Φορέας - ιδιώτης αναλαμβάνει την εκπόνηση και εφαρμογή του Εθνικού Σχεδιασμού για την ανακύκλωση των συσκευασιών προϊόντων και τη διαχείριση ακόμα και μεγάλης ποσότητας των δημοτικών απορριμμάτων! Με το νομοσχέδιο, που έχει τον τίτλο "Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Ιδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων",η αρμοδιότητα αυτή - όπως και πολλές άλλες ακόμα - περνά στο φορέα και τον καθιστά ως μοναδικό αρμόδιο και αποκλειστικό εκτελεστικό όργανο στον τομέα της ανακύκλωσης...

Ο υπερφορέας που δημιουργείται αντικαθιστά ουσιαστικά την κυβέρνηση και θα είναι εκείνος που θα σχεδιάζει το εθνικό πρόγραμμα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών και "άλλων προϊόντων" (οχήματα, λάστιχα, καταλύτες οχημάτων, ορυκτέλαια, μπαταρίες, συσσωρευτές, ηλεκτρικά είδη, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, υλικά τηλεπικοινωνιών, υλικά εκσκαφών και κατεδαφίσεων, είδη επίπλωσης, εφημερίδες και περιοδικά, είδη χάρτινης γραφικής ύλης, σύμφωνα με τον ορισμό του νομοσχεδίου).

Συγκεκριμένα, στο άρθρο 5 προβλέπεται:"Ο ΕΟΕΔΣΑΠ σε συνεργασία με τους οικονομικούς παράγοντες (προμηθευτές υλικών συσκευασίας, παραγωγοί συσκευασιών, εισαγωγείς, έμποροι, διανομείς, ΟΤΑ, δημόσιοι οργανισμοί, ινστιτούτα, ιδρύματα) προβαίνει στην εκπόνηση και εφαρμογή εθνικού προγράμματος για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών. Το εθνικό πρόγραμμα αναφέρεται στην πρόληψη των ζημιογόνων για το περιβάλλον δράσεων που προέρχονται από την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών με τη συγκέντρωση και αξιοποίηση όλων των σχετικών πρωτοβουλιών και τη λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων σύμφωνα με τις γενικές αρχές του άρθρου 4 του Νόμου αυτού". Και εδώ ακριβώς φαίνεται πως η μέχρι σήμερα ευθύνη και αρμοδιότητα του ΥΠΕΧΩΔΕ - βέβαια το υπουργείο ως γνωστόν ούτε έχει εκπονήσει ούτε έχει εφαρμόσει κανέναν απολύτως Εθνικό Σχεδιασμό για τη διαχείριση των απορριμμάτων - περνά πλέον στο φορέα, ο οποίος σαν Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου θα λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς και όχι για την προστασία της Δημόσιας Υγείας και την προώθηση του κοινωνικού συμφέροντος.

Αναφέρουμε συγκεκριμένα πώς ορίζεται, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, το εθνικό πρόγραμμα για την ανακύκλωση των συσκευασιών: Μέτρα για ενθάρρυνση συστημάτων επαναχρησιμοποίησης των συσκευασιών και χρήσης υλικών από ανακυκλωμένα απόβλητα συσκευασίας για την παραγωγή και άλλων προϊόντων. Προσδιορισμός μεθόδων για την οργάνωση της εναλλακτικής διαχείρισης των συσκευασιών. Κατευθυντήριες γραμμές για την οργάνωση συστημάτων επιστροφής - συλλογής - αξιοποίησης. Τεχνικά μέτρα για την αντιμετώπιση τυχόν δυσκολιών που ανακύπτουν κατά την εφαρμογή του νόμου.Για όλα αυτά πλέον θα είναι αρμόδιος ο Υπερφορέας...

Ανοιχτό αφήνει το νομοσχέδιο το ποιοι θα συμμετέχουν και με ποιον τρόπο σ' αυτόν τον φορέα. Κι αυτό γιατί στο άρθρο 24 αναφέρεται χαρακτηριστικά: "Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Οικονομικών και ΠΕΧΩΔΕ ιδρύεται Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και προς χάριν του Δημόσιου Συμφέροντος με την επωνυμία "Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Αλλων Προϊόντων" (ΕΟΕΔΣΑΠ)". Ενώ πιο κάτω αναφέρεται: "Με το ΠΔ καθορίζονται τα όργανα διοίκησης του ΕΟΕΔΣΑΠ, στα οποία εκπροσωπούνται κρατικοί και μη κρατικοί φορείς, καθώς και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης". Ετσι γενικά και αόριστα, χωρίς να γίνεται λόγος για το ποσοστό συμμετοχής των παραπάνω φορέων, ενώ απουσιάζουν εντελώς οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Γεγονός που δεν αποκλείει σε επόμενη φάση ο φορέας αυτός να ιδιωτικοποιηθεί πλήρως...

Εν συνεχεία στο άρθρο 7 αναφέρεται: "Οσοι προβαίνουν σε διαχείριση των συσκευασιών, εφεξής "διαχειριστές", υποχρεούνται να οργανώνουν συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των συσκευασιών αυτών που αφορούν τη δραστηριότητά τους. Η οργάνωση των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης γίνεται από τους διαχειριστές των συσκευασιών:

- ατομικά από τους ίδιους ή με ανάθεση σε τρίτους, ή

- συλλογικά με τη συμμετοχή τους σε εγκεκριμένα συστήματα συλλογικής διαχείρισης οιασδήποτε νομικής μορφής εταιρίας (ΑΕ - ΕΠΕ κλπ.), συνεταιρισμούς κλπ".

Από τους διαχειριστές, που μπορεί να είναι εταιρίες, έμποροι, πολυκαταστήματα και πολλοί άλλοι, απουσιάζει εντελώς η Τοπική Αυτοδιοίκηση! Αποκλειστικοί αρμόδιοι λοιπόν θα είναι οι ιδιώτες και θα τους δίνεται η δυνατότητα να δημιουργούν συστήματα ανακύκλωσης χωρίς να απαιτείται ούτε η συνεργασία, αλλά ούτε καν η σύμφωνη γνώμη των δήμων!

Κώστας ΠΑΣΑΚΥΡΙΑΚΟΣ

"Παγίδα" στήνει η κυβέρνηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με το νομοσχέδιο, αφού ουσιαστικά αναγκάζει τους δήμους να αναθέτουν τη διαχείριση μέρους των δημοτικών απορριμμάτων σε ιδιώτες. Στο άρθρο 8 του νομοσχεδίου ορίζεται: "Η εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας οργανώνεται: Από τους υπόχρεους φορείς διαχείρισης των αποβλήτων (Δήμους ή Κοινότητες ή Συμβούλια Περιοχής ή Συνδέσμους Δήμων ή Κοινοτήτων ή Λιμενικό Οργανισμό - Λιμενικό Ταμείο), εφόσον οι φορείς αυτοί διαθέτουν αποδεδειγμένα την τεχνική υποδομή για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων τους ή με ανάθεση σε τρίτους".

Το "εφόσον" στο παραπάνω άρθρο σημαίνει ότι οι δήμοι θα κρίνονται από το φορέα (ΕΟΕΔΣΑΠ), για να εξακριβωθεί αν έχουν την απαιτούμενη τεχνική υποδομή να δημιουργήσουν συστήματα ανακύκλωσης των δημοτικών απορριμμάτων. Αν λοιπόν ο φορέας κρίνει ότι δεν την έχουν, τότε οι δήμοι θα πρέπει να ενταχθούν στο πρόγραμμα του ΕΟΕΔΣΑΠ ή, επί το ακριβέστερον, των διαχειριστών (εταιρίες, ιδιώτες) και έτσι σημαντικό μέρος των δημοτικών απορριμμάτων θα τα διαχειρίζονται με το νόμο οι ιδιώτες! Και αυτό ακριβώς περιγράφεται στην επόμενη παράγραφο του ίδιου άρθρου. "Η εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας οργανώνεται από κοινού (σε περίπτωση που οι δήμοι δεν έχουν την τεχνική υποδομή) από τους άνω υπόχρεους φορείς σε συνεργασία με τους διαχειριστές των συσκευασιών"...

Στο άρθρο 14 αναφέρεται: "Για την κατάρτιση των εθνικών προγραμμάτων για τα δημοτικά απόβλητα των άλλων προϊόντων, οι ΟΤΑ υποχρεούνταιμέσα σε 1 χρόνο από την έναρξη ισχύος του νόμου να υποβάλουν στον ΕΟΕΔΣΑΠ τις προτάσεις μετά από συνεργασία με τους διαχειριστές των προϊόντων και άλλους ενδεχομένως αρμόδιους φορείς, αναφορικά με το σχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων των προϊόντων αυτών, καθώς και μελέτη σχετικά με τις μεθόδους οργάνωσης της κυκλικής διαχείρισής τους".

Ο υπερφορέας, λοιπόν, δεν υφαρπάζει μόνο αρμοδιότητες, αλλά και υποκαθιστά στην ουσία την κεντρική διοίκηση, ενώ καμία αρμοδιότητα δε φαίνεται να έχει και ο Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ), που δεν αναφέρεται πουθενά στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, αν και είναι αρμόδιος για την επεξεργασία και διάθεση του 40% των απορριμμάτων της χώρας...

Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι πολλές φορές ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης "θυμάται" τον ΕΣΔΚΝΑ, όταν πρόκειται να προβληθεί μέσω του έργου του, το οποίο οικειοποιείται κατά το δοκούν, όπως, για παράδειγμα, την περασμένη Δευτέρα, που έθεσε το θεμέλιο λίθο για το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης - Κομποστοποίησης στα Ανω Λιόσια. Με την ίδια όμως ευκολία, ο υπουργός ξεχνάει τον ΕΣΔΚΝΑ, όταν θα έπρεπε να του εμπιστεύεται περισσότερες ευθύνες.

Πιο κάτω στο ίδιο άρθρο αναφέρεται: "Σε περίπτωση οργάνωσης συστήματος συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων, καταρτίζονται μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών (υπόχρεων φορέων διαχείρισης αποβλήτων και διαχειριστών των συσκευασιών) πενταετείς συμβάσεις συνεργασίας, το πλαίσιο των οποίων προσδιορίζεται από τον υπόχρεο φορέα διαχείρισης αποβλήτων". Με αυτό τον τρόπο, ουσιαστικά, οι δήμοι εξαναγκάζονται στην υπογραφή των 5ετών συμβάσεων με ιδιώτες ή εταιρίες, και με την απειλή μάλιστα υπέρογκων προστίμων (θα φτάνουν το 1.000.000 δρχ.) που προβλέπει το νομοσχέδιο, εάν δε διαθέτουν αξιόπιστο τεχνικό εξοπλισμό και σύστημα ανακύκλωσης συσκευασιών. Αξιοπιστία, όμως, που θα ελέγχει ο ίδιος ο φορέας, όπως προβλέπει το νομοσχέδιο...

Βαριά πρόστιμα θα επιβάλλει ο ΕΟΕΔΣΑΠ σε όσους δε συμμετέχουν στα προγράμματά του ή δεν έχουν εξασφαλίσει το πιστοποιητικό κυκλικής διαχείρισης που θα εκδίδει ο ίδιος. Η επιβολή ποινικών κυρώσεων προβλέπεται για:

- Μη κατοχή ή μη μόνιμη χρήση πιστοποιητικού κυκλικής διαχείρισης.

- Μη λήψη έγκρισης συστήματος κυκλικής διαχείρισης ή παράβασης των όρων χορήγησής της.

- Παραβάσεις των προβλεπόμενων μέτρων διαχείρισης.

- Παρεμπόδιση διάθεσης στην αγορά συσκευασιών που είναι σύμφωνες με τις διατάξεις του νόμου.

Οι παραβάτες θα τιμωρούνται με χρηματική ποινή από 1.000.000 μέχρι 100.000.000 δρχ.

Για την έλλειψη πιστοποιητικού κυκλικής διαχείρισης, τη μη νόμιμη χρήση του, τη μη λήψη ή παράβαση των όρων χορήγησης της έγκρισης συστήματος κυκλικής διαχείρισης και για παραβάσεις των προβλεπομένων μέτρων διαχείρισης, επιβάλλονται:

- Απ' ευθείας από τον ΕΟΕΔΣΑΠ με αιτιολογημένη απόφαση μέχρι του ποσού του 1.000.000 δρχ.

- Από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, μετά από αιτιολογημένη εισήγηση του ΕΟΕΔΣΑΠ, εάν υπερβαίνουν το ποσό του 1.000.000 δρχ.

Το εντυπωσιακό, βέβαια, είναι ότι ο ΕΟΕΔΣΑΠ μπορεί να επιβάλει σε ένα δήμο πρόστιμο ύψους έως 1 εκατομμύριο, αν δεν έχει το πιστοποιητικό διαχείρισης, αν δεν έχει δηλαδή τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα τέτοιο σύστημα... Το δεύτερο εντυπωσιακό είναι αν ο φορέας - ιδιωτικού δικαίου - θα μπορεί να επιβάλει διοικητικά, αντικαθιστώντας ουσιαστικά τα όργανα της διοίκησης! Με άλλα λόγια, οι δήμοι θα εξαναγκάζονται ή να εντάσσονται οι ίδιοι στο πρόγραμμα ή να αναθέτουν σε ιδιώτες τη διαχείριση των απορριμμάτων τους, αφού θα απειλούνται με βαρύτατα πρόστιμα.

Σημειώνεται ότι για την έκδοση του πιστοποιητικού θα διενεργείται έλεγχος από τον ΕΟΕΔΣΑΠ κάθε δύο χρόνια από τη χορήγηση της έγκρισης του συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης, μετά από αίτηση του διαχειριστή συσκευασίας (ή αυτεπαγγέλτως), προκειμένου να διαπιστωθεί ότι κατά το χρονικό αυτό διάστημα πραγματικά εφαρμόζονται οι μέθοδοι εναλλακτικής διαχείρισης και επιτυγχάνονται οι στόχοι της. Μετά τον έλεγχο, ο ΕΟΕΔΣΑΠ εκδίδει το λεγόμενο Πιστοποιητικό Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΠΕΔ), με το οποίο βεβαιώνεται η υπαγωγή του σχετικού υλικού ή συσκευασίας σε εναλλακτική διαχείριση.

Το δρόμο για την καύση σημαντικής ποσότητας συσκευασιών και άλλων προϊόντων, όπως λάστιχα, καταλύτες οχημάτων, μπαταρίες, συσσωρευτές, ηλεκτρικά είδη, ηλεκτρονικές συσκευές, υλικά τηλεπικοινωνιών, είδη επίπλωσης, εφημερίδες και περιοδικά, είδη χάρτινης γραφικής ύλης, ανοίγει το νομοσχέδιο για την... ανακύκλωση!

Η μέθοδος της καύσης (ανάκτηση ενέργειας) αναφέρεται μεν σαν εναλλακτική λύση στις γενικές αρχές για τη διαχείριση των συσκευασιών, ωστόσο μια πιο προσεκτική μελέτη του νομοσχεδίου δίνει πλήρη εικόναγια το τι πρόκειται τελικά να γίνει.

Στο άρθρο 10, λοιπόν, ξεκαθαρίζει η κατάσταση σε ό,τι αφορά στην καύση, αφού εκεί τίθενται οι ποσοστικοί στόχοι για την ανακύκλωση των συσκευασιών και των άλλων προϊόντων μέχρι το 2000. Προβλέπει λοιπόν το νομοσχέδιο: "Ως προς την αξιοποίηση των απορριμμάτων συσκευασίας (ανακύκλωση - ανάκτηση ενέργειας)

α) Μέχρι 1.1.2000 πρέπει να αξιοποιείται το 50% τουλάχιστον και το 65% το πολύ του βάρους των απορριμμάτων συσκευασίας.

β) Στο πλαίσιο του παραπάνω γενικού ποσοστικού στόχου και μέσα στην ίδια ως άνω προθεσμία πρέπει να ανακυκλώνεται το 25% τουλάχιστον και το 45% το πολύ και οπωσδήποτε το 15% κατά βάρος κάθε υλικού συσκευασίας, που περιέχεται στα απορρίμματα συσκευασίας".

Δηλαδή, το 50-65% των απορριμμάτων συσκευασίας θα πρέπει κατ' αρχήν να αξιοποιείται, σύμφωνα με το νομοσχέδιο. Το ποσοστό όμως που θα ανακυκλώνεται περιορίζεται σε ποσοστό 25-45%.Αφού, λοιπόν, το 45% το πολύ (απ' το 65% του συνολικά αξιοποιούμενου) θα ανακυκλώνεται, περισσεύει ένα ποσοστό της τάξης του 20% το λιγότερο. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις αρχές που βάζει το ίδιο το νομοσχέδιο, το ποσοστό αυτό (20%) των απορριμμάτων συσκευασίας και των άλλων προϊόντων θα οδηγείται υποχρεωτικά σε καύση!

Κι αυτό γιατί στο άρθρο 4, όπου αναφέρονται οι γενικές αρχές της εναλλακτικής διαχείρισης των συσκευασιών και άλλων προϊόντων σημειώνεται: "Η εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων βασίζεται:

• Στην αρχή της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων από τη διαχείριση των συσκευασιών - άλλων προϊόντων με τη μείωση του συνολικού όγκου τους και των επικίνδυνων συστατικών τους, και περαιτέρω.
• Στην αρχή τής κατά προτεραιότητας επαναχρησιμοποίησης των συσκευασιών και της ανάκτησης υλικών και της ανακύκλωσης των αποβλήτων αυτών.
• Στην ανάκτηση ενέργειας, για τη μείωση της τελικής διάθεσης των αποβλήτων αυτών".

Συμπεριλαμβάνεται έτσι, έστω και σαν εναλλακτική λύση, η μέθοδος της καύσης των απορριμμάτων και κατά συνέπεια το 20% των απορριμμάτων συσκευασίας και άλλων προϊόντων - που όπως είδαμε δε θα ανακυκλώνεται - θα καίγεται! Και αυτό παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτη ότι η καύση δεν είναι μέσα στις προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ...

"Καίει" τους δήμους η κυβέρνηση με νομοσχέδιο που προωθούν τα υπουργεία Εσωτερικών και ΠΕΧΩΔΕ για την ανακύκλωση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Ο δρόμος για την καύση των απορριμμάτων ανοίγει διάπλατα - και με το νόμο - ενώ παράλληλα υφαρπάζονται, ουσιαστικά, πολλές αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων ή ακόμα και την εφαρμογή προγραμμάτων ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης των ανακυκλούμενων προϊόντων.

Οι αρμοδιότητες αυτές όχι μόνο ιδιωτικοποιούνται, αλλά οι ιδιώτες - οι οποίοι στο σχέδιο νόμου βαφτίζονται "διαχειριστές" - θα έχουν και την αποκλειστικότητα στη δημιουργία συστημάτων ανακύκλωσης, αλλά και διαχείρισης μέρους των δημοτικών απορριμμάτων και μάλιστα με δεσμευτικούς, για τους δήμους, όρους.

Παράλληλα, με το νομοσχέδιο που παρουσιάζει σήμερα ο "Ρ" και που αναμένεται μέσα στο καλοκαίρι να πάει προς ψήφιση στη Βουλή, δημιουργείται ένας Υπερφορέας, με τη μορφή Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου, ο οποίος θα έχει την ευθύνη για την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδιασμού και την Οργάνωση των προγραμμάτων ανακύκλωσης των απορριμμάτων, υποκαθιστώντας έτσι την Κεντρική Διοίκηση! Ο Υπερφορέας αυτός, που ονομάζεται Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ), θα έχει το δικαίωμα να επιβάλλει ακόμα και πρόστιμα ύψους έως και 1.000.000 δρχ., σε όσους δεν εντάσσονται στον προγραμματισμό του.

Οπως προκύπτει από το ίδιο το νομοσχέδιο, οι δήμοι ή οι κοινότητες που δε θα έχουν την τεχνική υποδομή για τη δημιουργία τέτοιων συστημάτων θα πρέπει να πληρώσουν υπέρογκα πρόστιμα! Και τον έλεγχο για να διαπιστωθεί αν ισχύει κάτι τέτοιο, θα τον κάνει ο ίδιος ο Φορέας...

Με πρόσχημα λοιπόν την ανακύκλωση και βέβαια την εναρμόνιση της κοινοτικής νομοθεσίας για τα απόβλητα με την ελληνική νομοθεσία, το ΥΠΕΧΩΔΕ παραδίδει στους ιδιώτες τον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων και μάλιστα με κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό!

Ούτε λέξη για τον ΕΣΔΚΝΑ δεν αναφέρεται στο νομοσχέδιο, αλλά ο υπουργός θυμάται το Σύνδεσμο όταν πρόκειται για φιέστες...

Οι ιδιώτες αναλαμβάνουν και την ανακύκλωση με το νομοσχέδιο που προωθούν το ΥΠΕΧΩΔΕ και το υπουργείο Εσωτερικών

Και η ανακύκλωση μετατρέπεται σε εμπόρευμα...

Ο,τι περισσεύει από την ανακύκλωση θα καίγεται...