Στην τελική ευθεία έχει εισέλθει η προσπάθεια του Γάλλου Προέδρου Νικολά Σαρκοζί να προωθήσει την ίδρυση μιας Ευρωμεσογειακής Ενωσης, στόχο που έθεσε ως ένα από τα σημαντικά πολιτικά στοιχήματα της εξωτερικής του πολιτικής. Ο Σαρκοζί (πρόσφατα βρέθηκε και στην Ελλάδα), απροκάλυπτα αρχικώς, είχε μιλήσει για μια ένωση, όπου θα συμμετέχουν οι χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο, με τη Γαλλία να διατηρεί κυρίαρχο ρόλο.Ο σκοπός προφανής: Με τον τρόπο αυτό το γαλλικό κεφάλαιο, ανενόχλητο, εξασφαλίζει διόδους διείσδυσης σε μια πλούσια περιοχή, αποκτά σημαντικό λόγο στις εξελίξεις στην κρίσιμη, γεωστρατηγικά, περιοχή της Μέσης Ανατολής, από όπου έχει εξοβελιστεί εξαιτίας της αμερικανικής επέλασης, εδώ και χρόνια, επανέρχεται με βαρύνουσα παρουσία σε πρώην γαλλικές αποικίες της βόρειας Αφρικής και, τελικά, αναβαθμίζει σημαντικά την ίδια τη θέση του εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η πρώτη σοβαρή αντίδραση, που αποδείχτηκε και καθοριστική όσον αφορά στη μορφή και στο περιεχόμενο του «οράματος» Σαρκοζί για την Ευρωμεσογειακή Ενωση, ήρθε από την έτερη πλευρά του γαλλο-γερμανικού άξονα. Η καγκελάριος της Γερμανίας ξεκαθάρισε κατηγορηματικά στον κ. Σαρκοζί, κατά τη συνάντησή τους τον περασμένο Μάρτη, ότι δεν πρόκειται να δεχτεί μια ένωση που θα λειτουργεί «ανταγωνιστικά» απέναντι στην ΕΕ και προφανώς απέναντι και στα συμφέροντα του γερμανικού κεφαλαίου. Αν και ποτέ δεν έγιναν γνωστές λεπτομέρειες της κρίσιμης αυτής συζήτησης, το βέβαιο είναι, όπως σχολίαζαν αναλυτές, ότι προφανώς στον Γάλλο Πρόεδρο τέθηκε το δίλημμα: `Η θα πάψει να υπάρχει ο γαλλογερμανικός άξονας (και κατά συνέπεια η αλληλοστήριξη και η, έστω και διά μέσου διαγκωνισμών, συνεργασία του γαλλικού και του γερμανικού κεφαλαίου με τη μορφή που ισχύει σήμερα καθιστώντας τον γαλλο-γερμανικό άξονα παράγοντα λήψης αποφάσεων στην ΕΕ) ή θα δεχτεί η Ενωση αυτή να μην αποτελεί «πεδίο» προνομιούχας δράσης του Παρισιού.

Απέναντι στο ξεκάθαρο αυτό μήνυμα, η Γαλλική Προεδρία σήμανε υποχώρηση. Ο Νικολά Σαρκοζί ανοιχτά και δημόσια αποδέχτηκε το γερμανικό «τελεσίγραφο» και πλέον άρχισε να μιλά για μια «Ενωση», όπου θα συμμετέχουν όλοι οι Ευρωπαίοι εταίροι και οι χώρες της Μεσογείου. Φυσικά, το Παρίσι δεν εγκατέλειψε την ιδέα να αναλάβει την Προεδρία της Ενωσης και να διατηρήσει έναν πρωτεύοντα ρόλο ως προς την προώθηση των δικών του συμφερόντων. Εντούτοις, ακόμη και αυτός ο στόχος προωθείται με προσεκτικότερες κινήσεις και χαμηλότερους τόνους, καθώς πληθαίνουν οι πληροφορίες ότι και η γερμανική διπλωματία έχει αποδυθεί σε μια προσπάθεια να πετύχει μια ανάλογου τύπου ένωση με χώρες της Βαλτικής.

Οι προσπάθειες αυτές, τόσο από τη Βόννη όσο και από το Παρίσι, είναι ξεκάθαρο ότι αντανακλούν, με πιο ανοιχτό τρόπο από ό,τι παλιότερα, τις ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις μεταξύ των ισχυρότερων δυνάμεων της ΕΕ και την προσπάθειά τους να επεκταθούν και σε περιοχές, από τις οποίες σταδιακά εξοστρακίστηκαν, ιδιαίτερα το Παρίσι, από τη δυναμική παρουσία του αμερικανικού κεφαλαίου. Σήμερα, όμως, λόγω της διαμορφωθείσας κατάστασης στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, τα συμφέροντα που εκπροσωπεί η Ουάσιγκτον μοιάζουν να αφήνουν περιθώρια διείσδυσης, προς στιγμήν τουλάχιστον, και σε άλλους επίδοξους «χρυσοθήρες» του ενεργειακού και γεωστρατηγικού «ελ Ντοράντο» που λέγεται αραβικός κόσμος και Μέση Ανατολή, που αποτελούν και μιαν ευρύτατη σχετικώς «παρθένα» αγορά. Προφανώς, δεν αποτελεί απλώς έκφραση «υψηλότερων ανθρωπιστικών αξιών ή αγαθότερων προθέσεων» η επιμονή των ευρωπαϊκών δυνάμεων, είτε ενιαία είτε ξεχωριστά, στο «διάλογο διά των κυρώσεων» προς το Ιράν και όχι στη στρατιωτική επέμβαση, ούτε ο ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας που κράτησαν, παρά τις όποιες σκληρές δηλώσεις, με τη Συρία, τα τελευταία χρόνια, συνεχίζοντας την εμπορική και οικονομική τους συνεργασία, ούτε η, ηπιότερων τόνων, αντιμετώπιση της «Χεζμπολάχ» στο Λίβανο.

Οι κινήσεις, δε, του Γάλλου Προέδρου ίσως είναι οι σαφέστερες όλων. Εχοντας ένα χρόνο στην Προεδρία, δεν έχει σταματήσει να ταξιδεύει σε χώρες της Μέσης Ανατολής, της βόρειας και κεντρικής Αφρικής και να «πουλά» συνεργασία, πολιτισμικές ανταλλαγές, πυρηνική τεχνογνωσία, πετρελαϊκές συμφωνίες και στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Ακόμη και στη Σαουδική Αραβία, πέτυχε πετρελαϊκές και πυρηνικές συμφωνίες, όπως άλλωστε έκανε και στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στην Αλγερία. Παρ' όλα αυτά, τα πράγματα δε φαίνεται να έρχονται όπως ακριβώς τα επιθυμούσε.

Θεωρητικώς, η ιδέα της Ευρωμεσογειακής Ενωσης αποτελεί τη «φυσιολογική εξέλιξη» της Πρωτοβουλίας της Βαρκελώνης, μιας συμφωνίας που υπέγραψαν οι μεσογειακές χώρες με την ΕΕ, πριν από δέκα χρόνια, και προέβλεπε ενίσχυση των ανταλλαγών και της συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα.Η Πρωτοβουλία της Βαρκελώνης εντάχθηκε στο συνολικό κλίμα «βελτίωσης» μετά την επίτευξη και την έναρξη εφαρμογής της ισραηλινο-παλαιστινιακής «ειρηνευτικής» Συμφωνίας του Οσλο, καθώς δε θα πρέπει κανείς να ξεχνά ότι το Παλαιστινιακό αποτελεί «καίριο» διαπραγματευτικό χαρτί για το σύνολο, σχεδόν, του αραβικού κόσμου. Σήμερα, όμως, όχι μόνο δεν υπάρχει Συμφωνία του Οσλο, αλλά η κατάσταση στην Παλαιστίνη είναι, ίσως, χειρότερη από ποτέ, ενώ έχουν προηγηθεί δεκάδες λουτρά αίματος από τον ισραηλινό στρατό, ο οποίος εισέβαλε και στο Λίβανο.

Σε όλες τις επαφές, που, μέχρι στιγμής, έχει ο Γάλλος Πρόεδρος με αραβικές ηγεσίες για το ζήτημα, το θέμα του Ισραήλ προβάλλει σε πρώτο πλάνο. Ακόμη και η Αίγυπτος και η Ιορδανία, που έχουν συμφωνίες ειρήνης με το Ισραήλ, έδειξαν ότι μια ισραηλινή ισότιμη παρουσία στην επικείμενη Ενωση θα προκαλούσε προβλήματα. Κάποιες άλλες ηγεσίες, όπως της Αλγερίας, της Συρίας ή της Λιβύης, αρνούνται και να συζητήσουν το ενδεχόμενο να βρεθούν στην ίδια δομή συνεργασίας με το Ισραήλ. Και η άρνηση αυτή δεν είναι μόνο μια «τυπική» αντίδραση: Οι αραβικές χώρες, στην πλειοψηφία τους, δεν έχουν καν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, επιμένοντας ότι για να επαναληφθούν θα πρέπει το Ισραήλ να αποχωρήσει από όλα τα κατεχόμενα αραβικά εδάφη. Αυτό, άλλωστε, είναι και ένα από τα βασικά σημεία όλων των σχετικών διαπραγματεύσεων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Αν αποδεχτούν να συμμετέχουν σε μια Ενωση όπου το Ισραήλ θα είναι ισότιμος εταίρος, ουσιαστικά αποκτούν διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις, οπότε χάνουν και έναν από τους τελευταίους μοχλούς πίεσης που διαθέτουν.

Εκτός της ισραηλινής παρουσίας, αρκετές αραβικές ηγεσίες εκφράζουν φόβους ότι, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά σε μια μικρή σχετική συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στα μέσα της βδομάδας στην Τρίπολη, ο Λίβυος ηγέτης Μουαμάρ Καντάφι, η ίδρυση Ευρωμεσογειακής Ενωσης θα λειτουργήσει ως «δούρειος ίππος» για τη διάσπαση της ενότητας τόσο του Αραβικού Συνδέσμου, αλλά και της Αφρικανικής Ενωσης, καθώς πολλές από τις ενδιαφερόμενες χώρες συμμετέχουν και στους δύο οργανισμούς. Ο Καντάφι, χωρίς να υπάρξουν και πολλές αντιρρήσεις, αντιπρότεινε στο «πιεστικό φλερτ» Σαρκοζί, να συζητηθεί η πρόταση της Ευρωμεσογειακής Ενωσης όχι στις ξεχωριστές ηγεσίες, αλλά στους δύο οργανισμούς και να ληφθεί συνολική απόφαση.

Η μάλλον αρνητική στάση των περισσότερων ενδιαφερομένων αραβικών ηγεσιών δεν είναι σίγουρο ότι θα καμφθεί μέχρι τις 13 - 14 Ιούλη, οπότε έχει προγραμματιστεί να γίνει στο Παρίσι η Ιδρυτική Σύνοδος της Ευρωμεσογειακής Ενωσης. Ο Γάλλος Πρόεδρος, βέβαια, έχει, ήδη, καταφύγει σε ορισμένα «δωράκια», προκειμένου να εξασφαλίσει, κατ' αρχάς, την υψηλόβαθμη εκπροσώπηση των αραβικών χωρών. Ετσι, έχει υποσχεθεί στον Αιγύπτιο Πρόεδρο συμπροεδρία στην Ενωση, στον Τυνήσιο ομόλογό του να γίνει η Τύνιδα έδρα της Γραμματείας της, στον Μαροκινό βασιλιά «ειδική αναβάθμιση» των σχέσεων με την ΕΕ, στον Σύρο Πρόεδρο επανάληψη των επαφών και περαιτέρω σύσφιγξη σχέσεων, στον Λιβανέζο ομόλογό του αμέριστη οικονομική και πολιτική στήριξη.

Η έντονη, όμως, φημολογία ότι, μέχρι τα τέλη του μήνα, ο Νικολά Σαρκοζί θα μεταβεί και στο Ισραήλ, όπου, εκτός από διπλωματική υποστήριξη, θα προσφέρει, επίσης, «ειδικό καθεστώς σχέσεων με την ΕΕ», μειώνει σοβαρά την πιθανότητα τα «ανταλλάγματα» που έχει «μοιράσει», έστω και διά υποσχέσεων, η Γαλλική Προεδρία να φέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ακόμη, όμως, και αν η «πρεμιέρα» αποδειχτεί αποτυχημένη, τα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από την πρόταση για την «Ευρωμεσογειακή Ενωση» δε φαίνονται διατεθειμένα να «καταθέσουν τα όπλα» από την προσπάθεια να εδραιώσουν την παρουσία τους στην περιοχή, αξιοποιώντας και την έλλειψη, για άλλη μια φορά, σαφούς αραβικής κοινής πρότασης και θέσης.