21 Ιουλίου. Συντριβή στρατιωτικού ελικοπτέρου σούπερ πούμα, όπου σκοτώθηκαν τέσσερις αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων της Βενεζουέλας και ένας ταγματάρχης των Ενόπλων Δυνάμεων της Βολιβίας. Το ελικόπτερο που είχε παραχωρηθεί από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας στον Πρόεδρο Εβο Μοράλες συνετρίβη περίπου μια ώρα αφότου είχε αποβιβαστεί από αυτό ο Πρόεδρος της Βολιβίας.

«Μπορεί να εξουδετερώσουν τον Ινδιάνο, αλλά δεν μπορούν να ρίξουν κάτω το λαό της Βολιβίας», δήλωσε μερικές μέρες αργότερα ο Πρόεδρος Μοράλες, αναφερόμενος στον όρο που έχουν υιοθετήσει οι αντίπαλοί του σε ένδειξη περιφρόνησης και αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο «να μην ήταν ατύχημα», αλλά «σαμποτάζ».

5 Αυγούστου. Η Ενεργειακή Σύνοδος Κορυφής, με τη συμμετοχή των Προέδρων της Βενεζουέλας και της Αργεντινής, Ούγο Τσάβες και Κριστίνα Φερνάντες και φυσικά του Προέδρου Μοράλες, που ήταν προγραμματισμένη να γίνει στην Ταρίχα και να υπογράφονταν σειρά συμφωνιών συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας μεταξύ αυτών και η δημιουργία βιομηχανικής μονάδας διαχωρισμού του φυσικού αερίου αναβλήθηκε για «λόγους ασφαλείας». Οι ταραχές ξέσπασαν με επίκεντρο το αεροδρόμιο, όπου διαδηλωτές προσπάθησαν να εισβάλουν. Ακολούθησαν συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας και τελικά έκλεισε. Οι ταραχές ενορχηστρώθηκαν από τον κυβερνήτη Μάριο Κόσιο, έναν από τους κύριους πρωταγωνιστές του σχεδίου ανατροπής, της ολιγαρχίας. Ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας σε δηλώσεις του από την Αργεντινή κατήγγειλε την «ολιγαρχία και την Πέμπτη φάλαγγα» και ότι είναι σε διατεταγμένη υπηρεσία από τις ΗΠΑ που εντείνουν τις υπονομευτικές και ανατρεπτικές ενέργειες.

Στις 22.40 το βράδυ της ίδιας μέρας έγινε απόπειρα δολοφονίας του υπουργού Προεδρίας Χουάν Ραμόν Κιντάνα, που βρισκόταν σε περιοδεία στην πόλη Τρινιδάδ, της επαρχίας Μπένι.

6 Αυγούστου. Ο Πρόεδρος Εβο Μοράλες δε μετέβη καν στην πόλη Σούκρε για τις συμβολικές εκδηλώσεις που είχαν διοργανωθεί για την 183η επέτειο ανεξαρτησίας της Βολιβίας, πόλη που φέρει το όνομα του απελευθερωτή της χώρας - «ο μέγας στρατάρχης του Αγιακούτσο» - Αντόνιο Χοσέ ντε Σούκρε. Οι εκδηλώσεις αναβλήθηκαν, όπως ανακοίνωσε ο αντιπρόεδρος Αλβαρο Γκαρσία Λινέρα. «Είναι εξωφρενικό, αλλά οι αρχές της Τσουκουισάκα όχι μόνο δε συνέβαλαν στην ομαλή διεξαγωγή των εκδηλώσεων αλλά υποκίνησαν βίαιες ενέργειες που έθεταν σε κίνδυνο τα μέλη του Κογκρέσου και του διπλωματικού σώματος». Ο Μοράλες που τελικά εκφώνησε την ομιλία του από το κυβερνητικό μέγαρο στην πρωτεύουσα Λα Πας, δήλωσε ότι δεν πήγε στη Σούκρε «προκειμένου να μην προκαλέσει μία σύγκρουση μεταξύ των Βολιβιανών, μία σύγκρουση που ενδεχομένως είχε πολύ σοβαρές συνέπειες».

Τα τρία αυτά περιστατικά, που ενδεχομένως πληθύνουν όσο πλησιάζει η ώρα για το σημερινό δημοψήφισμα, καταδεικνύουν το βάθος και το εύρος της πολιτικής κρίσης που σοβεί στη Βολιβία, μιας πολιτικής κρίσης που μήνες τώρα είναι οριακή και άκρως επικίνδυνη. Επίσης, τα τρία αυτά περιστατικά έχουν μια ειδική σημασία, καθώς καταδεικνύουν με σαφή τρόπο ότι ο νόμιμα εκλεγμένος Πρόεδρος της Βολιβίας είναι τρόπον τινά εξόριστος από ένα μεγάλο τμήμα της επικράτειας της χώρας. Με άλλα λόγια, και κάνοντας χρήση όρων του ασύμμετρου πολέμου, θα λέγαμε ότι οι αντιδραστικές δυνάμεις έχουν «καταλάβει περιοχές», όπου η κεντρική κυβέρνηση δεν μπορεί να μεταβεί, έχει εγκαθιδρύσει ένα «παράλληλο κράτος στην περιφέρεια της κεντρικής κυβέρνησης των υψιπέδων». Το κράτος «της ανατολικής ημισελήνου».

Εξάλλου, τους ίδιους όρους χρησιμοποιούν και οι εκπρόσωποι της ολιγαρχίας, όταν σε απάντηση στην έκκληση ενότητας που απηύθυνε ο Πρόεδρος Μοράλες στην ομιλία του από το κυβερνητικό μέγαρο, ανακοίνωσαν ότι «η κοινωνία πολιτών της Σάντα Κρους μετά το δημοψήφισμα αυτονομίας σχεδιάζει τη σύσταση κυβέρνησης με νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία καθώς αμφισβητεί την κεντρική εξουσία των Ανδεων».

Η ουσία της σύγκρουσης στη Βολιβία είναι μεταξύ της πραγματικής και της νομοθετικής εξουσίας. Η πραγματική εξουσία, δηλαδή η εγχώρια ολιγαρχία από την πρώτη στιγμή αμφισβητεί να αναγνωρίσει τη νομοθετική εξουσία και με τη συνδρομή των Ηνωμένων Πολιτειών σταδιακά σχεδιάζει την ανατροπή της. Η κλιμάκωση άρχισε να εκδηλώνεται με την προσπάθεια ανάσχεσης του νέου Συντάγματος, όπου τα κόμματα που την εκπροσωπούν αποχώρησαν από το τελικό στάδιο έγκρισής του. Κατόρθωσε δε με τα αποσχιστικά δημοψηφίσματα στις επαρχίες Σάντα Κρους, Μπένι Πάντο και Ταρίχα, που, παρά την προπαγάνδα των δυτικών ΜΜΕ ότι «δεν αναγνωρίζονται από τον Πρόεδρο», έχουν καταγγελθεί ως παράνομα και αντισυνταγματικά από όλες τις κυβερνήσεις της περιοχής, την ΕΕ και τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών και με τα τεχνητά συντριπτικά αποτελέσματα - πάνω από 80% το «ναι» στην αυτονομία αν και το «όχι» και η αποχή ξεπερνούν το 50% - να ορίσει ιδιότυπο καθεστώς - να προκαλέσει το σχηματισμό αυτού του παράλληλου κράτους και την προσωρινή αναβολή του δημοψηφίσματος έγκρισης του Συντάγματος.

Η τελική αναβολή του δημοψηφίσματος έγκρισης όπου όχι τυχαία τα σημεία αιχμής είναι η εθνικοποίηση των φυσικών πόρων και το ζήτημα της ιδιοκτησίας, ήρθε με την πρόταση που κατέθεσε το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης Podemos για προσφυγή σε δημοψήφισμα για τον Πρόεδρο. Ο Μοράλες «ενέδωσε», αποδέχτηκε την πρόταση της Γερουσίας και κήρυξε το σημερινό δημοψήφισμα, προφανώς θεωρώντας ότι η σχεδόν βέβαιη επαναβεβαίωση της λαϊκής εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του και στο πρόσωπο του αντιπροέδρου θα λύσει το «νομικό γόρδιο δεσμό» όσον αφορά την έγκριση του νέου συντάγματος, ενώ θα γίνει μπούμερανγκ για την αντιπολίτευση.

Ομως οι κυβερνήτες των επαρχιών είναι αποφασισμένοι για όλα και έχουν δηλώσει ότι οι τοπικές αρχές δεν πρόκειται να διεξάγουν το δημοψήφισμα καθώς θεωρούν ότι δεν μπορεί να τίθεται ζήτημα ανάκλησης των τοπικών εξουσιών από ένα δημοψήφισμα που διοργανώνεται από την κεντρική εξουσία.

Το σημερινό δημοψήφισμα δεν μπορεί να επιλύσει τίποτα. Απλά θα επιβεβαιώσει ή όχι το συσχετισμό των δυνάμεων. Συνεπώς η ντε φάκτο έστω και σκιώδης διχοτόμηση και η περίοδος όπου οι δυνάμεις συγκεντρώνονται, θα συνεχιστεί μέχρι τη στιγμή μία εκ των δύο πλευρών θα είναι έτοιμη να φέρει το τελικό χτύπημα με στόχο να διαλύσει την άλλη.

Εκτός εάν η ολιγαρχία έχει ήδη ετοιμαστεί για το τελικό χτύπημα. Ισως ακόμη και σήμερα με αφορμή τη μη αποδοχή «των εκπροσώπων της κεντρικής εξουσίας που θα διεξάγουν το δημοψήφισμα». Εδώ και χρόνια φροντίζει για τη δημιουργία στρατού το Εθνικό Ιδρυμα για τη Δημοκρατία (National Endowment for Democracy (NED), το Γραφείο Αναπτυξιακής Βοήθειας των ΗΠΑ (US Agency for International Development - USAID) και άλλα ευαγή αμερικανικά ιδρύματα που προωθούν τη «δημοκρατία», για να μεταφέρει χρήματα σε «ανεξάρτητες» Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ακροδεξιές ομάδες - ουκ ολίγοι εκ των μελών των αποσχιστικών ομάδων κρούσης κυκλοφορούν με σβάστικες. Στη Σάντα Κρους ήδη υπάρχει ένα πολύ σοβαρό «ένοπλο κίνημα» της Νεολαίας της Σάντα Κρους-UJC ενώ σύμφωνα με τη βραζιλιάνικη εφημερίδα O' Globo «κολομβιανοί παραστρατιωτικοί των AUC έχουν εκπαιδεύσει περίπου 12.000 μέλη της οργάνωσης La Nacion Camba που διεκδικεί εδάφη στη Σάντα Κρους, Πάντο, Μπένι, Ταρίχα και άλλες περιοχές», ενώ προσθέτει ότι έχουν εξοπλιστεί με «οπλισμό που προέρχεται από το Ισραήλ και εισήλθαν στη χώρα από την Παραγουάη». Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι η οργάνωση La Nacion Camba που έχει ιδρυθεί το 2000, όπως η ίδια ισχυρίζεται, κάνει χρήση της αριστερής ρητορικής, «περί κοινωνικής δικαιοσύνης, αυτοδιάθεσης, ενάντια στην ολιγαρχία εγχώρια ή ξένη».

Συνεπώς, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, το δίλημμα για τη Βολιβία είναι πάντα ένα: εάν η κυβέρνηση και ο Πρόεδρος Εβο Μοράλες θα αποδεχτεί παθητικά τη σταδιακή δημιουργία συνθηκών πραξικοπηματικής ανατροπής του ίσως και του διαμελισμού της χώρας ή θα αξιοποιήσει την επαναβεβαίωση της λαϊκής εντολής και κάνει χρήση των μέσων που έχει στα χέρια του, προκειμένου να υπερασπίσει και να προωθήσει τη διαδικασία των αλλαγών και να αλλάξει ριζικά τη φυσιογνωμία της χώρας, κάτι για το οποίο εκλέχτηκε. Και για να το πραγματώσει έχει στο πλευρό του τις λαϊκές και ιθαγένικες δυνάμεις που δηλώνουν έτοιμες. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχει κάνει αυτό το βήμα παρότι ο ίδιος την Παρασκευή, στην ομιλία του Ελ Αλτο για την αυλαία της καμπάνιας για το δημοψήφισμα είπε ότι «είμαστε ενώπιον ενός πραξικοπήματος της "κοινωνίας των πολιτών"».