Ο σκοπός της πρόληψης είναι να προλάβει το κράτος και να εμποδίσει το άτομο και τα κοινωνικά προβλήματα που συνδέονται με τη χρήση ναρκωτικών. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να βλάψουν το άτομο (θάνατος, ατομικά προβλήματα υγείας κλπ.), μπορεί απευθείας να επηρεάσουν την κοινωνία που το άτομο ζει (τροχαία ατυχήματα, βίαιη επιθετική συμπεριφορά, εγκλήματα για την εξασφάλιση ναρκωτικών κλπ.) και μπορεί να επηρεάζουν τα οικονομικά και κοινωνικά έξοδα (υγεία, αστυνομία, υπηρεσίες φυλακών κλπ.) στη χώρα μας.

Πρέπει να χρησιμοποιηθούν δύο προσεγγίσεις: Η πρώτη αφορά το να προλάβουμε το άτομο από το να δοκιμάσει ή να πειραματιστεί με τα ναρκωτικά. Η δεύτερη προσέγγιση παρεμβαίνει στην πορεία, που οδηγεί από την πρώτη χρήση ναρκωτικών όταν τέτοια πορεία μπορεί να δημιουργήσει μία συνέχεια από την πειραματική και περιστασιακή χρήση στην τακτική χρήση με τα συνεπαγόμενα κακά αποτελέσματα για το άτομο και την κοινωνία.

Η σημερινή κοινωνία αντιμετωπίζει υπερβολικά συχνά τους τοξικομανείς όχι ως θύματα των εντάσεών της και της ανικανότητάς της να αναχαιτίσει την πλημμυρίδα των ναρκωτικών, αλλά ως αποσυνάγωγους. Τούτο, όμως, περιπλέκει το πρόβλημα. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών πρέπει να κάνουμε έκκληση στο μυαλό και στην καρδιά των ανθρώπων. Δεν αρκεί να βασιζόμαστε σε μέτρα αστυνομεύσεως, στην αποκατάσταση ναρκομανών με κρατική ευθύνη και στα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Με το άρθρο 16Ν/2161/93 αντικαθίσταται το άρθρο 14 του Ν. 1729/1988, προσδιορίζοντας λεπτομερώς τα παρεπόμενα για τη δράση, στο πρόσωπο του οποίου συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 13 και συγκεκριμένα την εισαγωγή του για απεξάρτηση σε ειδικό θεραπευτικό κατάστημα και τις σχέσεις μεταξύ της πορείας, της εξέλιξης και του αποτελέσματος του θεραπευτικού προγράμματος αλλά και της δικαστικής μεταχείρισής του.

Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, ο χρήστης σε περίπτωση καταδίκης μπορεί να εισαχθεί σε ειδικό θεραπευτικό κατάστημα ή ειδικό τμήμα καταστήματος κρατήσεως προς σωματική απεξάρτηση. Η εισαγωγή μπορεί να διαταχθεί και κατά το στάδιο της ανακρίσεως από τον ανακριτή σε ειδικό θεραπευτικό κατάστημα ή ειδικό τμήμα να εισαχθεί, εφόσον το επιθυμεί και συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις και προς ψυχική απεξάρτηση. Αν έχει καταδικαστεί σε ποινή φυλακίσεως και παρακολουθεί με επιτυχία το σχετικό πρόγραμμα, μπορεί το δικαστήριο να αποφασίσει την υπό όρο απόλυσή του. Και ο μη τιμωρητέος εισάγεται για σωματική απεξάρτηση και στη συνέχεια, εφόσον επιθυμεί, για ψυχική στο ίδιο θεραπευτικό ίδρυμα ή σε άλλη μονάδα. Πρώτα εκτελείται η εισαγωγή σε ειδικό θεραπευτικό κατάστημα ή ειδικό τμήμα καταστήματος κράτησης και μετά η έκτιση της ποινής.

Ως ειδικό θεραπευτικό κατάστημα δεν εννοείται απαραίτητα μέσα στη φυλακή αλλά πρέπει να είναι φυλακτικό, δεν μπορεί δηλαδή να είναι νοσοκομείο. Ομως, το κράτος από τη δημοσίευση του νόμου περί ναρκωτικών μέχρι σήμερα δεν έχει ιδρύσει και θέσει σε λειτουργία ειδικά θεραπευτικά καταστήματα προς σωματική απεξάρτηση ούτε βέβαια ειδικό τμήμα καταστήματος κρατήσεως.

Οι δικαστές στα ποινικά δικαστήρια και οι ανακριτές αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα, διότι αν και διαπιστώνουν ότι κάποιος κατηγορούμενος χρήζει σωματικής απεξάρτησης στα αναγραφόμενα στο νόμο θεραπευτικά καταστήματα, λόγω μη ύπαρξης αυτών, αν διαταχθεί τέτοια εισαγωγή αυτή καθίσταται ανεκτέλεστη και εφόσον ο κατηγορούμενος έχει καταδικαστεί για παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών δεν αναστέλλεται η εκτέλεση της ποινής μέχρις ότου δημιουργηθεί τέτοιο κατάστημα (71 παρ. 2 ΠΚ). Αν, δε η υπόθεση εκκρεμεί στον ανακριτή και πριν υπάρξει έκθεση πραγματογνωμοσύνης ότι ο κατηγορούμενος είναι τοξικομανής, η μόνη λύση που έχει αυτός, σε περίπτωση που κρίνει με σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα ότι είναι επικίνδυνος, συντρεχόντων και άλλων προϋποθέσεων, τυγχάνει ο εγκλεισμός του ως προσωρινά κρατουμένου στις φυλακές και μάλιστα στο ψυχιατρικό τμήμα αυτών.

Αν ο ανακριτής κρίνει ότι πρέπει στον κατηγορούμενο να τεθούν περιοριστικοί όροι και αυτός χρήζει σωματικής απεξάρτησης, δεν υπάρχει δυνατότητα εφαρμογής του νόμου, παρά μόνο εμφάνιση του κατηγορούμενου στο αστυνομικό τμήμα της κατοικίας του και έτσι ο κατηγορούμενος τοξικομανής επανέρχεται στην κοινωνία και στη χρήση ναρκωτικών μέχρι να ξανασυλληφθεί διαπράττοντας πάλι αξιόποινες πράξεις. Είναι πλέον σύνηθες τα ίδια άτομα τοξικομανείς να συλλαμβάνονται πολλές φορές, να προσέρχονται στον ανακριτή και να δικάζονται στη συνέχεια για αξιόποινες πράξεις και οι δικαστές να μην έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν το νόμο και να δώσουν την ευκαιρία στους κατηγορούμενους, οι περισσότεροι των οποίων και οι συγγενείς τους ζητούν από εμάς να διατάξουμε τον εγκλεισμό τους σε κάποιο ίδρυμα για αποτοξίνωση, παρά να αναγκαζόμαστε να τους αφήνουμε ελεύθερους να επανέλθουν στην κοινωνία το ίδιο σωματικά και ψυχικά ασθενείς και απογοητευμένοι από την αδιαφορία της πολιτείας απέναντί τους.

Ως ανακριτής από δική μου πρωτοβουλία στους περιοριστικούς όρους, που έθετα σε κατηγορούμενους τοξικομανείς και μετά από δική τους επιθυμία ή των συγγενών τους ήταν η εμφάνισή τους δύο και τρεις φορές το μήνα ή και μία φορά τη βδομάδα όχι στο αστυνομικό τμήμα της κατοικίας τους αλλά στο ανακριτικό μου γραφείο προς έλεγχο της κατάστασής τους, της προσπάθειας που οι ίδιοι κατέβαλαν για απεξάρτησή τους και προς ψυχολογική υποστήριξή τους. Ενα μεγάλο ποσοστό από αυτούς τους τοξικομανείς κατάφεραν να απεξαρτηθούν και να ενταχθούν πάλι στην κοινωνία καθαροί. Ομως ο φόρτος εργασίας στα ανακριτικά γραφεία είναι πολύ μεγάλος, γεγονός που δεν επιτρέπει στον ανακριτή να αντεπεξέλθει και σ' αυτό το υπεύθυνο έργο.

Επιβάλλεται να ιδρυθούν και να λειτουργήσουν τα ειδικά θεραπευτικά καταστήματα ή τα ειδικά τμήματα καταστήματος κρατήσεως, που προβλέπει ο νόμος περί των ναρκωτικών και να τοποθετηθούν στην εισαγγελία, στα ανακριτικά γραφεία και στα αστυνομικά τμήματα κοινωνικοί λειτουργοί εκπαιδευόμενοι προς παρακολούθηση και ψυχολογική υποστήριξη των κατηγορουμένων, που είναι τοξικομανείς και στους οποίους έχουν τεθεί περιοριστικοί όροι και δεν έχουν ακόμη δικαστεί συντάσσοντας για τη σωματική και ψυχική τους κατάσταση αναφορές προς τους αρμόδιους εισαγγελείς και ανακριτές έτσι ώστε η όλη τους συμπεριφορά να ληφθεί υπόψη από το δικαστήριο, που θα τους δικάσει, όσον αφορά την καταδίκη τους ή την επιμέτρηση της ποινής τους.

Ακόμη, οι αστυνομικοί, οι οποίοι ασχολούνται με τοξικομανείς θα πρέπει να έχουν ειδική εκπαίδευση, όσον αφορά τη συμπεριφορά τους προς αυτούς, λαμβανομένου υπόψη ότι έχουν παρουσιαστεί πολλές περιπτώσεις τοξικομανών, που αυτοκτόνησαν ή αυτοτραυματίστηκαν καθώς, επίσης, υπέστησαν καρδιακή ανακοπή, λόγω στερητικού συνδρόμου εντός των αστυνομικών τμημάτων και των κρατητηρίων αυτών. Σύμφωνα με το υπ' αριθμ. ΔΨΧ/218/28-1-93 έγγραφο του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας «η αντιμετώπιση περιστατικών που παρουσιάζουν συμπτώματα στερητικού συνδρόμου σε οξεία φάση, θα γίνεται στα περιφερειακά και νομαρχιακά νοσοκομεία, λόγω του ότι κατάλληλο σωφρονιστικό ίδρυμα με ειδικό πρόγραμμα θεραπείας δεν υπάρχει».

Με το άρθρο 15 Ν 2161/93 αντικαθίσταται το άρθρο 13 του ν. 1729/1987. Αφορά τη διάγνωση της τοξικομανίας και τις διαδικασίες διενέργειας της ψυχιατροδικαστικής πραγματογνωμοσύνης και την εργαστηριακή εξέταση του υπόπτου, που συνεκτιμώμενα καθορίζουν όχι μόνο την ύπαρξη της εξάρτησης αλλά και το βαθμό και την ένταση αυτής.

Ομως, στην πραγματικότητα η πραγματογνωμοσύνη διενεργείται από ιδιώτες ιατρούς πολύ λίγους σε αριθμό. Οι περισσότεροι ψυχίατροι δε δέχονται να διεξάγουν τέτοιου είδους πραγματογνωμοσύνες, ενώ θα έπρεπε να έχει ιδρυθεί και να λειτουργεί κρατική υπηρεσία επανδρωμένη με ιατρούς ειδικευμένους σε τέτοιου είδους πραγματογνωμοσύνες.

Εξάλλου, οι εν λόγω πραγματογνωμοσύνες δε γίνονται όπως θα έπρεπε, αμέσως μετά τη σύλληψη των υπόπτων αλλά μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα για τις περιπτώσεις αυτές, δεκαπέντε έως είκοσι ημερών και με τον τρόπο αυτό παρέχεται στους υπόπτους η δυνατότητα να προβούν ενδεχομένως στην κατάλληλη προπαρασκευή για την παραπλάνηση των πραγματογνωμόνων, λαμβάνοντας μερικές μέρες ναρκωτικά, ώστε να εμφανιστούν υπολείμματα ναρκωτικών ουσιών στα σωματικά υγρά τους.

Να σημειωθεί εδώ ότι η αποδοχή των ισχυρισμών του υπόπτου ότι έχει αποκτήσει την έξη της χρήσης ναρκωτικών ουσιών και δεν μπορεί να τις αποβάλλει με τις δικές του δυνάμεις έχει τεράστια επίπτωση στην εν γένει ποινική μεταχείριση αυτού, αφού με την παρ. 4 του Ν. 2408/96 καθίστανται πλημμελήματα οι πράξεις του, που αφορούν αγορά, πώληση, προσφορά, διάθεση, διανομή σε τρίτους, αποθήκευση ναρκωτικών ουσιών, καλλιέργεια και συγκομιδή κάνναβης, κατοχή ή μεταφορά ναρκωτικών, αποστολή ή παραλαβή δεμάτων ή επιστολών με ναρκωτικά. Είναι γεγονός ότι η προσπάθεια των εμπόρων ναρκωτικών και των δικηγόρων τους είναι να επικαλεστούν ότι έχουν καταστεί καθ' έξιν χρήστες ναρκωτικών ουσιών.

Ως ανακριτής πολλές φορές κατηγορούμενοι, που κατηγορούνταν για παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών μού ανέφεραν ότι οι δικηγόροι τους τούς συμβούλευαν να λαμβάνουν ναρκωτικά για λίγες ημέρες μέχρι να γίνει η πραγματογνωμοσύνη τους, γεγονός βέβαια που αρνούνταν στη συνέχεια οι δικηγόροι τους και οι ίδιοι οι πελάτες τους δεν υπέγραψαν εγγράφως μία τέτοια καταγγελία, κατόπιν, δε, δε θυμούνταν ότι το είπαν έστω και προφορικά.

Μου έχει τύχει τρεις φορές στο Β΄ αυτόφωρο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, που προήδρευα, την επόμενη ημέρα των ποδοσφαιρικών αγώνων μεταξύ Παναθηναϊκού - Ολυμπιακού, Παναθηναϊκού - ΑΕΚ και Παναθηναϊκού - ΠΑΟΚ που διεξήχθησαν στο Ολυμπιακό στάδιο, να έχουν συλληφθεί εντός και εκτός αυτού κάθε φορά σαράντα με πενήντα άτομα ηλικίας από 15 έως 25 ετών και να προσαχθούν με την κατηγορία της κατοχής ναρκωτικών ουσιών (χασίς ως επί το πλείστον και ηρωίνης) για αποκλειστικά δική τους χρήση, σε σωματική έρευνα που έγινε σ' αυτούς από αστυνομικά όργανα.

Σε ερώτηση, πού βρήκαν τις ναρκωτικές ουσίες, μού απάντησαν ότι τις πωλούν Αλβανοί ως επί το πλείστον ή στην Ομόνοια όπου συγκεντρώνονται οι φίλαθλοι ομαδικά για να έρθουν στο γήπεδο ή εκτός του Ολυμπιακού Σταδίου και στην επόμενη ερώτησή μου γιατί τις αγόρασαν και αν και άλλη φορά είχαν κάνει χρήση, οι περισσότεροι απάντησαν ότι ήταν η πρώτη φορά και την αγόρασαν από περιέργεια και οι υπόλοιποι απάντησαν ότι δεν είναι χρήστες μεν αλλά ότι είναι η δεύτερη και τρίτη φορά που κάνουν χρήση παρασυρόμενοι από τους φίλους τους, που και αυτοί κάνουν χρήση.

Η χρήση ναρκωτικών είναι ο σοβαρότερος λόγος, που ασκείται βία στα γήπεδα και δημιουργεί κινδύνους για τους υπόλοιπους φιλάθλους, που πηγαίνουν στα γήπεδα για να παρακολουθήσουν ποδόσφαιρο.

Οι ποινές που το Δικαστήριο επιβάλλει στις περιπτώσεις αυτές είναι φυλάκιση από 10 ημέρες έως δύο μήνες ή κηρύσσει την πράξη ατιμώρητη εκτιμώντας τις περιπτώσεις κάτω από τις οποίες τελέστηκε η αξιόποινη πράξη ή ότι ήταν τελείως συμπτωματική και την όλη προσωπικότητα του δράστη.

Η κοινωνία πρέπει να αντιληφθεί τους κινδύνους που δημιουργούνται από τη χρήση ναρκωτικών στην Ελλάδα, με μεγάλες επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία του πληθυσμού της και ειδικότερα της νεολαίας της.

Η πρόληψη είναι ο μόνος τρόπος για τη μείωση των ναρκωτικών στην Ελλάδα, όμως, το κράτος θα πρέπει να διαθέσει κονδύλια για την υλοποίηση όλων όσων προαναφέρθηκαν...

Εάν ο καθένας από εμάς έχει την αντίληψη ότι μπορεί από τη θέση που μας αναθέσει η πολιτεία να καταφέρει να σώσει έστω και έναν από τους χρήστες των ναρκωτικών και να τον εντάξει και πάλι στην κοινωνία καθαρό, αυτό θα είναι μεγάλη ηθική ικανοποίηση για εμάς τους ίδιους και για τον τόπο που ζούμε ο οποίος χρειάζεται ελεύθερους ενεργούς και συνειδητοποιημένους πολίτες και όχι άβουλα πλάσματα, σωματικά και ψυχικά ασθενείς, υποδουλωμένους στα ναρκωτικά.