Δέκα χρόνια πριν, πρωτοπήγαμε στα υψώματα γύρω από το Βουνό, συνοδεύοντας αγωνιστές που είχαν να πατήσουν εκεί από τις 29 Αυγούστου του 1949.
Μ' αφορμή τα 60χρονα, φέτος, του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και την εκδήλωση που οργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ στις 2 Ιούλη, στη Νέα Λυκόραχη (ως Κεφαλοχώρι αναφέρεται στο χάρτη), θέλουμε να αφιερώσουμε αυτήν εδώ τη σελίδα, για όλες τις επόμενες μέρες μέχρι την εκδήλωση, σε κάποια άλλου τύπου ρεπορτάζ. Γραμμένα εκεί, στη φωτιά. Ισχυριζόμαστε πως είναι πράγματι φρέσκια δημοσιογραφική ύλη, σε ευθεία αντιπαραβολή με ό,τι προσποιείται η δημοσιογραφία των «νον πέιπερ». Ρεπορτάζ, που μιλούν για πραγματικούς μαχητές κι όχι κομπάρσους σε τηλεοπτικά πλάνα...
Ο λόγος στους πρωταγωνιστές:«Πάνω από τρεις μήνες κράτησαν οι μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Πίνδο και στο Γράμμο. Είχαμε εξοικειωθεί (αν αυτό είναι δυνατό), με τις πετυχημένες ή αποτυχημένες μάχες.
Τα υψώματα άλλαζαν πολλές φορές την ημέρα χέρια: τα παίρναμε, μας τα ξανάπαιρναν το βράδυ, τα ξαναπαίρναμε και πάλι απ' την αρχή. Απ' τα πολλά υψώματα, μόνο λίγα ονόματα έμειναν στη μνήμη μας. Στον καθένα μας ή στην καθεμιά μας έμειναν οι ονομασίες που συνδέονται με επιτυχίες ή αποτυχίες. Οταν κινδυνέψαμε κι όταν τη γλιτώσαμε.
Η βουνοκορφή του Γράμμου με τον κωδικό αριθμό 2522 έπαιξε δυο φορές καθοριστικό ρόλο. Με τις μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του 1948, ήταν η τελευταία μάχη που έδωσε τη δυνατότητα να κάνουν τον ελιγμό τα βασικά τμήματα του ΔΣΕ και να περάσουν στο Βίτσι.
Η βουνοκορφή του Γράμμου είναι ιδιόμορφη. Από τη μια μεριά υπάρχουν όλο βράχια και απότομοι γκρεμοί κι από την άλλη είναι τα αλβανικά σύνορα.
Οι δυνάμεις του στρατού ήθελαν, πάση θυσία, να καταλάβουν το Γράμμο. Από μέρες τα ανακοινωθέντα του Γενικού Επιτελείου του κυβερνητικού στρατού έλεγαν ότι είναι ζήτημα λίγων ωρών η κατάληψη της τελευταίας κορυφής του Γράμμου.
Οι ξένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί μιλούσαν για πολλές απώλειες κι από τις δυο μεριές. Πολλοί λόχοι από διάφορα τμήματα της 16ης ταξιαρχίας ξεκίνησαν να πάνε να υπερασπιστούν αυτή την κορυφή. Ούτε κατσίκια δεν μπορούσαν να φτάσουν στην κορυφή.
Πέσε, σήκω, προσπαθούσαμε να μην ξεφύγουμε από τον αυχένα. Κι όταν καμιά μεγάλη πέτρα μας εμπόδιζε, την παρακάμπταμε με μεγάλο κίνδυνο. Ημασταν φορτωμένοι με πυρομαχικά, όπλα, πολυβόλα και όλμους. Ολα στην πλάτη μας, γιατί τα ζώα δεν μπορούσαν να ανέβουν στην πέτρινη κορυφογραμμή.
Ηταν νύχτα και δε βλέπαμε το βάθος της χαράδρας. Βαδίζαμε ανυποψίαστοι για τον κίνδυνο που διατρέχαμε. Ως τα ξημερώματα, φτάσαμε πάνω μόνο επτά άτομα: ο διοικητής του τάγματος Καραγιώργης, ο επίτροπος Καρτσούνης Θανάσης, ο σκοπευτής του οπλοπολυβόλου Ανθιμος, δυο ακροβολιστές με "Μάουζερ", ο Βασίλης και ο Θύμιος, η νοσοκόμα του τάγματος και η υπεύθυνη γυναικών με αυτόματα "Στάγιερ", η Σοφία κι η Ολγα.
Τι έγιναν οι υπόλοιποι; (...)».
* (Το βιβλίο «Στο δρόμο του χρέους» της Ολγας Μάστορα - Ψαρογιάννη έχει εκδοθεί από τη «Σύγχρονη Εποχή»)
Η ΕΠΙΘΕΣΗ του στρατού άρχισε λίγο μετά την ανατολή του ήλιου. Ηταν μια αξέχαστη ηλιόλουστη μέρα. Για μας, βέβαια, θα ήταν καλύτερα να είχαμε συννεφιά.
Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ του εδάφους από τα αεροπλάνα έγινε το πρωί. Δεν αντιλήφθηκαν καμιά κίνηση στην κορυφή, δε βομβάρδισαν, ούτε έβαλε το πυροβολικό τους. Είχαν ξεκινήσει οι δυνάμεις του στρατού που ήταν πολυάριθμες (κάθε δέντρο και στρατιώτης, κάθε πέτρα και πολυβόλο). Το έδαφος ήταν ακατάλληλο για επίθεση. Εμείς ήμασταν λίγοι, αλλά σε πλεονεκτική θέση προς το παρόν.
ΑΡΑΙΩΜΕΝΟΙ, όπως ήμασταν, πιάσαμε τα επτά σημεία και βάζαμε από καμιά ριπή, πότε απ' τη μια και πότε απ' την άλλη μεριά, μερικές φορές κι από τη μέση. Ετσι δημιουργούσαμε την εντύπωση για πολυάριθμες δυνάμεις!
Η ΑΝΑΓΚΗ υπεράσπισης του υψώματος, αλλά και της ίδιας της ζωής, μας έκανε ατρόμητους. Ετσι, αποκρούσαμε κάμποσες επιθέσεις μέχρι το μεσημέρι. Πολλοί στρατιώτες καταπλακώθηκαν κι από τις πέτρες που κατρακυλούσαν. Πιο πολύ τους τρόμαζε ο θόρυβος που έκαναν οι μεγάλες πέτρες, ώσπου να φτάσουν στον πάτο του βουνού. Ακούγονταν φωνές, βρισιές: "Αέεεεραααα και σας φάγαμε!"
ΕΜΕΙΣ, ούτε "αέρα", ούτε φωνές, για να μη μας πάρουν χαμπάρι ότι είμαστε λίγοι.
ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ σκοτώνεται ο ένας ακροβολιστής και σε λίγο τραυματίζεται ο διοικητής του τάγματος. Τον επιδένει γρήγορα η νοσοκόμα και πιάνει πάλι αμέσως τη θέση του. Το χέρι του κρεμόταν. Δεν είχαμε καιρό να το δέσουμε καλά, αλλά πρέπει να βρούμε κάτι να το σφίξουμε και να το κρεμάσει από τον ώμο. Θυμήθηκα ότι στο γυλιό έχω το καινούργιο μου φουστάνι. Το κόβουμε γρήγορα κομμάτια, το κάνουμε λουρίδες και δένουμε κρεμαστά από το λαιμό το χέρι του.
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ: ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΤΑΙ το προσχέδιο νόμου
ΤΑ ΝΕΑ: Χωρίς άσυλο και οι καταλήψεις!
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ: ΝΕΕΣ ΦΩΤΙΕΣ για άσυλο εξεταστικές
ΤΟ ΒΗΜΑ: Μεταρρύθμιση - «φούσκα»
ΕΘΝΟΣ: ΜΠΟΥΡΛΟΤΟ στα Πανεπιστήμια
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ: ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΕΣ προτάσεις για την Παιδεία
ΑΥΡΙΑΝΗ: Ο ΚΟΣΜΟΣ ΒΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Η ΑΥΓΗ: Προσχέδιο - υποκινητής!
ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ: ΔΙΑΛΟΓΟΣ χωρίς ημερομηνία λήξης
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ: ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ χωρίς προκαταλήψεις
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Σχέδιο αλλαγών για τα πανεπιστήμια
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ: ΜΕ... ΩΤΟΑΣΠΙΔΕΣ οι φοιτητές στους δρόμους
ΗΜΕΡΗΣΙΑ: Θρίλερ με την Εμπορική. Πυρετός στα επιτελεία των τραπεζών
ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ: Η Ericsson «ξέχασε» δύο κοριούς, ο Τσαλικίδης αυτοκτόνησε γιατί ήξερε...
δε φαινόταν, ζούσαμε ωστόσο με την ελπίδα ότι θα 'ρθουν. Ούτε στιγμή δεν πέρασε από το μυαλό μας η ιδέα να εγκαταλείψουμε το ύψωμα. Κι αυτός ο ήλιος δε λέει να βασιλέψει! Λες και στάθηκε στη θέση του και δεν κουνιόταν.
έγινε με το γέρμα του ήλιου και δεν κράτησε πολύ. Συμπτύχθηκαν με σκοπό να συνεχίσουν την άλλη μέρα.
δε βρήκαν ψυχή στο ύψωμα. Βρήκαν μόνο αίματα και κάλυκες από τις σφαίρες. Εμείς τη νύχτα πήραμε εντολή και συμπτυχθήκαμε προς βορρά. Μόλις φτάσαμε σ' ένα μικρό ποταμάκι, με λίγο νερό, αλλά πολλή χλόη, ριχτήκαμε με τα μούτρα να πιούμε. Πόση ώρα ήμασταν σκυμμένοι στο νερό δε θυμάμαι.
έλεγε ότι εκατοντάδες αντάρτες υπερασπίζονται το Γράμμο, ότι είναι πολλοί οι νεκροί και οι τραυματίες. Κι εμείς γελάσαμε. Πού να φανταστούν ότι οι υπερασπιστές του υψώματος ήταν μόνο επτά άτομα!