Οι σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Κίνα «θα διαμορφώσουν τον 21ο αιώνα» δήλωσε ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα στην έναρξη των εργασιών του σινοαμερικανικού στρατηγικού και διαλόγου που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 27-28 του Ιούλη στην Ουάσιγκτον.

Εν μέρει ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν υπερβάλλει καθώς η αλληλεξάρτηση των δύο χωρών είναι καθοριστική για το μέλλον τους καθώς οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κατέχουν τα πρωτεία ως ισχυρότερη χώρα του πλανήτη ενώ η Κίνα θεωρείται η μεγάλη ανερχόμενη δύναμη (άλλωστε οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής έχουν ιδιαίτερα ενισχυθεί και οι κοινωνικές αντιθέσεις μαζί τους). Ο γνωστός και μη εξαιρετέος Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι είχε πει «η Κίνα, παρά την ανάδυσή της προς την παγκόσμια κυριαρχία, αποτελεί, από γεωπολιτικής άποψης, δύναμη του status quo». Την ίδια στιγμή τα στρατηγικά και οικονομικά τους συμφέροντα ουκ ολίγες φορές τις φέρνουν σε τροχιά σύγκρουσης.

Συνεπώς η επανέναρξη του διαλόγου που είχε παγώσει τα τελευταία χρόνια και αποφάσισαν από κοινού ο Πρόεδρος Ομπάμα και ο Κινέζος Πρόεδρος Χου Ζιντάο κατά τη Σύνοδο του G20, που πραγματοποιήθηκε τις πρώτες μέρες του Απρίλη στο Λονδίνο, συνιστά ένα βήμα στην προσπάθεια συντονισμού τους και στην κατά το δυνατόν εξομάλυνση των αντιθέσεών τους καθώς και οι δύο χώρες βαδίζουν σε τεντωμένο σκοινί.

Σε αυτό το πλαίσιο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, τονίζοντας ότι και οι δύο χώρες «έχουν αμοιβαία συμφέροντα», κάλεσε την Κίνα να συνεργαστεί στενά για την οικονομική ανάκαμψη, την ανάσχεση της εξάπλωσης των πυρηνικών και το περιβάλλον.

«Η παρούσα κρίση κατέστησε σαφές ότι οι επιλογές που γίνονται εντός των συνόρων μας αντανακλούν στην παγκόσμια οικονομία και αυτό είναι πραγματικό όχι μόνο για τη Νέα Υόρκη και το Σιάτλ, αλλά εξίσου για τη Σανγκάη και τη Σεντζέν», δήλωσε ο Ομπάμα κατά την έναρξη των συνομιλιών στην Ουάσιγκτον, προσθέτοντας ότι «αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να παραμείνουμε προσηλωμένοι σε έναν ισχυρό διμερή και πολυμερή συντονισμό», χαρακτηρίζοντας συνάμα τις σχέσεις με την Κίνα από τις σημαντικότερες για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και για να γίνει ακόμη πειστικότερος όσον αφορά στις «ειλικρινείς» προθέσεις των ΗΠΑ ότι προσέρχονται στο διάλογο δίχως τους φόβους και τις ανησυχίες ότι η Κίνα θα αμφισβητήσει ενδεχομένως και στο άμεσο μέλλον την κυριαρχία των ΗΠΑ και να εξομαλύνει το κλίμα δυσπιστίας ο Αμερικανός Πρόεδρος τόνισε: «Κάποιοι στην Κίνα θεωρούν ότι θα προσπαθήσουμε να περιορίσουμε τις φιλοδοξίες της Κίνας, κάποιοι στις ΗΠΑ θεωρούν ότι πρέπει να ανησυχούμε έναντι μίας αναδυόμενης Κίνας. Εχω διαφορετική άποψη. Πιστεύω σε ένα μέλλον όπου τα κράτη θα είναι εταίροι βάσει της αναγκαιότητας αλλά και των ευκαιριών».

Το «διαλλακτικό πνεύμα» του Προέδρου Ομπάμα φέρεται να κυριάρχησε συνολικά κατά τη διάρκεια των διήμερων συνομιλιών. Χαρακτηριστικές και οι δηλώσεις του επικεφαλής της κινεζικής αντιπροσωπείας, αντιπροέδρου της κυβέρνησης, που επιβλέπει και τα ζητήματα οικονομίας, Γουάνγκ Κισάν, που εμφανίστηκε πεπεισμένος ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει τάσεις υποχώρησης και επισήμανε ότι η κυβέρνησή του έχει υψηλές προσδοκίες για ακόμη μεγαλύτερη πρόοδο κατά τις συνομιλίες με αξιωματούχους των Ηνωμένων Πολιτειών. Παράλληλα, επισήμανε ότι η παγκόσμια οικονομία «βρίσκεται σε μία κρίσιμη στιγμή για να βγει από την κρίση και να περάσει στην ανάκαμψη». Στην αντιπροσωπεία συμμετείχαν περισσότεροι από 150 αξιωματούχοι, περιλαμβανομένων του Ντάι Μπίνγκουο, ανώτατου κρατικού αξιωματούχου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚ Κίνας, και του προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας, Ζου Ζιαοτσουάν.

Ο διάλογος έληξε επίσης με «αμοιβαίες υποσχέσεις» εκ μέρους του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών, Τίμοθι Γκάιτνερ, και του Κινέζου ομoλόγου του, Ζιε Ζουρέν, για την οικοδόμηση μιας πιο σταθερής και πιο ισορροπημένης παγκόσμιας οικονομίας καθώς και της επιθυμίας να εμβαθύνουν τις εμπορικές τους σχέσεις αντιστεκόμενοι στον «προστατευτισμό»... παρά το γεγονός ότι οι προστατευτικές πιέσεις αυξάνονται. Την αυλαία τέλους των συνομιλιών έριξε ο Γκάιτνερ δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ δεσμεύονται ότι ο οφειλέτης ΗΠΑ θα συγκρατήσει το διογκούμενο έλλειμμά του, που ανησυχεί την Κίνα-πιστωτή.

Αυτή η δημόσια διατυπωμένη δέσμευση αποκαλύπτει και το πραγματικό περιεχόμενο των συνομιλιών και τον ενδεχομένως όχι και τόσο «διαλλακτικό» ή «αρμονικό» τους χαρακτήρα. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι ΗΠΑ πίεσαν όσο το δυνατόν περισσότερο την Κίνα να αλλάξει γραμμή πλεύσης όσον αφορά στον προσανατολισμό της οικονομίας της χώρας από τις εξαγωγές στη στήριξη της εσωτερικής κατανάλωσης...

Το ζήτημα αποτελεί πραγματικό αγκάθι, δεδομένων τόσο του μέγεθος των εσωτερικών μεταμορφώσεων της ασιατικής χώρας αλλά και του τρόπου άσκησης της εξουσίας, στοιχεία που την καθιστούν ευάλωτη στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική αστάθεια. Μία κίνηση στήριξης της εσωτερικής της αγοράς εκ μέρους της Κίνας θα γινόταν κεντρικά με πληθώρα τοπικών οδηγιών «να αγοράσουν τοπικά προϊόντα». Σε οικονομικό επίπεδο εάν ο πληθωρισμός ενισχυθεί από μία τέτοια κίνηση, όπως πολλοί προβλέπουν, ο ρόλος της χώρας ως «ατμομηχανής» για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας θα μπορούσε να εξασθενήσει. Σε κοινωνικό επίπεδο τα αποτελέσματα ήδη είναι ορατά. Οι πρόσφατες ταραχές στην επαρχία Ζινγιάνκ με τους Ουιγούρους αλλά και οι βίαιες ταραχές που σημειώθηκαν κατά τις κινητοποιήσεις 30.000 εργαζομένων ενάντια στην εξαγορά των κρατικών εργοστασίων χάλυβα «Tonghua Iron Steel», από την εταιρεία «Jianlong Steel», η οποία εδρεύει στο Πεκίνο, που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο διά ξυλοδαρμού του υπευθύνου της εταιρείας, τον τραυματισμό περίπου 100 αλλά και την ανάκληση της απόφασης πώλησης των εργοστασίων, είναι ενδεικτικές του κινδύνου που ελλοχεύει για τον ασιατικό γίγαντα.

Ενα ακόμη ζήτημα - «αγκάθι» ήταν αυτό της ισοτιμίας του γιουάν και του δολαρίου που κατά τις ΗΠΑ είναι πλασματική καθώς θεωρούν ότι η Κίνα χειραγωγεί το νόμισμά της ώστε να ευνοεί το εξωτερικό της εμπόριο. Για την Κίνα πάντως δεν είναι ζήτημα προς συζήτηση... Από την άλλη πλευρά η Κίνα αναμένεται να ασκήσει πιέσεις όσον αφορά στα προγράμματα «στήριξης της οικονομίας» τα οποία θα πυροδοτήσουν ενδεχομένως μία έκρηξη του πληθωρισμού και υποτίμηση του δολαρίου, που θα σήμαινε ότι η Κίνα θα ήταν ο μεγάλος χαμένος καθώς είναι ο μεγαλύτερος «αιμοδότης» της αμερικανικής οικονομίας αφού είναι κάτοχος βραχυπρόθεσμων χρεογράφων του αμερικανικού δημοσίου (διάρκειας από ένα μήνα έως 26 βδομάδες) αξίας περίπου 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων και κρατικών ομολόγων αξίας αρκετών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Παρά το γεγονός ότι το διήμερο του διαλόγου μονοπώλησαν τα οικονομικά ζητήματα, δεν έλειψαν και τα διεθνή ζητήματα, αν και οι συνθήκες μάλλον ήταν καλύτερες από ποτέ καθώς είχε προηγηθεί η «ιστορική» συνάντηση του Προέδρου της Κίνας, Χου Ζιντάο, και του Προέδρου της Ταϊβάν, Μα Γινγκ-τζέου, συνάντηση που σηματοδότησε την έναρξη μίας διαδικασίας προσέγγισης, με μείωση της έντασης όσον αφορά στην Ταϊβάν, μία παραδοσιακή πηγή διμερούς εχθρότητας.

Οσο για τα υπόλοιπα διεθνή ζητήματα, από την έναρξη των εργασιών ο Μπαράκ Ομπάμα έβαλε τα πάντα στο τραπέζι. Για το Ιράν και τη ΛΔ Κορέας υπήρξαν ειδικές μνείες με αφορμή το ζήτημα της εξάπλωσης των πυρηνικών. Τονίζοντας ότι οι δύο χώρες έχουν μεγάλη ευθύνη να ηγηθούν της προσπάθειας για την ανάσχεση της διασποράς τους. Δεν παρέλειψε να καλέσει το Πεκίνο «να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα με σαφείς αναφορές στις μειονότητες και τους Ουιγούρους», ενώ αναφερόμενος στην κλιματική αλλαγή τόνισε ότι η Κίνα και οι ΗΠΑ «πρέπει να εργαστούμε από κοινού για να βρεθεί μία διεθνής απάντηση στη διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή». Ταυτόχρονα, είναι γεγονός ότι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός με όλες τις επεμβάσεις και κινήσεις στην περιοχή της Ευρασίας, από τους πολέμους σε Ιράκ και Αφγανιστάν, μέχρι τις σχέσεις με Ινδία, Πακιστάν ή τη στήριξη αυτονομιστικών κινήσεων, αυτό που επιδιώκει είναι να περιορίσει την επιρροή της Κίνας. Και αυτό δεν μπορεί να κρυφτεί...