...όπως το Φεστιβάλ της ΚΝΕ και ο Μπουνιουέλ αυτή τη βδομάδα που μέχρι και «Η Μπάρμπι στο μυστικό βασίλειο» (2014) που βγαίνει απόψε, ηχεί κάπως διαφορετικά στο πλαίσιο των συμβατικών βδομαδιάτικων «εξόδων» όπου περιλαμβάνονται μόνο δύο, ασήμαντες ουσιαστικά, πρεμιέρες. Κατά τ' άλλα, η γενικότερη κινηματογραφική φόρτιση της βδομάδας αναγνωρίζεται από τις αισθητές δονήσεις μιας που σήμερα, ξεκινά το 20ό Διεθνές Φεστιβάλ της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας, για το οποίο όμως δεν μπορούμε να πούμε τίποτα, αν δεν το ζήσουμε... Γιατί ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ δεν κρίνεται από τις διακηρύξεις του «στο χαρτί», αλλά από την κατεύθυνση και το χαρακτήρα των επιλογών του σε επίπεδο περιεχομένου, καθώς επίσης την οργάνωση και διαχείριση του συνόλου του υλικού του, ώστε το στοιχείο της κοσμικότητας να μην επισκιάσει το όποιο καλλιτεχνικό...

Ας επανέλθουμε όμως στις αποψινές πρεμιέρες: Η νεανική ταινία «Ο λαβύρινθος» (2014) π.χ. προβληματίζει για την ιδεολογική της λειτουργία σε προβολή στο χρόνο. Κινηματογραφική και πολεμική βιομηχανία, μοιάζει να προετοιμάζουν τις νεανικές συνειδήσεις για μελλούμενες αναμετρήσεις με ασύμμετρες απειλές που θα βρεθούν στο διάβα των συμφερόντων τους. Ειδολογικά η αμερικάνικη ταινία εμφανίζεται σαν ρηχή παραδοσιακή και δυστοπική saga, βασισμένη στην ομότιτλη σειρά των μπεστ σέλερ του Τζέιμς Ντάσνερ. Το φιλμ επιστημονικής φαντασίας σε σκηνοθεσία Γουές Μπολ, ανήκει στο υποείδος που αγκαλιάζει τους «ανήλικους/ενήλικους». Πνιγμένη σε φωτεινούς εφιάλτες, χωρίς λυκάνθρωπους, χωρίς ερωτικά τρίγωνα, χωρίς θανατηφόρα βλέμματα, εστιάζει στο ένστικτο επιβίωσης και στη δυναμική της ομάδας εναντίον μιας απολυταρχικής, μυστικής δύναμης που συνιστά την κυρίαρχη απειλή. Μια ωραία πρωία, ένας νεαρός ξυπνά με μνήμη κενή, σε στρατόπεδο περιτριγυρισμένο από πανύψηλα τείχη - μέρος ενός γιγαντιαίου λαβύρινθου που ανοιγοκλείνει. Ο Τόμας δε θυμάται ούτε ποιος είναι, ούτε πώς βρέθηκε εκεί, το ίδιο συμβαίνει με όλα τα αγόρια που βρίσκονται σ' αυτόν τον «ομογενοποιημένο» παράδεισο. Ο νεαρός θα προσπαθήσει να βρει απαντήσεις στο μυστήριο του Λαβύρινθου και να δραπετεύσει... Παρελθόν, Μνήμη, Ιστορία συνιστούν άγραφο χαρτί. Πολύ βολικό, να παρουσιάζεται η ζωή αποσπασματικά και αποκομμένη από κάθε γνώση, εμπειρία και λογική...

Δεύτερη πρεμιέρα η «Αμνησία» (2014). Ενα θρίλερ παλαιάς κοπής, πνιγμένο στο ψυχολογικό μυστήριο και τους ξηρούς τόνους των επαναλήψεων. Συμπαραγωγή ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας και Σουηδίας με την μέγασταρ Νικόλ Κίντμαν στο ρόλο της ανυπεράσπιστης και πανικόβλητης Κριστίν που μετά από δυστύχημα πάσχει από αμνησία, που η μνήμη της σβήνει όταν πέφτει να κοιμηθεί, που εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους άλλους, αλλά αδυνατεί να εμπιστευθεί οποιονδήποτε... Μια αρχετυπική χιτσκοκική ηρωίδα, με ένα τραυματικό γεγονός από το παρελθόν να κρατά το μυστικό της κατάστασής της, στριμωγμένη στη γωνία. Συμπρωταγωνιστής ο άλλος μέγασταρ Κόλιν Φερθ στο ρόλο του υπομονετικού, ανήσυχου και τρυφερού συζύγου που φεύγει κάθε πρωί να διδάξει, αφήνοντας την Κριστίν μόνη, σε ένα απομονωμένο σπίτι στην αγγλική εξοχή. Εκείνη ένα πρωινό δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον γιατρό που της λέει ότι δεν τραυματίστηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα αλλά... Η «Αμνησία» βασισμένη στο ομώνυμο μπεστ σέλερ του Στίβεν Τζ. Γουάτσον μεταφέρθηκε στο σινεμά σε σκηνοθεσία Ρόουαν Τζόφε, που βέβαια δεν είναι Χίτσκοκ. Μπορεί το μικρό του θρίλερ με την αρκετή σουσπάνς να κρατά το θεατή σε εγρήγορση, να παράγει τραντάγματα και ρίγη σε τακτά διαστήματα, να τοποθετεί το κοινό στην ίδια θέση με την ηρωίδα η οποία δεν γνωρίζει τίποτα περισσότερο απ' αυτό, αλλά δεν απογειώνει την ταινία που συναγωνίζεται με τον μέσο όρο ενός τηλεοπτικού αστυνομικού δράματος...

Το παρήγορο είναι ότι παράλληλα κυκλοφορούν, σε επανέκδοση και με καινούργιες κόπιες, δυο σημαντικές ταινίες του μεγάλου Ισπανού αιρετικού Λουίς Μπουνιουέλ. «Η εγκληματική ζωή του Αρτσιμπάλντο Ντε λα Κρουζ» (1955), σημαντικό φιλμ από την μεξικάνικη περίοδο του δημιουργού, προβάλλεται για δεύτερη βδομάδα στον κινηματογράφο «Αστυ» και, «Η ωραία της ημέρας» (1966), από τη γαλλική του περίοδο, ταινία που ξαναβγαίνει από τη «New Star», απόψε στο θερινό Ζέφυρο με την Κατρίν Ντενέβ, τον Μισέλ Πικολί, τον Πιέρ Κλεμαντί και άλλους πρωταγωνιστές εκείνων των δεκαετιών.

Αφού ακούσατε πώς έχει η κατάσταση, προτείνουμε να δώσετε προτεραιότητα στο 40ό Φεστιβάλ της ΚΝΕ που ξεκινά απόψε και δίνει την ευκαιρία να γεμίσει κανείς τις μπαταρίες του με δύναμη και αισιοδοξία για το μέλλον που επιθυμούμε, εκεί που και ο κινηματογράφος, που σκύβει στον άνθρωπο και την καθημερινότητά του, θα έχει περίοπτη θέση... Και από την Κυριακή μπορείτε να πάτε να απολαύσετε τη μαεστρία του μεγάλου Μπουνιουέλ...

Ο αστός Μπουνιουέλ αποκαλύπτει δηκτικά πως τα αστικά στρώματα τρέφουν κάτω από τα ρούχα, τα κοσμήματα και τα ψηλά τους καπέλα μια σαρκική παρορμητικότητα που δε συνάδει με τις δικές τους κοινωνικές συμβάσεις. Βλέπουμε την «πραγματικότητα» του Αρτσιμπάλντο μέσα από το βλέμμα του, έτσι που ο μπουρζουά θεατής, που βλέπει τον εαυτό του στον πρωταγωνιστή, να αισθάνεται άβολα απέναντι στο άρρωστο είδωλό του.

Στις 23 Αυγούστου 1964, ο Αλμπέρτο Μοράβια σε κείμενό του στο περιοδικό «L' Espresso» χαρακτήρισε το «Η εγκληματική ζωή του Αρτσιμπάλντο Ντε Λα Κρουζ» (1955) «διάφανη αλληγορία της σεξουαλικής ανικανότητας με σύμβολο τον Αρτσιμπάλντο, τον αστό γόη με το διφορούμενο, ειρωνικό και αποστασιοποιημένο χαρακτήρα, και όχι κάποιο ζοφερό και θαμπό δολοφόνο. Στην πραγματικότητα», γράφει ο Μοράβια, «ο Αρτσιμπάλντο ήθελε μόνο να πραγματοποιήσει ερωτική πράξη, τα ξυράφια και τα ρεβόλβερ όλα είναι φαλλικά σύμβολα και η επαναλαμβανόμενη αποτυχία του εγκλήματος δεν είναι άλλο παρά η αποτυχία της ερωτικής πράξης». Ο Μοράβια συμπληρώνει: «Αν τώρα τα ξυράφια και τα ρεβόλβερ δε χρησιμοποιούνται με συμβολικό τρόπο, τότε μια μακάβρια, σαδιστική και νεκρόφιλη σκιά σκεπάζει τον έρωτα και την ανικανότητα»...

Ο άθεος και «βλάσφημος» Μπουνιουέλ, κάνοντας χρήση των εμμονών του και των ονειροπολήσεών του, δημιούργησε ένα συνειρμικό όσο και βλάσφημο σύμπαν - κάτι που θα αναπαράγει σε όλες του σχεδόν τις ταινίες - με σκοπό να προκαλέσει τους θεσμούς και την υποκρισία της αστικής τάξης. Εχοντας ως βάση το (κακό, κατά πολλούς, αρκετά μελοδραματικό, αλλά με καλή σύνθεση, κατά Μπουνιουέλ) ομότιτλο μυθιστόρημα του Ζοζέφ Κεσέλ, γυρίζει στη Γαλλία την «Ωραία της ημέρας» (1966), κείμενο που του παρείχε τη δυνατότητα να αποδώσει ένα λεπτομερές πορτρέτο της νεαρής, ψυχρής και ανικανοποίητης σεξουαλικά Σεβερίν, που νιώθει δυσφορία δίπλα στον μπουρζουά, Παρισινό χειρουργό, σύζυγό της και αποφασίζει να εργαστεί σε οίκο ανοχής. Από τις 2 ως τις 5 καθημερινά, με το πλαστό όνομα «Ωραία της ημέρας». Η αφήγηση για μια γυναίκα, που ζει σε κατάσταση ονειροπόλησης και δυσαρέσκειας φυλακισμένη της παιδικής της ηλικίας και που ελευθερώνεται μόνο όταν η τραγωδία «σκάει» και επέρχεται η τιμωρία, εμπλέκει γερά το θεατή.

Ο Μπουνιουέλ πραγματεύεται αυτό το ακανθώδες θέμα με απαράμιλλη κομψότητα και δεν αφήνει την αφήγηση να εκτροχιαστεί στη χυδαιότητα. Οι νύξεις για τη σεξουαλική κακοποίηση της πρωταγωνίστριας στα παιδικά της χρόνια, για την καταπιεσμένη θρησκευτική (καθολική) της συνείδηση, επανέρχονται μέσω σύντομων και ασύνδετων φλας μπακ. Το παιχνίδι της εναλλαγής πραγματικότητας / ονείρου, χωρίς να ξεκαθαρίζεται αν αυτά που βλέπουμε είναι φαντασιώσεις της ηρωίδας ή πραγματικότητα, όπως και το παιχνίδι με τα όρια του πραγματικού και του ονείρου, της οπτασίας και της μνήμης, δεν αγγίζει απλά το κέλυφος της ηθικής και της αξιοπρέπειας, αλλά φτάνει σε επίπεδο ανθρώπινο. Πολλές από τις πιο συζητημένες σκηνές της ταινίας, έναυσμα για χιλιάδες ερωτήματα και απαντήσεις, έχουν να κάνουν με το συμβολιστικό και σουρεαλιστικό γούστο του δημιουργού και ίσως αποζητούν εξηγήσεις μάλλον απλές...

«Η ταινία αυτή μου επέτρεψε να περιγράψω με πιστότητα κάποιες περιπτώσεις "σεξουαλικής διαστροφής"», αναφέρει ο ίδιος ο Μπουνιουέλ. «Επιθυμώ να ξεκαθαρίσω», συνεχίζει, «ότι αισθάνομαι αποκλειστικά θεωρητική και επιφανειακή έλξη για τις σεξουαλικές διαστροφές, αλλά στη δική μου ερωτική συμπεριφορά "διαστροφές" δεν υπάρχουν»...