ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

1922: Η εκτέλεση των «έξι» στο Γουδί

Φωτογραφικό στιγμιότυπο από τη δίκη των «έξι» στο έκτακτο στρατοδικείο

Στις 28 του Νοέμβρη (με το νέο ημερολόγιο) του 1922, στις 11.30 π.μ., στο Γουδί, εκτελούνται ο πρώην πρωθυπουργός Δ. Γούναρης, οι πρώην υπουργοί Ν. Στράτος, Ν. Θεοτόκης, Π. Πρωτοπαπαδάκης, Γ. Μπαλτατζής και ο πρώην αρχιστράτηγος Γ. Χατζηανέστης. Οι «έξι», όπως έμειναν στην Ιστορία, είχαν καταδικαστεί από το έκτακτο στρατοδικείο ως υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η αντίστροφη μέτρηση για την εκτέλεση των «έξι» άρχισε στις 10 του Σεπτέμβρη 1922, όταν στη Χίο εκδηλώθηκε το αντιμοναρχικό στρατιωτικό κίνημα, με επικεφαλής τους συνταγματάρχες Ν. Πλαστήρα και Στ. Γονατά. Το κίνημα επικράτησε στις 14 του Σεπτέμβρη στην Αθήνα, η κυβέρνηση ανατράπηκε και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος υποχρεώθηκε να παραιτηθεί υπέρ του διαδόχου Γεωργίου Β΄.

Είχε προηγηθεί η Μικρασιατική Καταστροφή, για την οποία ευθύνεται η φιλοϊμπεριαλιστική τυχοδιωκτική πολιτική της άρχουσας τάξης. Πάνω από 50.000 ήταν οι νεκροί, 75.000 τραυματίες, δεκάδες χιλιάδες οι θανατωμένοι από τον πληθυσμό της Μικρασίας, περίπου ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες, οι διωγμένοι από τις πατρογονικές τους εστίες.

Με την κατάρρευση του μετώπου, με το κύμα της προσφυγιάς και την επιστροφή των πολεμιστών στην Ελλάδα, ξέσπασε βαθιά πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση. Η αγανάκτηση έπνιγε τους πρόσφυγες, ολόκληρο τον ελληνικό λαό, αλλά και τους εξουθενωμένους στρατιώτες. Τμήματα του στρατού στασίασαν και σε ορισμένες μονάδες δημιουργήθηκαν Συμβούλια των Στρατιωτών (Σοβιέτ Στρατιωτών).

Μπροστά στη χώρα ορθώνονταν κολοσσιαία προβλήματα: Το ζήτημα της ξένης εξάρτησης, της διανομής των τσιφλικιών, της αποκατάστασης των προσφύγων κ.ά.

Στις εκρηκτικές εκείνες συνθήκες το κίνημα των Πλαστήρα και Γονατά εξέφραζε τις προσπάθειες της άρχουσας τάξης για μια πολιτική ανασύνταξη. Επρεπε όμως να κατευναστούν οι λαϊκές μάζες, που ζητούσαν τιμωρία των ενόχων, αλλά και ριζικές πολιτικές αλλαγές.

Η καταδίκη και η εκτέλεση των «έξι», όπως και η αγροτική μεταρρύθμιση, που εξαγγέλθηκε από τους επικεφαλής του κινήματος, εκτόνωσαν τη λαϊκή αγανάκτηση. Το κίνημα κατόρθωσε να ξεπεράσει την καθεστωτική κρίση, θυσιάζοντας τη μοναρχία και ρίχνοντας στη συνέχεια όλα τα βάρη της Μικρασιατικής Καταστροφής στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:
Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

1820 - Γεννιέται ο Φρίντριχ Ενγκελς. Κορυφαία μορφή του παγκόσμιου εργατικού, επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος, καθοδηγητής του παγκόσμιου προλεταριάτου. Θεμελιωτής μαζί με τον Μαρξ του επιστημονικού κομμουνισμού, της θεωρίας που φώτισε το δρόμο της εργατικής τάξης για την απελευθέρωσή της και μαζί με αυτήν και την απελευθέρωση ολόκληρης της ανθρωπότητας από τα δεσμά του καπιταλισμού. Στην κοινή προσπάθεια με τον Μαρξ, ο Ενγκελς ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη θεμελίωση και την τεκμηρίωση της υλιστικής διαλεκτικής, αντιμετωπίζοντας πλήθος θεωρητικών προβλημάτων και αναλαμβάνοντας να αντικρούσει τις αντιεπιστημονικές απόψεις της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας. Συγγραφέας του «Αντι-Ντίρινγκ», της «Αγίας Οικογένειας», της «Γερμανικής Ιδεολογίας» και πλήθους άλλων έργων. Συνδύασε τη συγγραφική του δραστηριότητα με την επαναστατική πάλη και πήρε μέρος σε πολλές επαναστατικές εξεγέρσεις, όπως στη Γερμανία και στη Γαλλία. Οπως υπογράμμισε ο Λένιν: «Δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει το μαρξισμό και να τον εκθέσει στην πληρότητά του, αν δεν πάρει υπόψη του όλα τα έργα του Ενγκελς».

1922 Συνήλθε το Ιδρυτικό Συνέδριο της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη.

1930 Στο στρατοδικείο Ιωαννίνων γίνεται η δίκη 7 φαντάρων του Καλπακίου.

1936 Υπογράφεται μυστική συμφωνία μεταξύ Ισπανών στασιαστών και της φασιστικής Ιταλίας.

1940 Τα ελληνικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το Αργυρόκαστρο.

1959 Αρχίζουν στην Αθήνα οι εργασίες του Α` Συνεδρίου της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Στο συνέδριο παίρνουν μέρος 355 αντιπρόσωποι.

1960 Ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Μαυριτανίας.

1983 Η απεργία των Βρετανών τυπογράφων ενάντια στις απολύσεις συναδέλφων τους, εμποδίζει την έκδοση έξι βρετανικών εφημερίδων, των οποίων η κυκλοφορία ανέρχεται σε 11,2 εκατομμύρια φύλλα.

1986 Την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας απαγγέλλει ισραηλινό δικαστήριο εις βάρος του πυρηνικού τεχνικού Μορντεχάι Βανούνου, ο οποίος αποκάλυψε σε βρετανική εφημερίδα ότι το Ισραήλ διαθέτει ατομικές βόμβες και το έκτο κατά σειρά μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο.

1986 Οι ΗΠΑ παραβιάζουν τους όρους για το πάγωμα των εξοπλισμών, που προβλέπει η συνθήκη «Σιάτλ 2». Αγνοώντας τις επικρίσεις της ΕΣΣΔ και της Ινδίας, η Ουάσιγκτον επιτρέπει τη μεταφορά πυραύλων «Κρουζ» από βομβαρδιστικό Β-52, που προσγειώνεται σε αεροπορική βάση του Τέξας.

Στις Κυκλάδες, στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα προβλέπονται νεφώσεις με παροδικές βροχές και καταιγίδες. Στη δυτική Ελλάδα προβλέπονται λίγες νεφώσεις που γρήγορα θα αυξηθούν και θα σημειωθούν βροχές και τοπικές καταιγίδες. Οι άνεμοι θα πνέουν νότιοι, νοτιοανατολικοί μέτριοι και στα πελάγη μέχρι ισχυροί. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί στα βόρεια από 1-15, στα υπόλοιπα ηπειρωτικά από 4-18, στα νησιά από 8-19 και στη Θεσσαλονίκη από 4-15 βαθμούς.

Για την Αττική προβλέπονται λίγες νεφώσεις που βαθμιαία θα αυξηθούν και τη νύχτα θα βρέξει. Οι άνεμοι θα πνέουν νοτιοανατολικοί μέχρι μέτριοι. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 8-18 βαθμούς.