ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εκεί στα Κορέστεια

Του Γ. Χ. ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ

Αυτή την εποχή, όλη η Ελλάδα βρίσκεται στους δρόμους που οδηγούν στη θάλασσα. Ολα τα προγράμματα των διακοπών μιλούν για νησιά, για επιλεγμένες παραλίες και επίγειους παραδείσους, όπου πολυτελή ξενοδοχεία περιμένουν να υποδεχτούν το Νεοέλληνα προλετάριο, για να του αλλάξουν τη μιζέρια του καθημερινού του ονείρου, με έναν κόσμο ήχων και χρωμάτων, γεύσεων και θεαμάτων μοναδικών και ανεπανάληπτων, πληρωμένων σε 12 άτοκες δόσεις. Κι όμως, υπάρχει και μια άλλη Ελλάδα, που δεν είναι θαλασσινή και τη γνωρίζουν μόνο αυτοί που την κατοικούν. Η Ελλάδα, που είναι σκορπισμένη πάνω σε διάσελα πολυτραγουδημένων βουνών, σκορπισμένη σε κοιλάδες μυστικών ποταμών. Η Ελλάδα, που δε σε πληγώνει, όταν ταξιδεύεις αλλού, μα, σε πληγώνει, όταν την περπατάς, όταν τη χάνεις και τη βρίσκεις την ίδια στιγμή. Μιλάω για την Ελλάδα, που δεν είναι μόνο γλώσσα και ελευθερία, εθίμων κατάλογος και γεύσεων εμπειρίες. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα της Ιστορίας και των πολεμικών αναμνήσεων η ευνοούμενη. Μιλάω για την Ελλάδα, που δεν μπορείς να την κλείσεις μέσα σε μια περιγραφή, ούτε μέσα σε σχήματα λόγου λυρικών ποιημάτων. Να τη ζήσεις μονάχα μπορείς. Να τη φορέσεις κατάσαρκα και πνιγμένος μαζί της μέσα σε ένα ποτήρι κρασί να περάσεις απέναντι, εκεί όπου, μέσα σε χλωρίδες πρωτόγνωρες και απολιθωμένες πανίδες, μέσα σε διηγήσεις προδομένων ονείρων και πάνω σε οριζόντιες στρωματογραφίες ηρωικών βημάτων, βρίσκεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Αναγνωρίζεις μέσα στο χρυσαφί των τσεβρέδων και το ασημί των ταπεινών αναθημάτων τη δική σου μορφή. Ετσι, όπως την παράτησες, ναυαγισμένη σε σταυροδρόμια σχολικών αυλών, πάνω σε ψάθινες καρέκλες εφηβικών καφενείων και κάτω από τα μπάζα της ανεργίας και των θλιβερών φαντασιώσεων της ευτυχίας των παγκοσμιοποιήσεων!

* * *

Δεν είναι μελοδραματικές υπερβολές αυτά που σου γράφω, ούτε τα λεκτικά προϊόντα της προσωπικής μου μοναξιάς. Εχω και γω χαμένο το πρόσωπό μου μέσα στις απελπισμένες κραυγές του πολιτισμού μας, που σβήνει στα θλιβερά σκουπίδια των κυβερνητικών δράσεων, κάτω από την εφιαλτική συμβατικότητα του πολιτικού λόγου, πίσω από τον ίλιγγο των μετοχών, που ανεβαίνουν και κατεβαίνουν, μετρώντας τη θερμοκρασία του ετοιμοθάνατου εθνικού μας βίου. Εχω και γω, ακριβώς όπως Εσύ, την ανάγκη να ξαναφτιάξω το "γόητρο" της προσωπικής μου ιστορίας, μαζεύοντας από δω κι από εκεί τα κομμάτια μιας ξεχασμένης Ελλάδας, που δε λέει να τελειώσει, γιατί την κρατούνε με υπομονή στα χέρια τους άνθρωποι που γελούνε ακόμα, ακούν τους θλιμμένους ανάπαιστους της βαλκανικής μουσικής και χορεύουν, ανοίγοντας τα χέρια πλατιά, για ν' αγκαλιάσουν το σύμπαν της μοναξιάς που τους περιβάλλει, κάτω από τη στεγνή γλώσσα της κεντρικής εξουσίας. Αυτοί μόνοι και, όμως, χαρούμενοι, στην προοπτική ενός ονείρου που δεν είμαι σίγουρος, αν θα αντέξει πολύ, αφού οι αρμόδιοι των "θαλασσινών" διακοπών δεν έχουν χρόνο να τους σκεφτούν και φροντίζουν να τους ξεχάσουν.

* * *

Μιλάω για τον πρώτο δήμαρχο του καποδιστριακού Δήμου των Κορεστείων. Τριάντα χιλιόμετρα, αν θυμούμαι καλά, πάνω στο δρόμο που φέρνει από την Καστοριά στη Φλώρινα. Βρέθηκα εκεί ένα βράδυ με τους φοιτητές και τους συνεργάτες μου στις ανασκαφές του Δισπηλιού. Ητανε το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής και ο καινούριος δήμος, φορώντας τα "καλά" του, γιόρταζε στο προαύλιο ενός επιβλητικού σχολείου. Μπήκαμε μέσα, σχολιάζοντας την ένταση της μουσικής, την κνίσα της ψησταριάς, την έλλειψη των καθισμάτων. Πολύ γρήγορα όμως, τα σχόλιά μας ξεχάστηκαν, μπροστά στο πλατύ χαμόγελο του δημάρχου. Μας έσφιξε τα χέρια με δύναμη, κάθισε κοντά μας και άρχισε να μας μιλάει για τον πολιτισμό! Ναι, για τον πολιτισμό, χωρίς να φλυαρεί, αναμασώντας τις γνωστές "μορταδέλες", που τόσο τις συνηθίζουν οι τοπικοί άρχοντες, έτσι, για να αποσπάσουν καμιά χρηματοδότηση, που τόσο εναγώνια την αναζητούν τα ταμεία των νέων και παλαιών δήμων. Ο δήμαρχος των Κορεστείων δε φλυαρούσε, όμως, εκείνο το βράδυ, μιλούσε και αυτά που έλεγε τα εννοούσε. Και μέσα στα μάτια καθρεφτίζονταν μαζί με την αγωνία του για το μέλλον του πολιτισμού μας η μουσική, τα φώτα και η κνίσα του πανηγυριού!* * *

Κι όταν έφευγε από κοντά μας, έσκυψε ευγενικός και πραγματικός άρχοντας πάνω από το τραπέζι μας, που ήταν κιόλας γεμάτο τρανταχτά γέλια και μισογεμάτα ποτήρια και είπε: Μη διανοηθείτε να πληρώσετε.

Οχι, δήμαρχε, δε διανοηθήκαμε να πληρώσουμε. Μη μας αρνηθείς, όμως, να σε ευχαριστήσουμε δημόσια, όχι μόνο για το ευγενικό σου κέρασμα, αλλά και για το μάθημα αισιοδοξίας, που μας έκανες σιωπηρά, εκεί ψηλά στα ξεχασμένα Κορέστεια. Καλή αντάμωση!

Μιλάω για την Ελλάδα, που δεν είναι μόνο γλώσσα και ελευθερία, εθίμων κατάλογος και γεύσεων εμπειρίες. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα της Ιστορίας και των πολεμικών αναμνήσεων η ευνοούμενη. Μιλάω για την Ελλάδα, που δεν μπορείς να την κλείσεις μέσα σε μια περιγραφή, ούτε μέσα σε σχήματα λόγου λυρικών ποιημάτων. Να τη ζήσεις μονάχα μπορείς

Ατζέντα εκδηλώσεων

Δύο χιλιετίες μουσικής παράδοσης

Σήμερα και αύριο (9μμ), περισσότεροι από 250 τραγουδιστές, μουσικοί και χορευτές θα μεταφέρουν στη σκηνή του Ηρωδείου αντιπροσωπευτικά δείγματα τραγουδιού, μουσικής και χορού απ' όλη την Ελλάδα. "Μουσική στους αιώνες - Δύο χιλιετίες Ελληνικής Μουσικής Παράδοσης" ο τίτλος του και επιμελητής ο εθνομουσικολόγος Λάμπρος Λιάβας.Πρόκειται για μία αναδρομή στην ελληνική μουσική παράδοση, ακολουθώντας τα ίχνη της μέσα στους αιώνες. Ενα πρόγραμμα που ξεκινά από τον "Επιτάφιο του Σεικίλου" (λαϊκό τραγούδι του 1ου αι. μ. Χ.) κι από τα βυζαντινά ακριτικά τραγούδια. Στη συνέχεια περνά στα ιστορικά και στα νεότερα δημοτικά τραγούδια και χορούς, για να καταλήξει στην παράδοση του ρεμπέτικου, μέσα από κομμάτια που αποτελούν πολύτιμα σημεία αναφοράς για την καταγωγή και τη μνήμη του Ελληνισμού.

Συμμετέχουν: ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Στ. Ψαρουδάκης,η βυζαντινή χορωδία του Γιώργου Κακουλίδη,το συγκρότημα του Κέντρου Καππαδοκιών Μελετών, οι Πόντιοι Αργοναύται - Κομνηνοί με τον λυράρη Μιχάλη Καλιοντζίδη,το πολυφωνικό συγκρότημα "Χαονία",ο Κ. Κωστούλας (κλαρίνο), Σ. Κουκουλάρης (βιολί), οι τραγουδιστές Κ. Κουλιά, Μ. Κουτσαγγελίδης, Δ. Κοντογιάννης κ. ά. Ειδικοί προσκεκλημένοι είναι μία ομάδα "Κουδουνάτων" από τη Σκύρο και γυναίκες από την ακριτική Νέα Βύσσα του Εβρου με τις μοναδικές φορεσιές τους. Συμμετέχει επίσης η χορευτική ομάδα του Λυκείου των Ελληνίδων Αθήνας,η Αννα Βαγενά με αποσπάσματα από τις διηγήσεις της Σμυρνιάς τραγουδίστριας Αγγέλας Παπάζογλου.

Η εκδήλωση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του δασκάλου της ελληνικής μουσικής Σίμωνα Καρά,αλλά και στη νεότερη γενιά που παραλαμβάνει τη σκυτάλη αυτής της παράδοσης για να τη μεταφέρει στον αιώνα που έρχεται.

Ουράνια... εξέγερση

Τους "Ορνιθες" του Αριστοφάνη παρουσιάζει την ερχόμενη Παρασκευή και Σάββατο στην Επίδαυρο το "Εθνικό Θέατρο". Στην παράσταση, που αφιερώνεται στον Αλέξη Σολωμό,συμμετέχουν 41 ηθοποιοί, 9 μουσικοί με ζωντανή ορχήστρα και 34 μέλη χορού. Τη σκηνοθεσία της παράστασης υπογράφει ο Κώστας Τσιάνος,ο οποίος σημειώνει ότι τα "μεγάλα έργα έχουν το προνόμιο σε διαφορετικές εποχές να μας αποκαλύπτουν άλλες πτυχές και να γίνονται αναπάντεχα επίκαιρα. Σήμερα, μετά τα ολέθρια γεγονότα στις γειτονικές μας χώρες, οι "Ορνιθες" παρουσιάζουν συγκλονιστικές αντιστοιχίες".

Η μετάφραση είναι του Αλέξη Σολωμού,τα σκηνικά - κοστούμια του Γιάννη Μετζικώφ,η μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου,η χορογραφία των Κώστα Τσιάνου, Ελενας Γεροδήμου και η μουσική διδασκαλία Μελίνας Παιονίδου.Παίζουν οι: Πέτρος Φιλιππίδης, Σωτήρης Τζεβελέκος, Νίκος Μπουσδούκος, Τρύφων Παπουτσής κ. ά.

Απάνθισμα ζωγραφικών έργων

Εως τις 30 του Σεπτέμβρη στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 51) παρουσιάζεται ένα αντιπροσωπευτικό τμήμα των συλλογών της. Πρόκειται για ένα απάνθισμα 65 ζωγραφικών έργων, σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών. Δημιουργίες των: Γ. Ιακωβίδη, Σπ. Βικάτου, Ν. Λύτρα, Κ. Παρθένη, Φ. Κόντογλου, Γ. Μπουζιάνη, Γ. Γουναρόπουλου, Γ. Στέρη, Ο. Κανέλη, Γ. Μόραλη, Γ. Σπυρόπουλου, Χρ. Μπότσογλου κ. ά. Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά (9πμ έως 1μμ και 5μμ έως 9μμ, εκτός Σαββάτου απογεύματος και Κυριακής). Σημειώνουμε ότι η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων διαθέτει στις μόνιμες συλλογές της 2.500 έργα Ελλήνων ζωγράφων, γλυπτών και χαρακτών.

Εργο του Ορέστη Κανέλλη