ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 24 Φλεβάρη 2000
Σελ. /32
ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
«Ασία, Ασία (Σινικές και άλλες μαρτυρίες)»

Ο άνθρωπος της Δύσης για να κατορθώσει ν' αποκρυπτογραφήσει το πρόσωπο μιας τελείως διαφορετικής, χώρας, όπως η Κίνα, πρέπει να ξεπεράσει τις χίλιες και μια νύχτες της μυστηριακής Βαγδάτης. Ο Γιώργος Βέης, ποιητής, κριτικός και δημοσιογράφος, με την ευαισθησία που δίνει η κύρια ασχολία του με την ποίηση παρέμεινε στην Απω Ανατολή χίλιες τετρακόσιες εξήντα μέρες. Με κεραίες οξυμένες, εμβάθυνε σε κείμενα ποιητικά ή πεζά που αναφέρονταν σ' αυτό το μακρινό για μας σημείο της Γης και αποπειράθηκε να δώσει την προσωπική του άποψη για την «ψυχή» αυτής της χώρας στο πεζογραφικό - αφηγηματικό - ποιητικό του έργο «Ασία, Ασία», όπως του ανοίχτηκε στα νοτισμένα πρωινά με την ανάσα των νερών που την περιλούουν, σε μεσημέρια φθινοπωρινά, χειμωνιάτικα ή καλοκαιρινά με τη γεύση των ιδιότυπων γαστριμαργικών απολαύσεων, σε απογεύματα λουσμένα στο μισόφως του ήλιου της Ανατολής, σε μυστικά βράδια που η συνομιλία της πένας με το χαρτί έλεγε: «Οσα χρόνια έμεινα στην Κίνα, στην απεριόριστα υποβλητική αυτή επικράτεια των διφορούμενων, των χρησμικών στοιχείων, δεν έπαψα ν' αναζητώ την εγγυημένη ασφάλεια του κανόνα, τον ίσκιο του νοήματος, τη σιγουριά του ανείπωτου». `Η «Από την αρχή της τετράχρονης παραμονής μου στο Πεκίνο, μου δόθηκε η ευκαιρία να διαπιστώσω τον υψηλότατο βαθμό σεβασμού και προσήλωσης των κατοίκων της ατέρμονης αυτής πόλης στις πολλαπλές, πρακτικές σε τελευταία ανάλυση, αποκρυσταλλώσεις του τετριμμένου, του τιποτένιου, που φυτοζωεί στο περιθώριο του βίου».

Μυστικό όργανο σ' αυτήν τη βαθιά γνώση στάθηκαν και όσα γράφτηκαν από γνωστούς ποιητές ή πεζογράφους της Δύσης και Ανατολής που μικρά αποσπάσματά τους τοποθετεί ως «μότο» στην αρχή κάθε κεφαλαίου. Στο τελευταίο κεφάλαιό του, στο «μότο», ο Φρίντριχ Χόλντερλιν ανακεφαλαιώνει λυρικά:

«Ολο μυστήριο μες σε χρυσούς άνθιζε ατμούς/

Γοργά μεγαλωμένη από του ήλιου τα βήματα /

Με χίλιες που ευώδιαζαν κορφές/

Η Ασία»/. (Εκδόσεις «Κέδρος»).


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Φλαμανδικές «Φήμες»

Στο «Κέντρο Λόγου και Τέχνης 104» των εκδόσεων «Καστανιώτη» σήμερα (8μμ) ο πρέσβης του Βελγίου Κλοντ Ρίζμενανς και η Ιωάννα Καρυστιάνη θα «συστήσουν» στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ένα από τα ονόματα που, όπως φημολογείται, είναι υποψήφια για το φετινό «Νόμπελ» Λογοτεχνίας, το Βέλγο συγγραφέα Ούγκο Κλάους (θα είναι παρών στην εκδήλωση και θα μιλήσει και ο ίδιος) και το βραβευμένο με το ευρωπαϊκό «Αριστείο» (1998) μυθιστόρημά του «Οι φήμες».

Να σημειώσουμε ότι ο Ούγκο Κλάους, εκτός από πεζογραφία, έχει γράψει ποίηση, θέατρο, λιμπρέτα, δοκίμια, σενάρια, ενώ από τη δεκαετία του '50 ασχολείται με τη ζωγραφική και τη σκηνοθεσία. Το 1986 του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο των Ολλανδικών Γραμμάτων.

Οι βραβευμένες «Φήμες», παρουσιάστηκαν και χθες, παρόντος επίσης του συγγραφέα τους, από τους Ανταίο Χρυσοστομίδη, Ιωάννα Καρυστιάνη και το Γιάννη Ιωαννίδη, ο οποίος μετέφρασε το μυθιστόρημα από τα Φλαμανδικά. Οι εκδόσεις «Καστανιώτη» ετοιμάζουν την έκδοση και δύο άλλων μυθιστορημάτων του Κλάους. Πρόκειται για το «Ανολοκλήρωτο παρελθόν» και το γραμμένο πριν δεκάξι χρόνια και πολυμεταφρασμένο «Η θλίψη του Βελγίου».

Θέμα των «Φημών» είναι ένα από τα προσφιλέστερα θέματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο «αποδιοπομπαίος τράγος» σε μια κοινωνία που του φορτώνει και αμαρτίες που δεν είναι δικές του. Το θέμα γραμμένο «με τρόπο μοντέρνο, εξαιρετικά διαλεκτικό, μοιάζει με την αρχαία τραγωδία. Μόνο που εδώ έχουμε ένα Χορό - τους κατοίκους ενός χωριού - φορέα της κακίας σε μια κλειστή κοινωνία», σημείωσε μεταξύ άλλων ο Α. Χρυσοστομίδης. Η Ιωάννα Καρυστιάνη πιστεύει ότι το μυθιστόρημα αυτό, μυθιστόρημα «σκοτεινό, που φθάνει στο βάθος του ανθρώπου και μιλά για την οδύνη της ανθρώπινης ύπαρξης», μέσα από το χωριό Βάρεχεμ, χωριό που κουβαλά το βάρος του προτεσταντισμού και αμαρτίες από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, «μας μαθαίνει πολλά για την ιστορία του Βελγίου». Ο Γιάννης Ιωαννίδης αναφέρθηκε στις δυσκολίες και στην προσπάθειά του να μεταφράσει από τα Φλαμανδικά «τον κοφτό και ταυτόχρονα λυρικό, άμεσο αλλά και λόγιο λόγο» του Κλάους. Να σημειώσουμε, τέλος, πώς αντιμετωπίζει ο συγγραφέας το γεγονός ότι γράφει σε μια μη ισχυρή γλώσσα, όπως τα φλαμανδικά: «Σε μια μικρή χώρα πουλάω εύκολα 100.000 αντίτυπα. Αλλά σε χώρες με ισχυρή γλώσσα είμαι πολύ ευχαριστημένος αν πουλήσω 20.000 αντίτυπα. Αλλωστε δε γράφω σαπουνόπερες για την τηλεόραση».

Βραβεία λογοτεχνικής μετάφρασης

Στο Βασίλη Λαζανά απονέμεται το χρυσό μετάλλιο των βραβείων για τις καλύτερες λογοτεχνικές μεταφράσεις των δύο τελευταίων ετών, που έχει θεσμοθετήσει η «Ελληνική Εταιρία Μεταφραστών Λογοτεχνίας». Το μετάλλιο απονέμεται στο Β. Λαζανά για το σύνολο του μεταφραστικού του έργου. Η απονομή των βραβείων θα γίνει σήμερα (7 μμ) στο Δημαρχείο της Αθήνας από το δήμαρχο Δ. Αβραμόπουλο.

Για την καλύτερη μετάφραση ελληνικού λογοτεχνικού έργου βραβεύονται οι: Thom Nairn και Διονυσία Ζερβάνου για το «George Vafopoulos, "The complete poems"», Cristina Bacanu για το «Η καμπάνα της Αγίας Τριάδας» του Θ. Πετσάλη - Διομήδη και Brigita Artiaco για «Το δείπνο» του Ι. Καμπανέλλη.

Για την καλύτερη μετάφραση ξένου λογοτεχνικού έργου στα ελληνικά βραβεύονται οι: Ευαγγελία Κιζήλου για την «Ανύπαρκτη πολιτεία» του Ρόμπερτ Λίντελ,Βύρωνας Πολύδωρας για το «Η παραμονή της Αγίας Αγνής» του Τζον Κιτς και Ελένη Μαύρου για το «Πέντε σύγχρονα έργα Νο» του Γιούκιο Μισίμα.

Με το βραβείο «Ιουλία Ιατρίδη» βραβεύεται ο Βύρων - Μάριος Ραΐδης για τη μετάφραση ποιημάτων του Διονυσίου Σολωμού. Το βραβείο καλύτερης μετάφρασης παλαιότερων λογοτεχνικών κειμένων στα νέα ελληνικά απονέμεται στο Γιώργο Γιατρομανωλάκη για τα «Ερωτικά αντιφάρμακα» του Οβίδιου.

Τέλος, με το βραβείο «Ρήγας Φεραίος» για την καλύτερη μετάφραση έργων της βαλκανικής λογοτεχνίας στα ελληνικά, βραβεύεται η Λιάνα Μυστακίδου για το «Φθινοπωρινό πόνο» του Γιλμάζ Καρακογιούογλου.

Πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος προκηρύσσει ο Δήμος Πλαστήρα Καρδίτσας προς τιμή του συγγραφέα Αντώνη Σαμαράκη. Τελευταία μέρα αποστολής των διηγημάτων ορίστηκε η 31η Ιούλη 2000, ενώ οι συμμετοχές αποστέλλονται στο Δήμο Πλαστήρα, Μορφοβούνι Καρδίτσας ΤΚ 43067 με την ένδειξη «για το λογοτεχνικό διαγωνισμό. Πληροφορίες στα τηλέφωνα 0441 95631-2.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΟΥΣΗΣ - ΞΑΝΘΟΣ
«Οι μετεκτοπισμένοι (οίκοι εκτόπισης)»

Το βιβλίο του Γιάννη Γούση - Ξάνθου, συνταγματάρχη του ΕΛΑΣ, (Εκδόσεις «Κώδικας» Θεσσαλονίκη, σελ. 393) αποτελεί μια ενδιαφέρουσα συμβολή στην ιστορία του λαϊκού κινήματος μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας το 1949 και το άγριο κυνηγητό που ακολούθησε για χρόνια ενάντια στους αγωνιστές της εθνικής ανεξαρτησίας, της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού.

Το βιβλίο αναφέρεται σε μια ειδικότερη πλευρά που αφορά στον αγώνα κατάργησης του μέτρου της «οίκοι εκτόπισης». Οι «οίκοι εκτοπισμένοι» επί τρία ολόκληρα χρόνια (1959-1962), αντιμετώπιζαν καθημερινά συλλήψεις που τις ακολουθούσαν δίκες και καταδίκες, επειδή αρνούνταν να δώσουν το «παρών» στην Ασφάλεια και γενικότερα επειδή δε «συμμορφώνονταν με τας υποδείξεις», τους πρόσθετους αντιδημοκρατικούς και ανελεύθερους όρους που συνόδευαν το μέτρο της «οίκοι εκτόπισης».

Ο αγώνας για την κατάργηση αυτού του μέτρου κράτησε μια ολόκληρη επταετία, μέχρι το 1966. Γύρω από το αίτημα της κατάργησης αυτού του αντιδημοκρατικού μέτρου δημιουργήθηκε μια πλατιά δημοκρατική συσπείρωση στους κόλπους του ελληνικού λαού, αλλά και στη διεθνή κοινή γνώμη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συμπαραταχτούν στην προσπάθεια αυτή δεκάδες προσωπικότητες με πολύ διαφορετικές πολιτικές τοποθετήσεις, από την Ελλάδα και από όλο τον κόσμο, βουλευτές, πανεπιστημιακοί, καλλιτέχνες και άλλοι.

Σημαντική υπήρξε η συμβολή του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας, ο οποίος με ομόφωνη απόφασή του είχε καταγγείλει την αντισυνταγματικότητά της «οίκοι εκτόπισης». Τελικά, κάτω από την παλλαϊκή κατακραυγή ο Αρειος Πάγος αναγνώρισε την αντισυνταγματικότητα και κατάργησε το μέτρο.

Το βιβλίο του Γιάννη Γούση - Ξάνθου παρουσιάζει γλαφυρά όλον αυτόν τον αγώνα, ενώ παράλληλα βρίθει αξιόλογων νομικών και άλλων ντοκουμέντων της περιόδου που είναι σχετικά με το θέμα.

Δ.Κ.

ΓΙΟΒΑΝΝΑ
«Ο Μεγάλος Ωκεανός»

Γνωστή η Γιοβάννα όχι μόνο από την καλλιτεχνική της παρουσία στο τραγούδι, αλλά και στη λογοτεχνία.

«Ο Μεγάλος Ωκεανός» είναι μια ποιητική συλλογή γεμάτη τρυφερότητα, συγκίνηση, λυρισμό.

Σηματοδοτεί μια ποιήτρια καταξιωμένη, με σεβασμό στο αντικείμενό της και πάνω απ' όλα με ταλέντο. Η γραφή της αφαιρετική, συμπυκνωμένη, υποβάλλει, τέρπει και γαληνεύει. Η ποιήτρια αναλύει και αναλύεται. Προσφέρει και προσφέρεται.

Ερωτική σταυρώνεται στο όνομα του έρωτα και με ηρωικό τρόπο συμπορεύεται. «Ετσι που / μέσα μου / απλώθηκες / η σιωπή σου / βαραίνει και σένα / πώς αναπνέεις;/

Κι αλλού:

Οχι άλλο φως/ ποιος ξέρει / τι θα δω/ μέσα στα μάτια σου/.

(Εκδόσεις «Κέδρος»).


Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ

ΛΕΤΑ ΚΟΥΤΣΟΧΕΡΑ
«Η ευφυία των κρίνων»

Τα στοιχεία του καινούριου ποιητικού έργου της Λέτας Κουτσοχέρα, έχουν τη σφραγίδα της «ευφυίας των κρίνων»: «Σεμνό μεθύσι/ Αγωνία χρωμάτων/ εγκαρτέρηση, η ποίηση» περιέχεται στο βιβλίο της και «Μνήμη χρόνου ατελεύτητου». Μια «αβασίλευτη μνήμη,/ στερεώνει τη σεμνότητα γενεών,/ εναποθέτει κλωνάρι δάφνης, πάνω σε λείψανα ηρώων» και κάνει τον αναγνώστη να βιώσει τη διαχρονικότητα της Ιστορίας, τόσο ουσιαστικά, όσο μόνον με την αληθινή ποίηση μπορεί να συμβεί. Υπάρχουν στίχοι φορτισμένοι με το πνεύμα της ελληνικότητας, με τη φωνή της Ελλάδας του μύθου ν' ακούγεται υποβλητική: «Η μακρά μου ιστορία/ κλαυσίγελος μέγας». `Η: «Εδώ ο θάνατος/ τραγική μου σοφία». Μια σοφία μέσα από το απρόβλεπτο της ζωής: «Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα σε χτυπήσει/ ο έρωτας κι ο θάνατος».

Ολα μελετημένα με την ευφυία του σύμπαντος που υπάρχει μέσα στη λεπτομέρεια των πραγμάτων, όσο και στο αίμα του ανθρώπου, εφόσον βέβαια η εσωτερική του οντότητα δεν έχει διαστραφεί.

«Αστράφτει το αίμα./ Από ψηλά,/ λάμπει πάνω στο χώμα./

Το χώμα,/ που μας γεννάει,/ που μας θρέφει,/ που μας πεθαίνει.

Αρτηρία μία,/ που καλπάζει στο σύμπαν/ που βαθιά της

ρέει/ και τραγουδάει ο χρόνος/ η νοσταλγία ενός αρχέγονου ονείρου».

Του ονείρου που πλανιέται στους ουρανούς του διαιώνιου, ώσπου να βρει την υλοποίηση του «ευ ζην» και του «ευ πράττειν».

Ποίηση που υμνεί τον έρωτα και την αγάπη, διαρκώς μαχόμενη τη δειλία. Ποίηση γραμμένη με την «ευφυία των κρίνων», που υποδείχνει στον άνθρωπο πόσο απλό είναι να υπάρχει: «Ετσι απλά, σαν τίποτα, μέσα στο τίποτα./ Να υπάρχεις/ και να δέχεσαι την ομορφιά» (Εκδόσεις Α. ΠΙΤΣΙΛΟΣ).


Γιάννης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ