράψουν δηλώσεις. Κι όταν ο επικεφαλής τα πήγε στις εξόριστες, και τους έκανε παρατήρηση γιατί τα... φανάτιζαν, εκείνες απάντησαν: «Εμείς; Η σκληρή πραγματικότητα. Αυτή τα διδάσκει...».

Την Κυριακή το πρωί, οι νεολαίοι περιηγήθηκαν με τη βοήθεια της Ελένης Καρανικόλα στους χώρους του στρατοπέδου, και στο μοναστήρι, όπου συγκεντρώνονταν όσες είχαν χτυπηθεί από τις ασθένειες που μάστιζαν το νησί, τη δυσεντερία, την ελονοσία, τη φυματίωση. Οπως εξήγησε, είχε μεταφερθεί από το στρατόπεδο της Χίου στο Τρίκερι, μαζί με άλλες 1.200 γυναίκες και 150 παιδιά, ενώ το 1949, λίγο πριν μεταφέρουν ορισμένες στη Μακρόνησο, οι κρατούμενες του νησιού έφταναν τις τέσσερις με πέντε χιλιάδες. Οι νεολαίοι κρέμονταν από τα χείλη αυτής της γυναίκας, καθώς εκείνη αφηγούνταν πώς, οι ίδιοι άνθρωποι που τα πρωινά καταρρακώνονταν από τις αγγαρείες, ξεφόρτωναν ξύλα και τρόφιμα σκαρφαλώνοντας λόφους μέσα στο χιόνι ή στον καύσωνα, ξάπλωναν μαζί με τα μωρά τους, καταχείμωνο, στο τσιμεντόστρωμα ή μέσα σε λασπωμένες σκηνές, στοιβάζονταν σε αντίσκηνα για να δεχτούν τις επιδρομές δημίων που τις σακάτευαν με ρόπαλα, συρματόσκοινα και βούρδουλες, τα βράδια, στα καμαράκια, στους θαλάμους, παρακολουθούσαν διαλέξεις, διάβαζαν βιβλία, κρατώντας τσίλιες, αφηγούνταν πώς οι δεσμώτισσες του Τρίκερι ανέβαζαν τον «Προμηθέα Δεσμώτη». Η Ελένη Καρανικόλα μας έδειξε ακόμα την πλαγιά όπου οι κρατούμενες είχαν στήσει το «θεατράκι» τους, το μέρος απ' όπου η φωνή της Ελλης Νικολαΐδου, τραγουδίστριας της Λυρικής, αντηχούσε τα βράδια σαν «αηδόνι».

«Τα όνειρά μας τα έχουμε εναποθέσει σε σας. Από σας περιμένουμε την Επανάσταση, το αποκορύφωμα. Αν κάποιοι παγκοσμιοποιούν το κεφάλαιο, εμείς να παγκοσμιοποιήσουμε τον αγώνα μας», δήλωσε με αγωνία και συγκίνηση στο «Ρ» η Ελένη Καρανικόλα.

Σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «ο φασισμός έχει πάντα δύο πρόσωπα, κάποτε ήταν ναζισμός, τώρα είναι ιμπεριαλισμός. Ο τρόπος μεθόδευσης των σχεδίων τους, διαγράφεται πανομοιότυπος μέσα στο πέρασμα του χρόνου». Τόνισε ότι οι ιμπεριαλιστές δε διστάζουν να δολοφονήσουν μερικά εκατομμύρια για να πετύχουν τα σχέδιά τους, σημειώνοντας πως οι ομοιότητες ανάμεσα στον εμπρησμό του Ράιχσταγκ, και στην επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, είναι πάρα πολλές.

Μέχρι το 1947, στο Τρίκερι βρίσκονταν εξόριστοι και άνδρες πολιτικοί κρατούμενοι, κομμουνιστές, μέλη του ΔΣΕ, του ΕΑΜ. Ενας από αυτούς, ο Λεωνίδας Γούλας από τα Τρίκαλα, που τον έφεραν στο νησί 20 χρονών, έφτασε φέτος για πρώτη φορά, μετά από 56 ολόκληρα χρόνια. «Νόμιζα πως θα έρθω και θα δω τους συντρόφους μου. Εύχομαι να μη ζήσει η νέα γενιά εκείνα που ζήσαμε εμείς, τα χρόνια του Εμφυλίου. Επειτα, αυτά που περάσαμε, να τα σκεφτούν, να τα μελετήσουν, για να τα έχουν σαν παράδειγμα, για ό,τι συναντήσουν από δω κι εμπρός στη ζωή τους», δήλωσε συγκινημένος στο «Ρ», με τα μάτια καρφωμένα στην πλαγιά όπου κάποτε ήταν στημένες οι σκηνές των συντρόφων του.