Τα γεγονότα τρέχουν, το παρασκήνιο «βαρύ» και το σκηνικό του έργου που βλέπουμε αλλάζει συνεχώς, αν κι επί της ουσίας έχει το ίδιο περιεχόμενο: τον αγώνα μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, των σφαιρών επιρροής και τον έλεγχο χωρών, φυσικού πλούτου και των δρόμων μεταφοράς τους. Σ' αυτές τις συνθήκες γίνονται δύσκολες οι εκτιμήσεις, αφού πολλές πληροφορίες παραμένουν μυστικές, ενώ πολύ συχνά δίνονται στη δημοσιότητα άλλες, με στόχο τον αποπροσανατολισμό. Παρ' όλα αυτά αξίζει κανείς να προσπαθήσει τουλάχιστον να περιγράψει κάποιες σημαντικές κατευθύνσεις, που μπορούν να επιδράσουν στις παραπέρα εξελίξεις. Τέτοια είναι στην προκείμενη περίπτωση και η στάση που κρατά η Μόσχα.

Πολύ μελάνι έχει χυθεί μετά τις 11 Σεπτέμβρη για να πειστεί και ο τελευταίος πολίτης της Γης ότι όλες οι χώρες και οι λαοί συσπειρώνονται γύρω από τις ΗΠΑ στον πόλεμο που αυτές έχουν κηρύξει ενάντια στον «αφανή» εχθρό. Πίσω από τέτοια κείμενα που περιγράφουν τη «μεγάλη συμμαχία» που συγκροτούν οι ΗΠΑ, συνήθως απουσιάζουν αναφορές και εκτιμήσεις για τις αντιθέσεις και τα συγκρουόμενα συμφέροντα στους κόλπους αυτής της μεγάλης «συμμαχίας». Σαν παράδειγμα αναφέρεται η στάση της Μόσχας. Μάλιστα το όλο ζήτημα παρουσιάζεται με τόση «αφέλεια», λες και λόγος γίνεται για τη σύμπλευση της ΕΣΣΔ και όχι της σημερινής καπιταλιστικής Ρωσίας. Πώς όμως εξηγείται η συμμετοχή της Μόσχας στο όλο «παιχνίδι» που στήνεται στην περιοχή; Είναι αλήθεια ότι στο πρόσφατο ταξίδι του προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες η ηγεσία της σημερινής Ρωσίας ανοιχτά έθεσε το θέμα των ανταλλαγμάτων που κατά τη γνώμη της θα έπρεπε να έχει για να προσχωρήσει στη «μεγάλη συμμαχία» των ΗΠΑ. Τέτοια είναι: α) Η άρση της δυτικής κριτικής στην «αντιτρομοκρατική» εκστρατεία στην Τσετσενία, όπου οι«αποσχιστές» Τσετσένοι, βαφτίστηκαν «τρομοκράτες». β) Η ικανοποίηση της αίτησης που έχει υποβάλλει εδώ και τρία χρόνια η Ρωσία για την ένταξή της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), χωρίς προαπαιτούμενα και όρους που κάποιοι θέλουν να της επιβληθούν. γ) Η συμμετοχή της Ρωσίας στα νέα «συστήματα ασφαλείας», δηλαδή ελέγχου του σύγχρονου κόσμου, που επεξεργάζονται ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, παρακάμπτοντας και μετατρέποντας σε υποχείριά τους διεθνείς οργανισμούς και πριν απ' όλα τον ΟΗΕ. Μιλώντας στο γερμανικό Κοινοβούλιο (και στα γερμανικά) ο Πούτιν είπε μεταξύ άλλων: «Τα συντονιστικά όργανα τα οποία έχουν ως τα τώρα συγκροτηθεί δε δίνουν στη Ρωσία ουσιαστικές δυνατότητες να συμμετέχει στην προετοιμασία και λήψη των αποφάσεων. Σήμερα συχνά οι αποφάσεις παίρνονται χωρίς τη δική μας συμμετοχή και απλώς στη συνέχεια μας ζητάνε επιτακτικά να υποστηρίξουμε αυτές τις αποφάσεις. Και μετά απ' αυτά κάνουν πάλι λόγο για νομιμοφροσύνη προς το ΝΑΤΟ. Μάλιστα λένε ότι χωρίς τη Ρωσία αυτές οι αποφάσεις δεν μπορούν να υλοποιηθούν. Και αναρωτιόμαστε: είναι κάτι το κανονικό αυτό; Πρόκειται για μια πραγματική συνεργασία;» Στην ίδια ομιλία ο Πούτιν έκανε λόγο για διατήρηση των «στερεοτύπων του ψυχρού πολέμου» σε βάρος, βέβαια, της Ρωσίας. «Χωρίς μια σύγχρονη, ισχυρή και σταθερή αρχιτεκτονική ασφάλειας δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης», σημείωσε ο Πούτιν. Μ' άλλα λόγια, πρέπει κάποτε και η Ρωσία να πάρει μέρος στη λήψη των αποφάσεων των ισχυρών του καπιταλιστικού κόσμου και να σταματήσουν να τη χρησιμοποιούν απλώς ως «μαϊντανό». δ) Στην παραπάνω κατεύθυνση ο Πούτιν έθεσε και το θέμα του μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ σε «περισσότερο πολιτικό οργανισμό» και την ένταξη της Ρωσίας σ' αυτόν. Βέβαια, πολλοί είναι αυτοί πού σημειώνουν πως μπορεί να υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους η Ρωσία συμμετέχει στην «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» των ΗΠΑ. Σαν τέτοιους συχνά αναφέρουν την προσπάθεια της Μόσχας να «έχει λόγο» στο καθεστώς που θα διαδεχτεί τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Η εφημερίδα «Ιζβέστια» (10/10/01) έγραφε ότι «άρχισε η διαδικασία διαμόρφωσης του νέου κόσμου, και μάλιστα με την πιο πρωτόγονη γεωγραφική έννοια των λέξεων. Η μετασοβιετική Κεντρική Ασία αναπόφευκτα γίνεται ζώνη ευθύνης κάποιου, ή αμερικανική, ή ρωσική, ή ρωσοαμερικανική, ή των ριζοσπαστών ισλαμιστών... Ακριβώς γι' αυτό πρακτικά και δεν υπάρχει περίπτωση η Ρωσία να μην πάρει μέρος σ' αυτόν τον πόλεμο». Δεν είναι πάλι τυχαίο που ο Β. Καλιούζιν, εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου για το ζήτημα της Κασπίας, διαπίστωνε στην εφημερίδα «Νεζαβίσιμαγια Γκαζέτα» (2/10/01) πως γίνεται επικίνδυνη η εκκρεμότητα που έχει προκύψει με το μοίρασμα της Κασπίας, μεταξύ των παρακασπίων κρατών. Επίσης σημειώνεται, ότι μια αποχή της Μόσχας απ' αυτήν την αμερικανόπνευστη επιχείρηση, θα οδηγούσε στην αποκλειστική εδραίωση της επιρροής των ΗΠΑ στη στρατηγική περιοχή. Τέλος, σε ορισμένα δημοσιεύματα του ρωσικού Τύπου αναφέρεται ότι με τη συμμετοχή της η Μόσχα θα προσπαθήσει να «πείσει» τις ΗΠΑ να βάλλουν «νερό στο κρασί τους» και να μην χτυπήσουν χώρες με τις οποίες η Ρωσία έχει και επιδιώκει να αναπτύξει πιο στενές σχέσεις, όπως είναι το Ιράν, το Ιράκ, η Λιβύη κ.ά., όχι βέβαια λόγω «ανθρωπισμού», αλλά γιατί η Μόσχα έχει σοβαρά οικονομικά συμφέροντα σ' αυτές τις χώρες.

Εκείνο όμως που συχνά αποσιωπάται και στη χώρα μας είναι ότι στη νέα κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με την προσπάθεια των ΗΠΑ να «εισβάλλουν» στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας, η Ρωσία όχι μόνο δεν αδιαφορεί, αλλά προσπαθεί να προσεταιριστεί σε μια στρατηγική συνεργασία την ΕΕ ή μέρος των χωρών της. Στην ίδια ομιλία ο Πούτιν είπε και το εξής: «Κανένας δε βάζει υπό αμφισβήτηση την υψηλή αξία των σχέσεων της Ευρώπης με τις ΗΠΑ. Απλώς έχω την άποψη ότι η Ευρώπη στέρεα και για μεγάλο διάστημα θα εδραιωθεί ως ισχυρό και πραγματικά αυτοτελές κέντρο της παγκόσμιας πολιτικής αν μπορέσει να ενώσει τις δικές της δυνατότητες με τις ρωσικές δυνατότητες: το ανθρώπινο, εδαφικό δυναμικό, τους φυσικούς της πλούτους, το οικονομικό, πολιτιστικό κι αμυντικό δυναμικό της Ρωσίας». Και εδώ δεν είναι καθόλου τυχαία η πρόταση της Ρωσίας να συμμετάσχει στον Ευρωστρατό. Τέλος, η σημερινή ηγεσία της Ρωσίας, ως σύγχρονος εκφραστής των συμφερόντων της ολιγαρχίας της χώρας της, δεν έμεινε αμέτοχη στην παγκόσμια προσπάθεια που γίνεται για τον περιορισμό των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, την καταστολή των λαϊκών κινημάτων, τόσο στο εσωτερικό της Ρωσίας, όσο και διεθνώς. Χαρακτηριστική ήταν η πρόταση της Ρωσίας για ενίσχυση των κατασταλτικών μέσων στις χώρες που συμμετέχουν στο Συμβούλιο της Ευρώπης, με πρόσχημα την καταπολέμηση της «τρομοκρατίας», αλλά και η σύγκληση ομάδας εμπειρογνωμόνων της G-8, (μετά από πρόταση της Ρωσίας) για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Η «σύμπλευση» πάντως της ρωσικής ηγεσίας στην αντιτρομοκρατική εκστρατεία έχει δημιουργήσει σοβαρές επιφυλάξεις στη ρωσική κοινωνία, και δεν είναι και λίγοι αυτοί που βάλλουν ανοιχτά ενάντια στην πολιτική του Πούτιν. Είναι μάλιστα η πρώτη φορά, που η εξωτερική πολιτική του γίνεται αντικείμενο έντονης κριτικής. Οι βασικές επιφυλάξεις ξεκινούν από το φόβο μήπως η Ρωσία βρεθεί ξαφνικά να συμμετέχει σε έναν μακροχρόνιο πόλεμο, που μπορεί να επεκταθεί στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ. Δηλαδή δεν είναι τόσο το σύνδρομο του «Αφγανιστάν», όπως μας το παρουσιάζουν, π.χ., τα ελληνικά ΜΜΕ. (Ανοίγοντας εδώ μια παρένθεση πρέπει να σημειώσουμε ότι όλα αυτά τα φαιδρά ότι τάχατες ο σοβιετικός στρατός «ηττήθηκε» από τους Μουτζαχεντίν, εξαιτίας των εδαφικών και κλιματολογικών συνθηκών του Αφγανιστάν στερούνται κάθε σοβαρότητας. Ο σοβιετικός στρατός και η λαϊκή κυβέρνηση του Αφγανιστάν δεν πολεμούσαν τους Μουτζαχεντίν, αλλά με τις ΗΠΑ και το Πακιστάν. Στοιχεία που πρόσφατα ανακοινώθηκαν σημειώνουν ότι οι ΗΠΑ ξόδεψαν σε κείνο τον πόλεμο πάνω από 6 δισ. δολάρια. Ο αγώνας αυτός «πουλήθηκε» από την γκορμπατσοφική «πέμπτη φάλαγγα» η οποία στις αρχές του 1991, (μετά την αποχώρηση του σοβιετικού στρατού) υπέγραψε συμφωνία «αμοιβαίας παραίτησης» με το Πακιστάν από τον εξοπλισμό των «αντιμαχόμενων πλευρών» στο Αφγανιστάν. Συμφωνία που μονομερώς υλοποίησε μόνο η τότε ηγεσία της ΕΣΣΔ, σε βάρος της λαϊκής κυβέρνησης, ενώ το Πακιστάν (και οι ΗΠΑ) εξακολουθούσαν να βοηθούν με κάθε τρόπο τους Μουτζαχεντίν). Δεν πρέπει επίσης κανείς να ξεχνά ότι η Ρωσία έχει ένα μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων πολιτών (20%), όπως άλλωστε και η κύρια θρησκεία στις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας. Τους παραπάνω κινδύνους της πιθανής αποσταθεροποίησης όλης της περιοχής σημειώνει σε άρθρο του στην αυστριακή «Der Stardard» και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Γεβγκένι Πριμακόφ. Ο ίδιος επισημαίνει ότι το «να τιμωρείς χώρες παραμένει υπόθεση προβληματική». Από τη μεριά της η εφημερίδα «Νεζαβίσιμαγια Γκαζέτα» (9/10/01) εκφράζει τον προβληματισμό της για την κατάσταση που έχει προκύψει και σημειώνει στον τίτλο άρθρου της: «Σπρώχνουν τη Ρωσία ν' αποκτήσει εχθρούς, χωρίς την ίδια ώρα να έχουν εμφανιστεί σύμμαχοι». Οι παραπάνω διαπιστώσεις δείχνουν έναν προβληματισμό που έχει εκδηλωθεί σε κύκλους της πολιτικής «ελίτ» της σημερινής Ρωσίας, που ανησυχούν ότι τα «ανταλλάγματα» που δόθηκαν στη Ρωσία για τη συμμετοχή της στην «αντιτρομοκρατική» εκστρατεία είτε είναι λίγα, είτε θα παραμείνουν υποσχέσεις χωρίς ουσιαστικό αντάλλαγμα.

Ενάντια στον πόλεμο τάσσονται οι κομμουνιστές και ο λαός της Ρωσίας, όπως προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις που γίνονται και στη χώρα αυτή. Ετσι, σχετικά με την επίθεση σε δημοσκόπηση της ΡΟΜΙΡ στη Μόσχα το 49,9% τάσσεται ενάντια στην «αμερικανική στρατιωτική επιχείρηση», ενώ το 60% των Μοσχοβιτών θεωρεί ότι η επιχείρηση αυτή στρέφεται και απειλεί την ασφάλεια της Ρωσίας. Σε άλλη έρευνα σε πανρωσική κλίμακα της VCIOM το 54% θεωρεί ότι η Ρωσία, πρέπει να κρατήσει ουδέτερη στάση, ενώ ενάντια στην παραχώρηση των ρωσικών βάσεων στο Τατζικιστάν για τη διεξαγωγή της αμερικανικής εκστρατείας τάσσεται το 69%. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ), προχώρησε σε κριτική προς την εξωτερική πολιτική του ρώσου Προέδρου. Οπως αναφέρεται στην Ανακοίνωση του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ: «Θεωρούμε ότι η ηγεσία της Ρωσίας δε θα πρέπει να ικανοποιεί τις ιδιοτροπίες της επιθετικής πολιτικής των ΗΠΑ. Πρέπει να δράσει αυστηρά στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου, σύμφωνα με τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ο πρόεδρος Β. Β. Πούτιν δεν κάνει ό,τι θα έπρεπε για να μη συρθεί η χώρα μας σ' ένα νέο αφγανικό πόλεμο. Αυτό μπορεί να έχει βαρύτατες συνέπειες τόσο στο εσωτερικό της Ρωσίας, όσο και πέρα από τα σύνορά του». Τέλος, έντονη ήταν κι η καταδίκη του πολέμου και των ιμπεριαλιστών από το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας (ΚΕΚΡ), το οποίο τις επόμενες μέρες προτίθεται να αναλάβει αντιπολεμικές πρωτοβουλίες.