Από τις πρόσφατες διαπραγματεύσεις στη Γενεύη

Μεθαύριο είναι προγραμματισμένη η νέα συνάντηση του Κύπριου Προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη, και του ηγέτη του ψευδοκράτους, Μουσταφά Ακιντζί, στο φόντο των συνεχιζόμενων διεργασιών με βασικό επίκεντρο την Ασφάλεια και τις Εγγυήσεις, που αναδεικνύουν σταθερά πόσο το Κυπριακό και η διχοτομική «λύση» του οποίου συζητιέται είναι άρρηκτα δεμένα με συνολικότερους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς στη συνολικότερη περιοχή.

Οσον αφορά τη συνέχεια της Διάσκεψης για την Ασφάλεια (που άρχισε στις 12 Γενάρη με τη συμμετοχή των δύο πλευρών από το νησί, των τριών «εγγυητριών δυνάμεων» και της ΕΕ, βοηθητικά, ως «παρατηρητή» και «ενδιαφερόμενου μέρους»), μέχρι και χτες (την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές) δεν υπάρχει νεότερο σχέδιο. Μετά τη συνάντηση της «Ομάδας Εργασίας» που συστάθηκε με τεχνοκράτες των εμπλεκόμενων πλευρών, αρκετοί περίμεναν άμεσο προγραμματισμό της συνέχειας σε «πολιτικό επίπεδο», ωστόσο οι ρυθμοί στη διαδικασία ίσως κινηθούν με μικρότερη ταχύτητα.

Ωστόσο, η εναλλαγή του «ενθουσιασμού» και της «εγκράτειας», με την οποία τα αστικά επιτελεία αξιολογούν τις εξελίξεις, με συχνά μονόπλευρες διαπιστώσεις περί «ιστορικής ευκαιρίας που δεν πρέπει να χαθεί» ή «ναυαγίου με ανυπολόγιστες συνέπειες», είναι ενδεικτική των συγκρουόμενων συμφερόντων που χρειάζεται να συγκεραστούν (κάτι που και να επιτευχθεί, μόνο προσωρινά θα γίνει, βέβαια), αλλά και των προοπτικών που μια λύση θα άνοιγε σε ισχυρά μονοπωλιακά και γεωπολιτικά συμφέροντα. Διαφορετικά, οι σοβαρές διαφωνίες θα είχαν οδηγήσει εδώ και καιρό σε «ρήξη». Χωρίς, φυσικά, τίποτα να μπορεί να αποκλειστεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το σχέδιο που προωθείται - δήθεν - για την επανένωση της Κύπρου ετοιμάζει την επίσημη διχοτόμησή της, με δύο «συνιστώντα κράτη» σε μια συνομοσπονδία, που όχι μόνο δεν συνιστούν λύση του Κυπριακού, αλλά ανοίγουν περαιτέρω τον «ασκό του Αιόλου» σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο.

Αναφερόμενα στις επαφές της προηγούμενης βδομάδας, στο Μοντ Πελεράν της Ελβετίας, κυπριακά και ελληνικά ΜΜΕ επικαλούνταν πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες η Τουρκία διαπραγματεύεται όχι τη διατήρηση, αλλά τους όρους διατήρησης των «εγγυήσεων» και των στρατευμάτων της στην Κύπρο. Επίσης, ενδεικτικό της σφοδρότητας του παζαριού είναι αφενός η επιμονή της για «επαναξιολόγηση» του όποιου συμβιβασμού προκύψει (αν αυτό γίνει). Αφετέρου, τα ανταλλάγματα που όλες οι πλευρές διαμορφώνουν, είτε αυτά αφορούν την εφαρμογή των «ελευθεριών» της ΕΕ για τους Τούρκους που πηγαίνουν στην Κύπρο, είτε αυτά αφορούν τις γεωστρατηγικές ισορροπίες που αλληλεπιδρούν ειδικά με τις εξελίξεις στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».

Αντίστοιχα επικίνδυνες για τους λαούς αξιώσεις διατηρούν και τα άλλα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα που εμπλέκονται.

Η πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τερέζα Μέι, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Κύπριο Πρόεδρο, συζήτησε την «ιστορική ευκαιρία για να επιλυθεί αυτή η μακροχρόνια διένεξη», αλλά και - σύμφωνα με τον εκπρόσωπό της - την ανάγκη για «ηγετική στάση και ευελιξία απ' όλες τις πλευρές». Επίσης, «η πρωθυπουργός κατέστησε σαφές ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει να επιτευχθεί μία επιτυχής διευθέτηση».

Στο μεταξύ, στον απόηχο διαφόρων αναλύσεων περί του μικρού ...ενθουσιασμού της Μόσχας για το σημερινό σχέδιο «λύσης», ο Ρώσος πρέσβης στη Λευκωσία, Στανισλάβ Οσάτσι, με άρθρο του στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» μίλησε για «υπεύθυνη περίοδο» που ζει σήμερα η Κύπρος και διαμήνυσε ότι «η Ρωσική Ομοσπονδία ποτέ δεν ήταν αμέτοχος παρατηρητής της διαδικασίας για ειρηνική διευθέτηση της διαφοράς στην Κύπρο». Μεταξύ άλλων, διαπιστώνει ότι «τα θέματα - κλειδιά της κυπριακής διευθέτησης παρέμειναν προς το παρόν άλυτα» και καταδικάζει «τις προσπάθειες για τον καθορισμό τεχνητών χρονοδιαγραμμάτων», που «θα μπορούσαν να οδηγήσουν τη διαδικασία των συνομιλιών σε ένα αδιέξοδο». Δεν παραλείπει να μιλήσει και για «επιβολή έτοιμων συνταγών για διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος υπέρ των γεωπολιτικών συμφερόντων οποιουδήποτε», όπως και να υπενθυμίσει τις διαφωνίες που η Μόσχα είχε εκφράσει με το «Σχέδιο Ανάν», το 2004, που βέβαια δεν αφορούσαν την ουσία των επίσης διχοτομικών επιδιώξεών του, αλλά την ικανοποίηση των γεωπολιτικών συμφερόντων που αυτό προέτασσε.

Κι ενώ οι διαβουλεύσεις για τη διχοτόμηση της Κύπρου προχωρούν, εντείνονται ολόπλευρα κι οι σχεδιασμοί ενεργειακών κολοσσών που έχουν εντοπίσει «ψητό» στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Με δεδομένο ότι η περιοχή «φιλοξενεί» κοιτάσματα του μεγέθους του αιγυπτιακού «Ζορ», αλλά και επιστημονικές έρευνες και εκτιμήσεις ότι είναι πιθανό να υπάρχουν άφθονα ακόμα αποθέματα υδρογονανθράκων (σ.σ. αερίου, ίσως και πετρελαίου λένε ορισμένοι), πολυεθνικές όπως η γαλλική «Τοτάλ» ετοιμάζουν ήδη γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.

Στην ίδια περιοχή καταρτίζουν τις κινήσεις τους και μονοπώλια όπως η ρωσική «Ροσνέφτ» (βλ. είσοδος στην αιγυπτιακή ΑΟΖ).

Ολα αυτά ενώ συνεχίζονται πυρετωδώς και τα «σχέδια επί χάρτου» για τους νέους δρόμους μεταφοράς Ενέργειας προς τις αγορές της Ευρώπης και όχι μόνο, αλλά και τη μοιρασιά του φυσικού πλούτου της περιοχής, όπου αναδυόμενες δυνάμεις (στις οποίες ξεχωρίζει και η Τουρκία) διαγκωνίζονται για τη διασφάλιση της ενεργειακής τους «αυτάρκειας» και πληθαίνουν τα «τρίγωνα συνεργασίας», που βέβαια ανά πάσα στιγμή μπορούν να «αναθεωρηθούν», δεδομένων και της σφοδρότητας των ανταγωνισμών και των συνεχιζόμενων δυσκολιών της καπιταλιστικής ανάκαμψης.

Την ίδια στιγμή, ενδεικτικές είναι και οι πληροφορίες που εμφανίζουν την ΕΕ διστακτική ως προς τη λεγόμενη «χρηματοδότηση της λύσης», δηλαδή τα χρήματα που θα δοθούν π.χ. για τη μείωση της απόστασης μεταξύ «βορρά» και «νότου», δηλαδή για τη διασφάλιση προϋποθέσεων ευνοϊκών για την προσέλκυση επενδύσεων.

Οι Βρυξέλλες εμφανίζονται να προσφέρουν «ψίχουλα», σε σχέση με προηγούμενες διακηρύξεις τους. Φυσικά, το πόσο βαριά θα είναι τα «πακέτα βοήθειας» από την ΕΕ, ποσώς αφορά τα λαϊκά συμφέροντα, για τα οποία αυτό που έχει σημασία είναι οι νέοι γύροι αντιλαϊκών επιθέσεων που ετοιμάζονται. Γι' αυτό, άλλωστε, και πυκνώνουν ήδη τα σενάρια που βαφτίζουν «πολύ πιθανό» το ενδεχόμενο προσφυγής της ομόσπονδης Κύπρου σε νέο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (σ.σ. «μνημόνιο»).

Ενα προτεκτοράτο με δύο καντόνια, υπό την επίβλεψη «διεθνούς» ξένης δύναμης, μπλεγμένο στους σφοδρούς ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς για τον έλεγχο πλουτοπαραγωγικών πηγών και διαύλων της Ανατολικής Μεσογείου, είναι η θέση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ για την επίλυση, τάχα, του Κυπριακού, όπως την περιέγραψε ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Κοτζιάς, με συνεντεύξεις του στην εφημερίδα «Real News» και το γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο DPA.

Καταρχάς, επιβεβαιώνοντας ότι το Κυπριακό αποτελεί κομμάτι ευρύτερων ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών και ενδοαστικών συγκρούσεων, είπε: «Η Κύπρος πρέπει να εξελιχθεί σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πλήρη κυριαρχία ως μέλος της ΕΕ και του ΟΗΕ. Τα γεωπολιτικά συμφέροντα τρίτης χώρας δεν μπορεί να είναι κριτήριο λύσης του Κυπριακού». Επίσης, «μέχρι στιγμής, η Τουρκία συνδυάζει την επιθυμία να προστατεύσει τους Τουρκοκύπριους με τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της στην περιοχή. Θέλουμε όμως να λύσουμε το Κυπριακό και όχι να ασχοληθούμε με τη γεωπολιτική στρατηγική της Τουρκίας. Αυτό δεν αποτελεί αντικείμενο της διαπραγμάτευσης». Ενώ, σε άλλο σημείο των δηλώσεών του, σημείωσε: «Το πρόβλημα της άλλης πλευράς (σ.σ.: Τούρκων και Τουρκοκυπρίων) είναι ότι οι υδρογονάνθρακες δεν βρίσκονται στη βόρεια πλευρά της Κύπρου, αλλά στη νότια».

Επιβεβαιώνοντας, επίσης, ότι παζαρεύονται σχέδια παράτασης της παραμονής των κατοχικών στρατευμάτων στο Νησί, είπε: «Η Ελλάδα, όπως και η Κυπριακή Δημοκρατία, έχουν καταθέσει σειρά προτάσεων. Ανάμεσα σε αυτές ένα "Σύμφωνο Προσωρινής Στάθμευσης" των ξένων στρατευμάτων στο Νησί. Κάτι ανάλογο (όχι, όμως, αντίστοιχο) με αυτό που συμφωνήθηκε ανάμεσα στην υπό ενοποίηση Γερμανία και τη Σοβιετική Ενωση» (σ.σ. λίγο πριν τη διάλυσή της).

Για την, στην πράξη, διχοτόμηση του Νησιού σημείωσε: «Οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν το δικό τους ομόσπονδο κρατίδιο ή καντόνι ή όπως αλλιώς θέλετε να το ονομάσετε. Εκεί θα είναι μόνοι τους και θα μπορούν να διαχειρίζονται τη δική τους ασφάλεια, καθώς θα έχουν τη δική τους αστυνομία. Για το σκοπό αυτό θα δημιουργηθεί ομοσπονδιακή αστυνομία, η οποία θα αποτελείται κατά 50 τοις εκατό από Τουρκοκύπριους και κατά 50 τοις εκατό από Ελληνοκύπριους. Πέρα από την ομοσπονδιακή αστυνομία θα υπάρχει μια διεθνής αστυνομική δύναμη που θα παρεμβαίνει σε περίπτωση που οι δυνάμεις της ομοσπονδιακής αστυνομίας δεν επαρκούν».

Ως προς τους κινδύνους που προβάλλονται από διάφορα κέντρα περί ταϊβανοποίησης ή και προσάρτησης των Κατεχομένων, αλλά και για ένταση των προκλήσεων στο Αιγαίο, αν δεν λυθεί το Κυπριακό, έσπευσε να καθησυχάσει: «Ελλάδα και Τουρκία έχουμε συμφωνήσει ότι το Κυπριακό δεν συνδέεται με τις διμερείς μας σχέσεις. Δηλαδή, δεν διασυνδέονται ούτε κατά τη διαπραγμάτευση, ούτε εξαιτίας των όποιων αποτελεσμάτων της. Ως προς την κινδυνολογία σημειώνω ότι με αυτήν γίνεται προσπάθεια να εκβιαστεί η θέληση του κυπριακού λαού».

Τέλος, δεν απέκλεισε σύνδεση της λύσης του Κυπριακού με την πορεία της διαπραγμάτευσης και αξιολόγησης: «Δεν νομίζω ότι σήμερα, υπογραμμίζω σήμερα, υπάρχει ο οποιοσδήποτε που να θέλει να συνδυάσει αυτά τα πράγματα ή να μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο», είπε.

Επίσης, μιλώντας χτες το απόγευμα στην ΕΡΤ, ο Ν. Κοτζιάς, έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι η κυβέρνηση έχει επαφές και επικοινωνία με το επιτελείο Τραμπ. Δίνοντας μιαν ιδέα του τι συζητά η κυβέρνηση με τους Αμερικανούς, είπε ότι τις ΗΠΑ ενδιαφέρουν η «ασφάλεια», ιδιαίτερα σε Ισραήλ και Αίγυπτο, και ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της περιοχής που μπορεί να παίξει «σταθεροποιητικό» ρόλο.

Πρόσθεσε ότι η Τουρκία έχει ιδιαίτερο γεωστρατηγικό ρόλο στο μυαλό κάποιων Αμερικανών, αλλά διατρέχεται από αντιθέσεις και αντιφάσεις στο εσωτερικό της, άρα - όπως είπε - δυσκολεύεται να παίξει το ρόλο που έχουν κατά νου οι εν λόγω Αμερικανοί.

Συνέδεσε το θέμα και με το Ενεργειακό, δείχνοντας την πρεμούρα της ντόπιας αστικής τάξης να αναδειχτεί η ίδια σε διαμετακομιστικό κόμβο, προτείνοντας να γίνει μια «συνεννόηση» στη βάση ότι οι ενεργειακοί δρόμοι δεν είναι απαραίτητο να περνάνε μέσα από την Τουρκία, αλλά αγωγοί να στηθούν στη Μεσόγειο, από Κύπρο προς Ελλάδα, και μέσω Πελοποννήσου να φεύγουν για Ιταλία κ.α.