Associated Press

Εικόνα από τη βάρβαρη επέμβαση του Ισραήλ στο Λίβανο το καλοκαίρι του 2006

Η εκλογική αναμέτρηση στο Λίβανο έρχεται σε μια στιγμή καμπής για την ευρύτερη περιοχή καθώς μετά τα σχέδια της προεδρίας Μπους περί «ευρείας Μέσης Ανατολής», ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος Ομπάμα προχωρά σε αλλαγή τακτικής. Επιχειρεί διά της διπλωματίας να βελτιώσει την εικόνα των ΗΠΑ στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο προκειμένου να αποκαταστήσει την ασφαλέστερη προώθηση των συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, τα οποία δέχτηκαν σφοδρό πλήγμα από τη «σκληρή» γραμμή Μπους.

Η τακτική Ομπάμα αναμφιβόλως «ανοίγει» νέα «μέτωπα» και έχει πολλούς αποδέκτες. Θέτει τις βάσεις για γενικότερη αναδιάταξη των ισορροπιών και των περιφερειακών δυνάμεων στην περιοχή.

Associated Press

Οι κομμουνιστές του Λιβάνου δίνουν τη μάχη σε πολύ αντίξοες συνθήκες

Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει κανείς να εντάξει και να αποπειραθεί να ερμηνεύσει τις βουλευτικές εκλογές στο Λίβανο, η πολιτική ζωή του οποίου έχει, κατ' εξοχήν, αξιοποιηθεί ως πεδίο αντιπαράθεσης περιφερειακών και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με δυσβάσταχτο κόστος για το λαό του. Δεν είναι τυχαίο ότι για τους περισσότερους αναλυτές, η ανάλυση των πολιτικών εξελίξεων στο Λίβανο λειτουργεί ως μικρογραφία για την ερμηνεία των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή.

Η διατήρηση αυτού του καταστροφικού «προνομίου», δηλαδή του χαρακτήρα του «πεδίου βολής» για τα συμφέροντα ξένων δυνάμεων, οφείλεται, σε πολύ μεγάλο βαθμό στον εκλογικό νόμο της χώρας. Ενα νόμο που, παρά τις όποιες τυπικές αλλαγές έγιναν πριν από ένα χρόνο ως αποτέλεσμα μιας συμφωνίας εύθραυστων ισορροπιών μεταξύ των δύο μεγάλων πολιτικών «στρατοπέδων» της χώρας, της συμμαχίας «της 14ης Μάρτη» και της, υπό τη «Χεζμπολάχ», συμμαχίας της «8ης Μάρτη», που υποστηρίζεται και από τη Συρία (μετά από τις ένοπλες συγκρούσεις που απείλησαν να αναζωπυρώσουν έναν αιματηρό εμφύλιο) δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά από το 1960.

Η διανομή της εξουσίας στο Λίβανο βασίζεται στα θρησκευτικά δόγματα. Πιο συγκεκριμένα, οι 128 θέσεις του κοινοβουλίου μοιράζονται μεταξύ των 10 από τις 18 θρησκευτικές κοινότητες της χώρας. Οι μισές προορίζονται για τα χριστιανικά δόγματα (ορθόδοξοι, καθολικοί, μαρωνίτες) και οι άλλες μισές για τα μουσουλμανικά (σουνίτες, σιίτες, αλαουίτες, δρούζοι). Ο Πρόεδρος είναι χριστιανός μαρωνίτης, ο πρωθυπουργός σουνίτης, ο πρόεδρος του κοινοβουλίου σιίτης, ενώ τα υπουργεία Εσωτερικών, Αμυνας, Οικονομικών και Εξωτερικών μοιράζονται μεταξύ μαρωνιτών, ελληνορθοδόξων, σιιτών και σουνιτών.

Η χώρα χωρίζεται σε 26 εκλογικές περιφέρειες. Η κάθε περιφέρεια, ανάλογα με το ποσοστό των θρησκευτικών δογμάτων που φιλοξενεί, εκλέγει βουλευτές. Δηλαδή, σε κάποια περιφέρεια του νότου, όπου το 90% του πληθυσμού είναι σιίτες, στην περίπτωση που η περιφέρεια, με βάση τον πληθυσμό της, εκλέγει 10 βουλευτές, οι 9 θα είναι σιίτες. Το ίδιο συμβαίνει σε όλες τις περιφέρειες ανάλογα με τα θρησκευτικά «πιστεύω» του πληθυσμού τους.

Αν λάβει κανείς υπόψη του, δε, τη θρησκευτική ποσόστωση των εκλογικών καταλόγων (μουσουλμάνοι κατά 60,4%, χριστιανοί κατά 39%, σουνίτες κατά 27,2%, σιίτες κατά 26,7% και μαρωνίτες κατά 20,9%), τότε μάλλον μπορεί εύκολα να προβλέψει τη σύνθεση του νέου κοινοβουλίου ή τουλάχιστον τις 104 έδρες. Κάτι που σημαίνει ότι σκληρή μάχη θα δοθεί για τις υπόλοιπες, οι οποίες μπορούν να εξασφαλίσουν ένα προβάδισμα, αλλά όχι απόλυτη πλειοψηφία για κάποιο από τα δόγματα. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα σημαντικότερα αιτήματα της σιιτικής «Χεζμπολάχ» είναι ν' αλλάξουν οι εκλογικοί κατάλογοι καθώς υποστηρίζει ότι η σιιτική κοινότητα είναι η πλειοψηφούσα πλέον στο Λίβανο.

Οπως επισημαίνει το Λιβανικό ΚΚ, είναι ηλίου φαεινότερο ότι η θεμελίωση όλου του πολιτικού συστήματος στις θρησκευτικές σέκτες ανοίγει την κερκόπορτα των ξένων επεμβάσεων στη χώρα και τροφοδοτεί ένα διαρκές κλίμα αστάθειας και έντονης, πλην επιφανειακής, αντιπαράθεσης, που λίγο έχει να κάνει, τις περισσότερες φορές, με τα συμφέροντα του ίδιου του λιβανικού λαού. Η απουσία σταθερών πολιτικών θέσεων, προγραμμάτων και αναλύσεων αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι πολιτικές δυνάμεις που βρέθηκαν αντιμέτωπες και αιματοκυλίστηκαν, μεταξύ τους, στον εμφύλιο, σήμερα συνεργάζονται στο πλαίσιο της ίδιας συμμαχίας ή αντιστρόφως.

Πιο συγκεκριμένα, στις σημερινές εκλογές οι κύριοι διεκδικητές της εξουσίας είναι η συμμαχία της «14ηςΜάρτη» και αυτή της «8ης Μάρτη». Στην πρώτη συμμετέχουν, κυρίως, σουνιτικά κόμματα με επικεφαλής το «Κίνημα για το Μέλλον» του γιου Χαρίρι, Σάαντ, το μεγαλύτερο κόμμα των Δρούζων, υπό τον Ουαλίντ Τζουμπλάντ, καθώς και δύο από τους πρώην «ορκισμένους εχθρούς» τους: Οι χριστιανοί φαλαγγίτες Αμίν Τζεμαγιέλ και Σαμίρ Ζαζά, με το κόμμα του πρώτου να έχει γίνει γνωστό για τη συνεργασία του με τον ισραηλινό στρατό κατά τη διάρκεια του εμφυλίου και τις σφαγές των Παλαιστινίων στους καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα. Η συμμαχία της «14ης Μάρτη» έχει υποστηριχτεί ανοιχτά από τις ΗΠΑ και έχει θέσει στο στόχαστρο τη Συρία, στην οποία καταλόγισε όλες ανεξαιρέτως τις πολιτικές δολοφονίες που στιγμάτισαν τη χώρα.

Στην έτερη συμμαχία κυριαρχεί η σιιτική «Χεζμπολάχ». Συμμετέχουν η σιιτική «Αμάλ» και το κόμμα του μαρωνίτη πρώην στρατηγού Μισέλ Αούν, ο οποίος, επίσης, διακρίθηκε για τις αιματηρές του αντιπαραθέσεις με μουσουλμάνους κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Η συμμαχία της «8ης Μάρτη» έχει ανοιχτά την υποστήριξη του Ιράν και εμμέσως της Συρίας.

Αν και στο Λίβανο δε γίνονται δημοσκοπήσεις, οι περισσότερες εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι η συμμαχία της «8ης Μάρτη» θα ενισχύσει την παρουσία της στο κοινοβούλιο, καταλαμβάνοντας μια ισχνή πλειοψηφία. Η «Χεζμπολάχ» έχει, ήδη, προαναγγείλει ότι θα επιδιώξει «κυβέρνηση εθνικής ενότητας», ενώ ο Σάαντ Χαρίρι έχει, ήδη, αρνηθεί.

Παρά το γεγονός ότι και η προεδρία Ομπάμα έδειξε την «προτίμησή» της στη συμμαχία της «14ης Μάρτη» διά της, άνευ προφανούς λόγου, επίσκεψης του αντιπροέδρου Μπάιντεν, οι περισσότερες αναλύσεις εκτιμούν ότι στο πλαίσιο της «νέας τακτικής Ομπάμα» δε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι μια νίκη της «Χεζμπολάχ» και των συμμάχων της θα οδηγήσει σε «κρίση» στις σχέσεις του Λιβάνου με τις ΗΠΑ. Ενδεικτικό θεωρείται το ότι παρά τη διατήρηση του χαρακτηρισμού «τρομοκρατική οργάνωση» για τη «Χεζμπολάχ», η βρετανική διπλωματία, που συχνά λειτουργεί ως εμπροσθοφυλακή του Λευκού Οίκου, έχει ήδη επισήμως αρχίσει «επαφές» με την οργάνωση, η οποία αντέδρασε θετικά.

Την ίδια ώρα, η φιλο-αμερικανική συμμαχία του Χαρίρι έχει δεχτεί αλλεπάλληλα πλήγματα. Το όνομα του Χαρίρι συνδέθηκε με την εξτρεμιστική ισλαμιστική οργάνωση «Ανσάρ αλ Ισλάμ» που οδήγησε σε ομηρία τον παλαιστινιακό καταυλισμό Ναχρ αλ Μπάρεντ και κατέληξε σε επέμβαση του στρατού. Επίσης, μόλις πριν λίγες μέρες απελευθερώθηκαν τέσσερις αξιωματούχοι του στρατού που κρατούνταν από το 2005 ως ύποπτοι για στενές σχέσεις με τη Συρία και τη δολοφονία του πατέρα Χαρίρι καθώς η έρευνα του ΟΗΕ απέδειξε ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο εναντίον τους, ενώ αποκαταστάθηκαν, για πρώτη φορά, οι διπλωματικές σχέσεις Λιβάνου - Συρίας διά μέσου Παρισιού. Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς ότι η συμμαχία της «14ηςΜάρτη» υιοθέτησε μια μάλλον διστακτική στάση κατά την έναρξη της ισραηλινής εισβολής τον Ιούλη του 2006, τότε είναι σαφές ότι η αίγλη της έχει ξεθωριάσει.

Την πολιτική ατμόσφαιρα υπό την οποία διεξάγονται οι εκλογές αυτές συμπληρώνουν δύο πρόσφατες εξελίξεις: Η αποκάλυψη ευρύτατου κυκλώματος κατασκοπείας υπέρ του Ισραήλ με συλληφθέντες ακόμη και εν ενεργεία στρατιωτικούς, η κλιμακούμενη φημολογία περί νέας ισραηλινής επίθεσης και το δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού «Der Spiegel», που, επικαλούμενο μη κατονομαζόμενες πηγές, υποστηρίζει ότι πίσω από τη δολοφονία Χαρίρι κρύβεται η «Χεζμπολάχ», η οποία φυσικά διαψεύδει κατηγορηματικά.

Μπορεί, βαίνοντας προς την κάλπη, οι δύο μονομάχοι να κλιμάκωσαν τις αλληλοκατηγορίες περί «εξυπηρέτησης ξένων δυνάμεων και εξάρτησης», όμως αποφεύχθηκε εκατέρωθεν επισταμένα η τοποθέτηση επί «φλεγόντων» ζητημάτων. Οπως επισημαίνει το Λιβανικό ΚΚ, καμία από τις δύο συμμαχίες, παρά τα αλλεπάλληλα αιτήματα του ΚΚ, δεν αποδέχτηκε ούτε καν να συζητήσει το ενδεχόμενο αλλαγής του καταστροφικού εκλογικού νόμου, προκειμένου οι λιβανικές δυνάμεις να παρουσιάσουν πραγματικά πολιτικά προγράμματα και να κριθούν επί αυτών.

Επίσης, όπως διαβεβαίωναν οικονομικοί αναλυτές, τίποτε δεν πρόκειται ν' αλλάξει στην οικονομική πολιτική της χώρας, όποιος και αν αναλάβει την εξουσία, αφού οι θέσεις των δύο συμμαχιών ως προς τα «καυτά» αυτά ζητήματα δε διαφέρουν. Για το 51,6% των οικογενειών στο Λίβανο που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, για το 32,8% των Λιβανέζων που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, για το 18,9% που ζει χωρίς δίκτυο υδροδότησης και αποχέτευσης, για το 35% της ανεργίας και για τα 47,2 δισεκατομμύρια δολάρια του εξωτερικού χρέους (που αξίζει να σημειωθεί ότι εκτοξεύτηκε κατά τα ....«δημιουργικά» χρόνια του πατέρα Χαρίρι), οι δύο αντίπαλοι συμφωνούν. Αποδέχονται ότι είναι αναγκαίες οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις που προωθούνται από τους διεθνείς δωρητές, μεταξύ αυτών εννοείται το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, και οι οποίες προβλέπουν καταιγιστικές ιδιωτικοποιήσεις, κυρίως στους τομείς των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας, περικοπές της όποιας κοινωνικής πρόνοιας υφίσταται και υιοθέτηση σκληρότερων όρων εργασίας.

Μετά από αυτά, είναι προφανές γιατί το Λιβανικό ΚΚ, που συμμετέχει αυτόνομα στις εκλογές σε πέντε εκλογικές περιφέρειες κυρίως με ανεξάρτητες λίστες, εκτιμά ότι η επόμενη μέρα της κάλπης θα βρει και πάλι τη χώρα σε τεντωμένο σχοινί. Οπως υπογραμμίζεται, τα «υπόγεια ρεύματα» που συγκρούονται στα θεμέλια του σεχταριστικού πολιτικού συστήματος της χώρας παραμένουν πολλά και ισχυρά και οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις δε δείχνουν καμία διάθεση ν' ανακόψουν τη συγκεκριμένη πορεία. Οσο ισχύει αυτή η κατάσταση, τονίζει το Λιβανικό ΚΚ, η χώρα θα παραμένει εξαιρετικά ευάλωτη όχι μόνο στις ξένες παρεμβάσεις, διπλωματικές ή στρατιωτικές, με τη μορφή μιας νέας εισβολής, αλλά και στο ενδεχόμενο αυτές να εκδηλωθούν με εσωτερικές, ακόμη και ένοπλες, αντιπαραθέσεις, οι οποίες απώτερο στόχο θα έχουν να κρίνουν την τελική ισορροπία δυνάμεων, τις νέες συμμαχίες και το ρόλο των ιμπεριαλιστών στην ευρύτερη περιοχή.