Κλεισμένοι στα σπίτια τους θα μείνουν και το καλοκαίρι μεγάλο κομμάτι των ανθρώπων με αναπηρία, τα Ατομα με Ειδικές Ανάγκες (ΑμΕΑ) και οι οικογένειές τους, αφού η αντιλαϊκή πολιτική των κυβερνήσεων, σε όλους τους τομείς, τους στερεί και το δικαίωμα στις διακοπές, σε λίγες μέρες ξεκούρασης και αναψυχής.

Η ανεργία, η οικονομική εξαθλίωση, τα καθηλωμένα εισοδήματα που δε φτάνουν για να καλυφθούν ούτε οι στοιχειώδεις ανάγκες του ανάπηρου, κάνουν τις διακοπές είδος πολυτελείας για τους ανθρώπους με αναπηρία και τις οικογένειές τους. Στον καπιταλισμό και οι διακοπές είναι εμπόρευμα και όποιος έχει να πληρώσει τις απολαμβάνει. Οπως δεν υπάρχει όλο το χρόνο πολιτική στήριξης για τους ανάπηρους και τις οικογένειές τους, έτσι δεν υπάρχουν και δημόσιες δομές για την εξασφάλιση των διακοπών τους, με αποτέλεσμα οι καλοκαιρινές διακοπές να είναι άπιαστο όνειρο για τη συντριπτική πλειοψηφία των ΑμΕΑ και των οικογενειών τους.

«Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι δύσκολες για κάθε νέο, με τις σημερινές συνθήκες, την ανεργία, τη μερική απασχόληση, τους χαμηλούς μισθούς, πόσο μάλλον για έναν νέο άνθρωπο με αναπηρία, που έχει και κάποιες επιπλέον ανάγκες ή δυσκολίες», υπογραμμίζει στον «Ρ» ο Γιώργος Μπίλλης, 29 ετών, που αντιμετωπίζει κινητική αναπηρία.

«Η ανεργία θερίζει στους νέους και ιδιαίτερα τους νέους με αναπηρία. Ενας νέος με αναπηρία είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρει δουλειά ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, όπου ξέρετε ότι τα εργοδοτικά συμφέροντα απαιτούν ένα φτηνό και ευέλικτο εργαζόμενο. Και η ...λύση που δίνουν γενικά - και πάλι αν τα καταφέρεις - είναι να μπεις σε κάποιο πρόγραμμα κατάρτισης, που δε σου εξασφαλίζει δουλειά, ή να βρεις κάποια δουλειά με STAGE της ανασφάλιστης εργασίας ή σε ημιαπασχόληση, εξάωρη, τετράωρη εργασία για κάποιους μήνες και πάλι στην ανεργία. Οταν είσαι όλη μέρα στο ψάξιμο για να βρεις δουλειά και είσαι στην ανεργία, όταν δυσκολεύεσαι να καλύψεις και τις καθημερινές ανάγκες, που είναι τεράστιες και ειδικά για τις οικογένειες που έχουν μέλος με αναπηρία, που πρέπει να δαπανούν καθημερινά ένα σωρό λεφτά για θεραπείες κλπ., δε μένει πολύ περιθώριο για διακοπές», επισημαίνει.

Ο ίδιος είναι άνεργος, απόφοιτος του Κέντρου Επαγγελματικής Κατάρτισης ΑμΕΑ στο Γαλάτσι. «Προς το παρόν, το μόνο μου έσοδο είναι περίπου 250 ευρώ που παίρνω το μήνα, απ' το επίδομα της Πρόνοιας. Τι μπορείς να κάνεις με αυτά τα χρήματα; Ο κοινωνικός τουρισμός είναι ένα βοήθημα και αρκετές οικογένειες των ΑμΕΑ κάνουν χρήση, αν και με μεγάλη ταλαιπωρία, όμως και πάλι τα εισιτήρια είναι πανάκριβα. Θέλεις μια περιουσία για να πας και να γυρίσεις από κάποιο νησί ή σε κάποιο άλλο μέρος για διακοπές. Δεν θέλεις να φας κάτι, δεν θα ξοδέψεις για άλλα πράγματα; Και βέβαια για έναν άνθρωπο με αναπηρία πρέπει να εξασφαλίζονται και άλλες προϋποθέσεις, όπως η προσβασιμότητα στο κατάλυμα ή το ξενοδοχείο, η προσβασιμότητα στην παραλία και άλλους χώρους ψυχαγωγίας, που συνήθως δεν υπάρχει. Φέτος θα κάνουμε με την οικογένειά μου πέντε μέρες διακοπές, γιατί τα οικονομικά μας δεν μας επιτρέπουν κάτι περισσότερο», τονίζει.

«Αν στις σημερινές συνθήκες οι διακοπές είναι δύσκολες, σχεδόν απαγορευτικές, για όλες τις λαϊκές οικογένειες, για μας είναι απαγορευτικές επί δύο. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο το κατά πόσον υπάρχει προσβασιμότητα - ειδικά για τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα - στις παραλίες ή τα ξενοδοχεία. Είναι ό,τι προηγείται και χρειάζεται, αλλά δεν υπάρχει, για να μπορέσει ένας άνθρωπος με αναπηρία να πάει διακοπές. Η δουλειά, η οικονομική κατάσταση», επισημαίνει στον «Ρ» ο 35χρονος κινητικά ανάπηρος Νίκος Ανδρακάκος, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα Αναπήρων (ΣΕΑΑΝ). Ο Νίκος, αν και απόφοιτος του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου, εργάζεται ως 4ωρίτης, με 18μηνη σύμβαση σε Δημοτικό Κολυμβητήριο, στη Γραμματεία και παίρνει 400 ευρώ το μήνα.

«To θέμα των διακοπών είναι πρωτίστως οικονομικό. Οταν για να πας διακοπές θέλεις 60 ευρώ μόνο για ένα οικονομικό ξενοδοχείο, συν τα εισιτήρια και το μεγάλο κομμάτι της νεολαίας δουλεύει με STAGE για 400 ευρώ, πλέον σου κόβουν το δικαίωμα των διακοπών. Δεν έχεις το δικαίωμα και τη δυνατότητα να κάνεις διακοπές. Η ίδια πολιτική που συρρικνώνει τις θέσεις εργασίας, που αφαιρεί δικαιώματα, ο ίδιος μηχανισμός, μου αφαιρεί εμένα το δικαίωμα να κάνω διακοπές. Μου απαγορεύει να πάω διακοπές, γιατί με 400 ευρώ μισθό δεν μπορώ να πάω», υπογραμμίζει. «Για να πάω διακοπές, πρέπει να πληρώσω για ένα συνοδό που θα με βοηθήσει να μετακινηθώ και να εξυπηρετηθώ και πέραν από την αμοιβή του ίδιου, θα πρέπει να του πληρώσω το ξενοδοχείο, το φαγητό κλπ. Δεν υπάρχει κάποιο δίκτυο από το κράτος που να στηρίζει το ζήτημα του συνοδού, που σημαίνει ότι και αυτά πρέπει να τα βάλω απ' την τσέπη μου. Κάτι που είναι αδύνατον», τονίζει και συνεχίζει: «Φέτος, όπως οι περισσότερες οικογένειες απ' τα λαϊκά στρώματα, δεν θα πάω διακοπές. Ακουσα ότι 6 στις 10 οικογένειες δεν θα πάνε διακοπές. Εγώ θα είμαι σ' αυτούς τους έξι. Οταν δουλεύεις 18μηνο δεν μπορείς να προγραμματίσεις, μην έχοντας σταθερή και μόνιμη δουλειά δεν μπορείς να πεις ότι θα πάω διακοπές και μετά βλέπουμε, γιατί για μετά δεν είναι εξασφαλισμένη ούτε η δουλειά, ούτε το ελάχιστο αυτό εισόδημα. Σ' αυτές τις συνθήκες οι διακοπές είναι πολυτέλεια». Οπως εξηγεί, ακόμα και η δουλειά στο Δημόσιο δεν εξασφαλίζει έστω ολιγοήμερες διακοπές: «Στο κολυμβητήριο δουλεύουμε 30 άνθρωποι, οι 13 είμαστε με STAGE, με 18μηνα και 8μηνα. Πού σκέψη για διακοπές;».

Οι άνθρωποι με αναπηρία στερούνται ακόμα και ένα μπάνιο στη θάλασσα και αυτά, ενώ «η θάλασσα και το μπάνιο για έναν άνθρωπο με κινητική αναπηρία είναι θέμα υγείας, αφού βελτιώνει τη φυσική του κατάσταση και την ποιότητα ζωής». «Ομως, οι παραλίες της Αττικής δεν είναι προσβάσιμες, με εξαίρεση την παραλία της Βούλας που άνοιξε τον Ιούλη γιατί η κυβέρνηση δεν έδινε τα χρήματα για να γίνουν οι κατάλληλες υποδομές. Αλλά και σε άλλες παραλίες που είναι προσβάσιμες, δηλαδή έχουν μια ραμπίτσα για να μπει ένα καρότσι, έχουν δοθεί σε ιδιώτες και για να μπούμε να κάνουμε ένα μπάνιο πρέπει να πληρώσουμε», επισημαίνει.

«To πώς εκφραζόταν στην πράξη ότι οι διακοπές είναι δικαίωμα το γνωρίσαμε με τις τεράστιες υποδομές που εξασφάλιζαν δωρεάν διακοπές για τους αναπήρους στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Μόνο σε ένα απ' τα παραθεριστικά κέντρα της Βουλγαρίας για αναπήρους στη Μαύρη Θάλασσα, 2.500 τυφλοί μαζί με τις οικογένειές τους, με ολόπλευρες υπηρεσίες στήριξης, είχαν εξασφαλισμένο ένα 15ήμερο διακοπών, δωρεάν κάθε χρόνο. Για να μην πούμε για τις άλλες κατηγορίες αναπήρων και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες κλπ», τόνισε στον «Ρ» ο Μάριος Δουμπός, στέλεχος της ΣΕΑΑΝ.

Αναδεικνύοντας, ταυτόχρονα, την αναγκαιότητα το αναπηρικό κίνημα μαζί με το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα να παλέψουν για δημόσιο δίκτυο παραθεριστικών κέντρων υψηλής ποιότητας για αναπήρους, γενικότερα μέτρα στήριξης της οικογένειας του αναπήρου για να εξασφαλίσει τις διακοπές του, δημόσιο δίκτυο κατασκηνώσεων για όλα τα παιδιά και τα παιδιά με αναπηρία.

Ακόμα και το ελάχιστο δικαίωμα των ΑμΕΑ στην αναψυχή και τις διακοπές μέσω των δημόσιων κατασκηνώσεων - που αποτελούν σε πολλές περιπτώσεις τη μοναδική διέξοδο στα παιδιά με ειδικές ανάγκες και τις οικογένειές τους να ξεκουραστούν λίγες μέρες και να απολαύσουν τη θάλασσα και τη φύση - πετσοκόβεται από την κυβέρνηση.

Οι κατασκηνώσεις για ΑμΕΑ στη χώρα καλύπτουν μόλις το 1% των ανθρώπων που τις έχουν ανάγκη. Οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ έκλεισαν τις όποιες δημόσιες κατασκηνώσεις υπήρχαν (όπως του ΠΙΚΠΑ και του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας) και τα τελευταία χρόνια χρηματοδοτούν την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων ΑμΕΑ (ΠΟΣΓΚΑμΕΑ) για τη λειτουργία κάποιων κατασκηνώσεων, φορτώνοντας και αυτό το βάρος στους γονείς. Ομως, η μειωμένη χρηματοδότηση οδηγεί στο να απολαμβάνουν αυτήν τη διέξοδο ελάχιστα παιδιά - περίπου 3.000, όταν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες στην Ελλάδα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, είναι 200.000 και τα 100.000 απ' αυτά έχουν βαριά αναπηρία - και το πρόγραμμα σε αυτές τις κατασκηνώσεις να είναι υποβαθμισμένο ως προς την ποιότητα.

Οι κατασκηνώσεις δεν είναι φτιαγμένες με τις προδιαγραφές που χρειάζονται, προκειμένου να φιλοξενηθούν παιδιά με βαριές αναπηρίες, κυρίως κινητικές. Ελάχιστες είναι οι κατασκηνώσεις που διαθέτουν κοινωνικούς λειτουργούς, λογοθεραπευτές και εργοθεραπευτές για τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών. Υπάρχουν κατασκηνώσεις, όπου τα παιδιά με ειδικές ανάγκες μένουν σε σκηνές σε υψηλές θερμοκρασίες, ενώ οι συνοδοί που προσλαμβάνονται είναι λιγότεροι απ' όσους χρειάζονται για τη φροντίδα των παιδιών και σε αρκετές περιπτώσεις ανειδίκευτοι. Οι συνοδοί, μάλιστα, πληρώνονται μόλις με 350-400 ευρώ για εντατική δουλειά δυο βδομάδων.

Οι γονείς, ωστόσο, αναγκάζονται να πηγαίνουν τα παιδιά τους σε αυτές τις κατασκηνώσεις, αφού αποτελεί τη μοναδική διέξοδο. Την ίδια ώρα, στο φόντο αυτών των ελλείψεων και ανεπαρκειών των δημόσιων κατασκηνώσεων για ΑμΕΑ, «ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια» κατασκηνώσεις ιδιωτικών φορέων ή Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, με το κόστος να κυμαίνεται στις ιδιωτικές κατασκηνώσεις για 14 μέρες φιλοξενίας μεταξύ 1.000 - 1.500 ευρώ!

Σα να μην έφταναν αυτά τα προβλήματα, το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης επιχείρησε την περικοπή κατά 46% των δαπανών για το κατασκηνωτικό πρόγραμμα των ΑμΕΑ. Η Διεύθυνση Ατόμων με Αναπηρία του υπουργείου Υγείας ενημέρωσε τον περασμένο Απρίλη ότι οι δαπάνες για το κατασκηνωτικό πρόγραμμα μειώνονται από 6.500.000 ευρώ το 2008 σε 3.500.000 ευρώ το 2009. Η κυβέρνηση τελικά υπαναχώρησε, μετά τις αντιδράσεις που ξεσήκωσε η απόφαση, αφού ουσιαστικά «πετσόκοβε» τη μοναδική ανάσα χαράς που έχουν πολλές φορές τα παιδιά με βαριές αναπηρίες, αφού κάποια απ' τα οποία είναι έγκλειστα σε ιδρύματα και θεραπευτήρια. Ομως, έως τα μέσα Ιούλη, δεν είχε εγκριθεί το κονδύλι (800.000 ευρώ) για την πληρωμή των συνοδών των κατασκηνώσεων.

Συνυπεύθυνη γι' αυτήν την κατάσταση είναι και η ΠΟΣΓΚΑμΕΑ, που έχει διευκολύνει το κράτος να αποποιηθεί την ευθύνη του και στο συγκεκριμένο τομέα, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της λειτουργίας αυτού του περιορισμένου κατασκηνωτικού προγράμματος, με έκτακτα κονδύλια, αντί να διεκδικήσει το δικαίωμα στις διακοπές και δημόσιο δωρεάν δίκτυο κατασκηνώσεων. Βέβαια, εκτός των άλλων, αξιοποιεί αυτήν την αρμοδιότητα, προκειμένου να χειραγωγεί το γονεϊκό κίνημα των ΑμΕΑ. Με δεδομένο ότι υπάρχουν γονείς, που, εξαιτίας της βαρύτητας της αναπηρίας του παιδιού τους, δεν μπορούν να καλύψουν και στοιχειώδεις ανάγκες της οικογένειας όταν είναι το παιδί στο σπίτι, όπως το να κάνουν κάποιες εξετάσεις ή ένα χειρουργείο και έχουν απόλυτη ανάγκη αυτό το διάστημα των 15 ημερών.