Χαμός χτες στις τράπεζες. Παρά το δριμύ ψύχος, από νωρίς το πρωί, πλήθος Νεοελλήνων στήθηκαν μπροστά στα γκισέ για να προμηθευτούν τα σακουλάκια των 5.000 δραχμών σε κέρματα του ευρώ. Τα ευρώ σε... φυσική μορφή. Από κοντά και οι δημοσιογράφοι και οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί - φρουροί της ευταξίας και της ενημέρωσης - πληροφορούσαν όλη τη μέρα τους ακροατές και τους τηλεθεατές για την κίνηση στις τράπεζες, τα προβλήματα και τα... παρατράγουδα. Ορισμένες τράπεζες για κάθε σακουλάκι ευρώ ζητούσαν και... προμήθεια 200-300 δρχ., πράξη μη νόμιμη. Αλλες τράπεζες, αδιαφορώντας για τις σχετικές οδηγίες, ζητούσαν αστυνομική ταυτότητα ή το ΑΦΜ του κατόχου για να ανταλλάξουν το πεντοχίλιαρο με το σακουλάκι εξοικείωσης. Η έγκαιρη όμως παρέμβαση του κράτους - μέσω του υπουργείου Οικονομίας - αποκατέστησε τη νομιμότητα και την... ευρυθμία στην αγορά. Επομένως, όλα καλά και όλα ωραία, άντε να πάμε να κάνουμε Χριστούγεννα...

Η κατάσταση, βέβαια, που δημιουργείται με την εισαγωγή του ευρώ είναι πάρα πολύ σοβαρή για να την υποβιβάζουμε σε τέτοια μικροπροβλήματα. Γιατί, στην πραγματικότητα, αποτελεί μικροπρόβλημα το ότι ορισμένοι από αυτούς που έσπευσαν από χτες να προμηθευτούν ευρώ, ταλαιπωρήθηκαν και κουράστηκαν στις ουρές. Αφού έτσι κι αλλιώς δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί στις καθημερινές συναλλαγές μέχρι και τη μεθεπόμενη Τρίτη, μπορούσαν να περιμένουν. Εκτός αν πίστεψαν, όπως κάποια πελάτισσα της Εθνικής στου Ζωγράφου, ότι τα ευρώ μοιράζονται δωρεάν.

Σε κάθε περίπτωση, το μεγαλύτερο και διαχρονικό πρόβλημα που θα έχουν να αντιμετωπίσουν τα λαϊκά στρώματα το 2002, αλλά και τα επόμενα χρόνια, είναι το ίδιο το ευρώ. Οχι φυσικά με την ιδιότητά του ως χρήματος και ό,τι αυτό σημαίνει, αλλά από το γεγονός ότι αποτελεί το προϊόν μακράς κύησης στην κατεύθυνση των προσπαθειών της καπιταλιστικής ενοποίησης στην ΕΕ με βάση τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Το ευρώ, στη φυσική του μορφή, είναι το πιο λαμπερό αποτέλεσμα της μισητής αυτής συνθήκης και η κυκλοφορία του από την 1η του Γενάρη ενσαρκώνει το σύνολο των αντιλαϊκών πολιτικών που εφαρμόστηκαν από το 1991 μέχρι και σήμερα. Γιατί η δημιουργία του ευρώ είναι το αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών επιλογών, που συνοψίζονται στο όνομα «καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις». Δηλαδή, της «απελευθέρωσης» των αγορών, των αθρόων ιδιωτικοποιήσεων, των σκληρών δημοσιονομικών και εισοδηματικών πολιτικών και των αποτελεσμάτων τους. Της υψηλής ανεργίας, της διάλυσης των δημόσιων κοινωνικοασφαλιστικών συστημάτων, της υποτίμησης της εργατικής δύναμης, σε επίπεδα κάτω της ιστορικά διαμορφωμένης αξίας της, της εισαγωγής των «ελαστικών» μορφών απασχόλησης κλπ. Το λαμπερό ευρώ είναι βουτηγμένο και ποτισμένο μέσα στη σαπίλα των πολιτικών αυτών. Αυτά όμως έγιναν στο παρελθόν.

Για όσους τώρα πιστεύουν ότι το νέο νόμισμα θα μας κάνει πιο πλούσιους, ο κατ' εξοχήν αρμόδιος, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Λουκάς Παπαδήμος, δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες: «Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων συναρτάται απολύτως με τη δυνατότητα της χώρας να βελτιώσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα σε περιβάλλον αυξημένου ανταγωνισμού. Τούτο πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να βελτιώσουμε τη διεθνή ανταγωνιστικότητα, κυρίως μέσα από την αύξηση της παραγωγικότητας, και επιπλέον να επιτύχουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης...». Τι λέει δηλαδή ο κ. Παπαδήμος; Οτι η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου συναρτάται, όχι από το ευρώ, αλλά από την αύξηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Αν η ανταγωνιστικότητα μειωθεί τότε θα υποχωρήσει και το βιοτικό επίπεδο. Αλλά η άνοδος της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, στις συνθήκες ταξικής διαίρεσης της κοινωνίας, μπορεί να επιτευχθεί, όπως ο κ. Παπαδήμος και οι ομοϊδεάτες διδάσκουν, με αύξηση της εντατικότητας της εργασίας, αύξηση δηλαδή του βαθμού εκμετάλλευσης της εργασίας, πολιτική λιτότητας για τα λαϊκά εισοδήματα, μεγαλύτερη ανεργία κ.ά. Με λίγα δηλαδή λόγια, το ανταγωνιστικό ευρώ μοιραία θα το στηρίξουν στις κλασικές μορφές εκμετάλλευσης της εργασίας, οι φυσικοί φορείς της οποίας - οι εργάτες - είναι και οι σίγουρα χαμένοι της ιστορίας.