Πέντε ταινίες - «θησαυρούς» του παγκόσμιου κινηματογράφου περιλαμβάνει το 44ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (21-30/11), σε συνεργασία με τη Γαλλική Ταινιοθήκη. Εκτός της καλλιτεχνικής τους αξία, οι ταινίες αυτές επιλέχθηκαν και για τη σπανιότητά τους. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι θεωρούνταν χαμένες ή ήταν γνωστές από κατοπινές, συνήθως αλλαγμένες ή λογοκριμένες κόπιες τους. Επιπλέον, η Γαλλική Ταινιοθήκη σπάνια κάνει τέτοιες προβολές εκτός Γαλλίας.

Οι ταινίες που θα προβληθούν είναι οι εξής: «Το χελιδόνι και ο μελισσοφάγος» του Andre Antoine (Βέλγιο, 1920, «πρώιμο, βωβό θρίλερ χαρακτήρων», που ανακαλύφθηκε το 1982). «Καπριτσιόζα» του King Vidor (ΗΠΑ, 1924, «ατμοσφαιρικό, πληθωρικό, μπαρόκ δημιούργημα»). «Αναταχάν» του Josef von Sternberg (ΗΠΑ, 1953, το «κύκνειο άσμα» του Γερμανού σκηνοθέτη που ανέδειξε τη Μάρλεν Ντίτριχ. Η ταινία λογοκρίθηκε λόγω της ερωτικής της «τόλμης», αλλά η κόπια της Γαλλικής Ταινιοθήκης αποκατέστησε τις λογοκριμένες σκηνές). «India, Μάνα Γη» του Roberto Rosselini (Ιταλία, 1957-1959. Η κόπια είναι η γαλλική «βερσιόν» της ταινίας που παρουσίασε ο Rosselini το 1959 στο Φεστιβάλ των Κανών. Από τότε πολλές εκδοχές της κυκλοφόρησαν αλλά η συγκεκριμένη θεωρούνταν χαμένη). «Μια μέρα ο Νείλος» του Youssef Chahine (Αίγυπτος / ΕΣΣΔ, 1968, η πρώτη - και τελευταία - κινηματογραφική συμπαραγωγή των δύο χωρών. Πρόκειται για τη μοναδική κόπια της αυθεντικής ταινίας του μεγάλου Αιγύπτιου σκηνοθέτη).

«Εγώ έκανα τις σπουδές μου στην οδό Chaillot» έλεγε ο Φρανσουά Τριφό θέλοντας να αναδείξει τη σημασία της Γαλλικής Ταινιοθήκης η οποία στεγάζεται από τις αρχές της δεκαετίας του '60 στο συγκεκριμένο δρόμο. Η ιστορία της, όμως, ξεκινά το 1935, όταν δύο νέοι, ο Ανρί Λανγκλουά και ο Ζορζ Φρανζί, ιδρύουν - με μόνο εφόδιο το πάθος για κινηματογράφο - τον Κινηματογραφικό Κύκλο, που μετονομάστηκε σε «Γαλλική Ταινιοθήκη». Σήμερα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα - αν όχι το μεγαλύτερο - κινηματογραφικό αρχείο του κόσμου. Οι «διάδοχοί» της (μεταξύ αυτών και ο Κώστας Γαβράς) έσωσαν και αποκατέστησαν έναν τεράστιο όγκο ταινιών. Η Ταινιοθήκη διαθέτει αξιόλογη συλλογή κινηματογραφικού εξοπλισμού, αφισών, εκδόσεων, κοστουμιών, σκηνικών.

Ο μεγάλος αυτός πλούτος είναι προσβάσιμος από το κοινό, χάρη στις μόνιμες κινηματογραφικές προβολές και στη διοργάνωση αφιερωμάτων σε δύο αίθουσες του Παρισιού. Ετησίως προβάλλονται 1.300 ταινίες στις δύο αίθουσες και 200 φιλμ αποκαθιστώνται από τις φθορές. Κάτι ανάλογο - τηρουμένων των αναλογιών - συνέβη και τις δεκαετίες του '60 και του '70 με τις προβολές της Ταινιοθήκης της Ελλάδας στο «ΑΣΤΥ», σε συνεργασία με τη Γαλλική Ταινιοθήκη.

Ενας σημαντικός δημιουργός, που έχει βάλει το στίγμα του στην καλλιτεχνική και πνευματική ζωή της Τουρκίας, ο συνθέτης Ζιλφί Λιβανελί θα δώσει συναυλία, στις 5/11, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Θα συμπράξουν η Μαρία Φαραντούρη, η Συμφωνική Ορχήστρα Βόλου, με Ελληνες, Γερμανούς και Τούρκους δεξιοτέχνες μουσικούς σε μια βραδιά « πολυφωνικής ευτυχίας», όπως δηλώνει.

Στο πρώτο μέρος του προγράμματος, θα παρουσιαστεί το έργο «Νιου Ειτζ Ράψοντι», μια ραψωδία με αγαπημένες μελωδίες του συνθέτη, ενώ στο δεύτερο θα ερμηνεύσει γνωστά τραγούδια του, μαζί με την Μαρία Φαραντούρη. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο καλλιτέχνες συνεργάζονται, καθώς από την πρώτη τους κοινή συναυλία (1982) - ένα άνοιγμα φιλίας και ειρήνης μεταξύ τουρκικού και ελληνικού λαού - υπήρξαν πολλές μελωδικές συμπράξεις τους. Η μουσική του Λιβανελί, γνωστού και για τη φιλειρηνική του δράση, βασίζεται στην «κληρονομιά των Ασίκ». Μία παράδοση, που παραμένει ζωντανή στην Ανατολία επί χίλια χρόνια και έχει να παρουσιάσει σημαντικούς ποιητές, στο έργο των οποίων η ποίηση και η μουσική αποτελούν αδιάσπαστο σύνολο. Αυτή η παράδοση, κατά την οθωμανική κυριαρχία, αντιτάχθηκε σε διακρίσεις και στις δογματικές θέσεις του ισλάμ και αντιμετωπίστηκε εχθρικά από την κυρίαρχη κοινωνική και πνευματική ελίτ, καθώς ανήκε στο λαό.

- Φιλιππότης: Ευθυμία Ε. Μαυρομιχάλη «Ο γλύπτης Δημήτριος Ζ. Φιλιππότης». Ενώ πολλές δεκαετίες πριν θα όφειλε η πολιτεία να έχει εκδώσει έναν τιμητικό τόμο για τον κορυφαίο γλύπτη και από τους πρωτοπόρους δημιουργούς της νεοελληνικής τέχνης, Δημήτριο Ζ. Φιλιππότη, αυτό το «χρέος» ανέλαβαν οι εκδόσεις του Στρατή Φιλιππότη, με την κυκλοφορία της ογκώδους μελέτης (359 σελ.) της Ε. Μαυρομιχάλη. Η εικονογραφημένη μελέτη παρακολουθεί ολόπλευρα τη ζωή, το έργο και την επιφανή θέση του Δ. Φιλιππότη μέσα στο γίγνεσθαι της εποχής του.

- Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας: Το ΚΕΓ του ΑΠΘ, στα πλαίσια του γιορτασμού του «Ετους Σεφέρη» (2000), με χορηγία του ΥΠΠΟ, κυκλοφόρησε τον ογκώδη τόμο (808 σελ.) «Συμφραστικός πίνακας λέξεων στο ποιητικό έργο του Γιώργου Σεφέρη». Πρόκειται για εξειδικευμένο λεξικό για το σύνολο του ποιητικού έργου του Σεφέρη («Ποιήματα», «Τετράδιο γυμνασμάτων Β`», τα σατιρικά «εντεψίζικα», «Ποιήματα με ζωγραφιές σε μικρά παιδιά»). Φιλολογική επιμέλεια: Ι. Ν. Καζάζης - Εβίνα Σιστάκου.

- Περίπλους: Ανδρέα Κάλβου (Ζακυνθίου) «Ωδαί». Φωτοαναστατική έκδοση των «Ωδών» του αθάνατου Α. Κάλβου, βασισμένη στην έκδοση που έγινε το 1881 στη Ζάκυνθο στο τυπογραφείο «Ο Παρνασσός» του Σέργιου Χ. Ραφτάκη. Η πρώτη έκδοση των δέκα πρώτων «ωδών» έγινε στο Παρίσι (1824). Από την έκδοση της Ζακύνθου, ίσως, «ανακάλυψε» το έργο του Κάλβου ο Κ. Παλαμάς, ο οποίος το ξανάφερε στην επιφάνεια με ομιλία του το 1888 στο φιλολογικό σύλλογο «Παρνασσός». Ο «Περίπλους», σε συνεργασία με το Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, εξέδωσε και τη μελέτη του Διονύση Α. Ζήβα «Ζάκυνθος 1953 - 2003», με θέμα τον καταστροφικό σεισμό της Ζακύνθου.

- Νίκος Α. Σάμιος «Δημοτική Ιστορίας της Καισαριανής (Περίοδος Λεωνίδα Μανωλίδη, 1951 - 1964)», τόμος Β`. Εξαιρετική μελέτη για την ιστορίας της Καισαριανής, μέσα από το δήμο της. Στο Β` τόμο απαθανατίζεται ο αλησμόνητος, κοσμαγάπητος, από την «Κόκκινη Καισαριανή» αγωνιστής δήμαρχος Λ. Μανωλίδης, τον οποίο διαδέχτηκε ο Παναγιώτης Μακρής.

- Καστανιώτης: Αλμπέρ Καμί «Σκέψεις για την τρομοκρατία» (μετάφραση Νίκη Καρακίτσου - Ντούζε, Μαρία Κασαμπαλόγλου - Ρομπλέν, επιλογή κειμένων - εισαγωγή Ζακλίν Λεβί - Βαλανσί, επίμετρα Αντουάν Γκαραπού, Ντενί Σαλάς. Επίκαιρα κείμενα του κορυφαίου Γάλλου συγγραφέα, γραμμένα μεταξύ 1943-1958). Αλμπέρτο Μοράβια «Διηγήματα που σκόρπισαν στο δρόμο» (επιμέλεια Σιμόνε Καζίνι, Φραντσέσκα Σένα, συλλογική μετάφραση. Ο τόμος περιλαμβάνει όλα τα διηγήματα που δημοσίευσε ο Μοράβια σε περιοδικά και εφημερίδες, στα χρόνια 1928 -1951). Παντελής Καλιότσος «Το συμπόσιο» (τέταρτη έκδοση ανανεωμένη, του αλληγορικού έργου του βραβευμένου συγγραφέα με θέμα τους ώριμους προβληματισμούς μιας ομάδας παλιών συμμαθητών για την ιστορία και την κοινωνία μας). Αλέξης Σταμάτης «Οδός Θησέως» (δεύτερη έκδοση, μυθιστόρημα).

- «Gutenberg»: Αλέξης Τότσικας «Ομήρου Οδύσσεια (Οργάνωση διδασκαλίας και μελέτης. Ασκήσεις εμπέδωσης)» (σχολικό βοήθημα). Ζωή Κ. Μπέλλα - Ζαχαρίας Λιγνός «Αναγνώσεις λογοτεχνικών κειμένων» (τόμος Β` «Η νεότερη λογοτεχνία (1922 έως σήμερα)». Βοήθημα για τη Γ` Γυμνασίου). Δ. Παπαμιχαήλ, Χ. Γιαννίκος, Κ. Σολδάτος «Μαθηματικά Α` Γυμνασίου» (βοήθημα).

- «Αγρα»: Lu Chi «Η τέχνη του γραψίματος» (εισαγωγή Σαμ Χάμιλ, μετάφραση Συμεών. Το «Ουέν Φου» (όπως είναι ο τίτλος στα κινέζικα) γράφτηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. και αποτελεί την πρώτη πραγματεία για την τέχνη του γραψίματος στην Κίνα, μετά το έργο του Κομφούκιου «Μεγάλη μάθηση». Φιλοσοφικού στοχασμού έργο για τα προβλήματα, τις τεχνικές και τις χαρές της λογοτεχνίας).

- «Ολκός»: Πιερ Βιντάλ - Νακέ «Ο θρυμματισμένος καθρέφτης (Αθηναϊκή τραγωδία και πολιτική)» (μελέτη του σημαντικού και πολυγραφότατου Γάλλου ελληνιστή για τη σχέση του αρχαίου δράματος με την πολιτική και την κοινωνία του καιρού του. Μετάφραση Χρήστος Μεράντζας).

- «Κέδρος»: Γιάννης Σπαβέρας «Επιτέλους... απιστία» (μυθιστόρημα).

- «Κριτική» «Τετράδια Πολιτικής Επιστήμης» (περιοδικό πολιτικού περιεχομένου, τεύχος 2).

- «Η Κινστέρνα» (περιοδικό λόγου και τέχνης, τεύχος τρίτο, Ιούνης 2003).

- «Ο Πολίτης» (μηνιαία επιθεώρηση ποικίλης ύλης, τεύχη 114-115).

- «Ερευνα» (μηνιαίο περιοδικό ποικίλης ύλης, τεύχη 42, 43-44, 45).