Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε τον Σεπτέμβρη του 2020 η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ σε έκθεσή της, «προβλέπεται ότι εάν η διεθνής κοινότητα δεν αναλάβει άμεση και τολμηρή δράση για να ανασχέσει τις καταστροφικές επιπτώσεις του COVID-19 στην εκπαίδευση των προσφύγων, απειλούνται περαιτέρω οι προοπτικές εκατομμυρίων νεαρών προσφύγων που ζουν στις πιο ευάλωτες κοινότητες του κόσμου».

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, ακόμη και πριν την πανδημία, ένα παιδί - πρόσφυγας ήταν δύο φορές πιο πιθανό να βρίσκεται εκτός σχολείου απ' ό,τι ένα παιδί που δεν είναι πρόσφυγας. Παράλληλα, χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι την περίοδο της πανδημίας και μετά από αυτήν, «η κατάσταση αυτή πρόκειται να επιδεινωθεί - πολλά παιδιά μπορεί να μην έχουν τη δυνατότητα να ξεκινήσουν πάλι τα μαθήματά τους (...) λόγω έλλειψης πρόσβασης σε τεχνολογικά μέσα ή γιατί αναγκάζονται να εργαστούν για να υποστηρίξουν την οικογένειά τους».

Καμπανάκι επίσης χτυπάει και η δήλωση του Filippo Grandi, ύπατου αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ότι «τα μισά παιδιά πρόσφυγες στον κόσμο βρίσκονταν ήδη εκτός σχολείου». To 77% των παιδιών - προσφύγων εγγράφονται στο δημοτικό σχολείο, μόλις το 31% εγγράφονται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ενώ μόλις το 3% φοιτούν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.¹ Για τα κορίτσια - πρόσφυγες, όπως μπορούμε να φανταστούμε, τα στοιχεία είναι πολύ χειρότερα, καθώς το 50% των κοριτσιών - προσφύγων που είναι εγγεγραμμένα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ενδέχεται μετά το τέλος των περιορισμών να μην ξαναγυρίσει στην τάξη.

Για να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος με αριθμούς, αρκεί να αναλογιστούμε ότι στη χώρα μας υπολογίζεται ότι βρίσκονταν το 2019 περίπου 11.200 παιδιά κάτω των 18 ετών, μόνο στην ενδοχώρα, ενώ έφτασαν μέσω θαλάσσης² περίπου 12.900 παιδιά, εκ των οποίων τα 2.100 είναι ασυνόδευτα, χωρισμένα από τις οικογένειές τους. Σε αυτούς πρέπει να προσθέσουμε ακόμα 15.393 πρόσφυγες που έφτασαν στη χώρα μας μέσα στο 2020³ και προφανώς ανάμεσά τους ήταν πάρα πολλά παιδιά.⁴ Οι εγγραφές ωστόσο που έγιναν στις δημόσιες δομές, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, ανέρχονταν σε 12.867 μέχρι το τέλος του σχολικού έτους 2018-2019.⁵

Επιπλέον, υπενθυμίζεται πως στο σχολικό έτος 2019-2020 φοίτησαν στα σχολεία και τις τάξεις υποδοχής περίπου τα μισά παιδιά σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Προφανώς ακόμη και αυτός ο μικρός αριθμός αντιπροσωπεύει τον αριθμό των παιδιών που είναι εγγεγραμμένα στα σχολεία, και όχι τον αριθμό των παιδιών που πράγματι φοιτούν σε αυτά, εξαιτίας της τεράστιας κινητικότητας. Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία που δημοσίευσε η Europol το 2016, σχετικά με αυτό το ζήτημα, και μιλάνε για πάνω από 10.000 ανήλικα προσφυγόπουλα που χάθηκαν στο ταξίδι τους στην Ευρώπη.⁶

Και επειδή στηριζόμαστε στη λογική και δεν σχετίζουμε τη σχολική διαρροή με τα άστρα, μπορεί εύκολα να γίνει ο συσχετισμός της έλλειψης οργανωμένης εκπαίδευσης και μόρφωσης για τα παιδιά προσφύγων και μεταναστών με τα παραπάνω στοιχεία. Πόσο μάλλον αν λάβουμε υπόψη ότι τα προσφυγόπουλα είναι παιδιά που έχουν περάσει από φωτιά και σίδερο, και αντί να τους δοθεί η απαραίτητη ψυχοκοινωνική και οικονομική στήριξη για να μπορέσουν να ανακάμψουν, συνεχίζεται ο Γολγοθάς τους και στις «πολιτισμένες» και «ειρηνικές» χώρες.

Για όλα τα παιδιά η σχολική χρονιά ξεκίνησε χωρίς κανένα μέτρο προστασίας μαθητών και εκπαιδευτικών από την πανδημία, ενώ το υπουργείο έπαιζε στην κυριολεξία στον τζόγο την υγεία τους. Αρνήθηκαν να ικανοποιήσουν αιτήματα μαθητών και εκπαιδευτικών και έτσι τα σχολεία μετατράπηκαν σε εστίες διασποράς. Ωστόσο, για τα παιδιά - πρόσφυγες η σχολική χρονιά δεν ξεκίνησε ποτέ.

Στις αρχές του σχολικού έτους εγκρίθηκε από το υπουργείο πανελλαδικά η λειτουργία ΔΥΕΠ (Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση Προσφύγων, δηλαδή απογευματινές τάξεις) σε 84 Δημοτικά Σχολεία, 36 Σχολεία της Δευτεροβάθμιας και 39 ως Παραρτήματα όμορων Νηπιαγωγείων, εντός των Κέντρων Φιλοξενίας. Παρ' όλα αυτά, καμία από αυτές δεν λειτούργησε, καθώς δεν προσλήφθηκε ποτέ το απαραίτητο προσωπικό. Αυτό προσλήφθηκε μόλις πριν από λίγες μέρες, και προφανώς ο αριθμός των εκπαιδευτικών ήταν πολύ μικρότερος των αναγκών.

Στην ίδια κατάσταση βρίσκονται και οι Τάξεις Υποδοχής στα πρωινά σχολεία, που κι αυτές είναι πολύ λιγότερες από τις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες και λόγω του μεγάλου αριθμού των προσφύγων, αλλά και λόγω της αποφυγής του συγχρωτισμού εξαιτίας της πανδημίας. Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και το γεγονός πως δεν είχε βρεθεί από την αρχή της χρονιάς λύση στη μεταφορά όλων των παιδιών από τα κέντρα φιλοξενίας, αλλά και οι αντιδράσεις σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας που προκάλεσαν ορισμένοι «τοπικοί παράγοντες» και καθυστέρησαν την όλη διαδικασία.

Προφανώς στο κλίμα ρατσισμού και ξενοφοβίας έβαλε το χεράκι της η κυβέρνηση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εγκύκλιο που εξέδωσε το υπ. Παιδείας, που καθιστούσε υποχρεωτική για την εγγραφή και φοίτηση μόνο των ανήλικων αιτούντων ή ανήλικων τέκνων αιτούντων διεθνή προστασία, εξέταση για Covid-19.

Και όλα αυτά, με υποστελεχωμένα ιατρεία στις δομές φιλοξενίας και αδυναμία πρόσβασης στις δομές Υγείας για πολλούς από τους πρόσφυγες. Προφανώς η κυβέρνηση αναγκάστηκε να μαζέψει τα ασυμμάζευτα, παίρνοντας πίσω τη συγκεκριμένη διάταξη, αλλά δίνοντας αέρα στα πανιά κάθε λογής «στελεχών Εκπαίδευσης», που με προφορική εντολή μπορούσαν να απαγορεύουν τη φοίτηση των παιδιών αυτών στα σχολεία, υπό το «φόβο» της πανδημίας.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση και το υπουργείο δεν έδωσαν δεκάρα για την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων, φρόντισαν, αντί να πάρουν μέτρα προστασίας της υγείας όλου του λαού, και παράλληλα των προσφύγων που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση λόγω των συνθηκών διαβίωσής τους, να αποκλείσουν ακόμη περισσότερο τα παιδιά - πρόσφυγες από την Εκπαίδευση, που τόσο πολύ έχουν ανάγκη.

Ετσι, με ΚΥΑ στις 11-10-2020 εφαρμόστηκαν περαιτέρω περιοριστικά μέτρα υγειονομικού αποκλεισμού των προσφυγικών δομών, που δεν εξαιρούσαν ούτε τα παιδιά που φοιτούσαν στο σχολείο. Με τον τρόπο αυτό τα προσφυγόπουλα, σαν παιδιά αλλουνού θεού, «τιμωρήθηκαν» με τον αποκλεισμό τους από την Εκπαίδευση, λες και φταίνε αυτά και οι γονείς τους που το ΝΑΤΟ και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις τους ξεριζώνουν από τα σπίτια τους, έπειτα τους στοιβάζουν στα κατ' όνομα κέντρα «φιλοξενίας» και τους αποκλείουν από κάθε συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία, που έχουν στερηθεί εδώ και πάρα πολύ καιρό, παρά το ότι αποτελεί στοιχειώδες, ανθρώπινο δικαίωμά τους.

Με το ίδιο σκεπτικό, η κυβέρνηση συνέχισε και με την τηλεκπαίδευση. Χωρίς κανένα απολύτως μέτρο! Δεν δόθηκε καμία ουσιαστική οδηγία παροχής της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στους εκπαιδευτικούς που εργάζονται με προσφυγόπουλα, ενώ παράλληλα δεν δόθηκε και κανένα απολύτως τεχνολογικό μέσο σε παιδιά - πρόσφυγες για να παρακολουθούν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι ταμπλέτες, οι φορητοί υπολογιστές, η συνδεσιμότητα δεν είναι συχνά διαθέσιμα στις κοινότητες των προσφύγων.

Αντίθετα το υπουργείο, στα μέσα του Οκτώβρη 2020, πανηγύριζε, σε συνάντηση που είχε με εκπροσώπους της UNICEF, του ΔΟΜ και του ΙΕΠ, για τη «δράση που υλοποίησε η UNICEF, σε συνεννόηση με το ΥΠΑΙΘ, κατά την οποία μεταφράστηκε το Κείμενο Οδηγιών για τη Σύγχρονη και Ασύγχρονη Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση για μαθητές και γονείς (πρόσφυγες και μετανάστες) σε 11 γλώσσες και διαλέκτους»! Λες και οι οδηγίες ήταν αυτό που έλειπε για να μπούνε στους ανύπαρκτους υπολογιστές τους και να συνδεθούν στο ανύπαρκτο δίκτυο!

Ετσι οι ΜΚΟ έχουν αντικαταστήσει το ρόλο του δημόσιου σχολείου, καθώς εργαζόμενοι σε αυτές δηλώνουν πως θεωρείται δεδομένο ότι τα παιδιά δεν θα πάνε σχολείο για μεγάλο διάστημα ακόμη, αφού και να αρθεί η καραντίνα, το δικό τους μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο. Εξάλλου, ακόμη και το ίδιο το υπουργείο μιλάει κυνικά για μία «χαμένη χρονιά», αναφερόμενη σε όλα τα παιδιά, και έτσι ακριβώς λειτουργεί και φέτος, με μπαλώματα για να περάσει η χρονιά, ενώ πολύ χειρότερη προβλέπεται η κατάσταση για τα προσφυγόπουλα.

Σε όλα αυτά που βιώνουν τα προσφυγόπουλα, έρχονται να προστεθούν οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα «φιλοξενίας», τα ανύπαρκτα μέτρα υγιεινής και προστασίας της υγείας, καθώς υπάρχουν άνθρωποι που κοιμούνται ακόμη και κάτω από υπόστεγα, δεν υπάρχει επάρκεια σε νερό, τρόφιμα, φάρμακα. Επιπλέον, το μεγάλο ζήτημα του «ESTIAIΙ», με το οποίο η κυβέρνηση πετάει στο δρόμο δεκάδες χιλιάδες αναγνωρισμένους πρόσφυγες, αφήνοντάς τους χωρίς δικαίωμα σε στέγη και τροφή!

Αυτή η κατάσταση που αναφέραμε παραπάνω δεν αποτελεί ένα φυσικό φαινόμενο, ούτε μια «ιδιαίτερη» στιγμή της ανθρωπότητας. Εχει αιτίες και εξήγηση. Η υποταγή των πάντων στο βωμό του κέρδους και της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου, στο βωμό του μοιράσματος αγορών, δρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων και Ενέργειας, σφαιρών επιρροής, η συμμετοχή των αστικών κυβερνήσεων, της ΕΕ, των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και άλλων δυνάμεων στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς είναι που οδηγεί στη φτώχεια, στους πολέμους και στην προσφυγιά, είναι που μετράει την ανθρώπινη ζωή ως κόστος. Γι' αυτό οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί τους δεν δίνουν δεκάρα για τις συνθήκες διαβίωσης, υγείας, πρόνοιας, εκπαίδευσης, εργασίας των προσφύγων και των οικογενειών τους.

Το ΚΚΕ, μαζί με το ταξικό εργατικό κίνημα, βρίσκεται σταθερά απέναντι από αυτή την πραγματικότητα. Παλεύουμε συνολικά για την προστασία της υγείας Ελλήνων, προσφύγων και μεταναστών, ειδικά σε συνθήκες πανδημίας, για την ισότιμη πρόσβαση όλων των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, για την αξιοπρέπεια στη ζωή, για να μην πληρώσουμε ξανά εμείς την κρίση τους, διεκδικώντας μέτρα για τη συμμετοχή όλων των προσφυγόπουλων στην Εκπαίδευση, την απαραίτητη λειτουργία Τμημάτων Υποδοχής, την ψυχολογική και εκπαιδευτική στήριξη αυτών των παιδιών, την εξασφάλιση του τεχνολογικού εξοπλισμού για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, την πρόσληψη του αναγκαίου εκπαιδευτικού προσωπικού, μαζί με τη διεκδίκηση για ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης για τους πρόσφυγες και για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες, ώστε να πάνε στις χώρες προορισμού τους.

Αυτός ο αγώνας χρειάζεται να δυναμώσει ακόμα περισσότερο σήμερα και να βάλει στο στόχαστρό του, εκτός των παραπάνω διεκδικήσεων, και τις αιτίες που προκαλούν αυτή τη βάρβαρη πραγματικότητα, τον ίδιο τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.

Και αυτό είναι χρέος δικό μας να το κερδίσουμε, για να ζήσουν τα παιδιά αυτά, όλα τα παιδιά, όπως τους αξίζει: Να παίζουν, να διαβάζουν, να τραγουδούν και να ανακαλύπτουν την ομορφιά του κόσμου γύρω τους!

Πηγές:

1. https://www.unhcr.org/gr/16321-unhcr-report-coronavirus-dire-threat-refugee-education.html

2. https://www.cnn.gr/news/ellada/story/193879/ohe-simantiki-ayxisi-ton-afixeon-prosfygon-kai-metanaston-stin-ellada

3. http://data2.unhcr.org/en/situations/mediterranean?id=83#_ga=2.230242908.1375891974.1608573397-516017439.1607108575

4. Αναφερόμαστε στα παιδιά - πρόσφυγες που βρίσκονται στις προσφυγικές δομές ή ξενώνες φιλοξενίας.

5. https://www.unhcr.org/gr/12765-ekpaideusi_twn_paidiwn_prosdyfwn_metanastwn.html

6. https://www.kathimerini.gr/world/847811/europol-pano-apo-10-000-asynodeyta-paidia-agnooyntai/