Ο 88χρονος Φοίβος Ανωγειανάκης, ένας από τους πρωτοπόρους και σημαντικότερους Ελληνες μουσικολόγους, με μεγάλη προσφορά στον ελληνικό - έντεχνο και λαϊκό - μουσικό πολιτισμό, πέθανε προχτές το βράδυ, μετά από χρόνια νόσο. Η κηδεία του θα γίνει αύριο (4 μ.μ.), από το Νεκροταφείο Ζωγράφου, με δαπάνη του ΥΠΠΟ.

Γεννημένος στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1915, σπούδασε μουσική. Από νέος άρχισε να ασχολείται με τη μουσικοκριτική, αρθρογραφώντας σε εφημερίδες και περιοδικά. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με τη μουσικολογική έρευνα και μελέτη, κυρίως σε δύο τομείς: Στην ελληνική παραδοσιακή μουσική, με έμφαση στα ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα, και στη νεοελληνική έντεχνη μουσική. Ο Φ. Ανωγειανάκης ήταν ο πρώτος, που με το ιστορικό του άρθρο στο «Ριζοσπάστη» (28/1/1947), υπογράμμισε τη μουσική και καλλιτεχνική αξία της παράδοσης του ρεμπέτικου, συνδέοντάς τη με εκείνην του δημοτικού τραγουδιού και της βυζαντινής μουσικής, σε μια εποχή που το ρεμπέτικο βρισκόταν ακόμη στο περιθώριο.

Υπήρξε μουσικός υπεύθυνος του Συλλόγου Ελληνικών Χορών «Δόρα Στράτου», του Λυκείου Ελληνίδων και του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, κάνοντας επιτόπιες έρευνες στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Καρπός αυτών των ερευνών του υπήρξε μια σειρά από επιστημονικές δισκογραφικές εκδόσεις. Εξαιρετικά σημαντικό υπήρξε το έργο του «Ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα», που πρωτοεκδόθηκε το 1976, αποτελώντας σπουδαία μελέτη σ' αυτόν τον τομέα.

Το 1978 ο Φ. Ανωγειανάκης δώρισε στο ελληνικό δημόσιο τη συλλογή του - καρπό 50χρονης έρευνας - από ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα (πάνω από 1.000), με τον όρο να στεγαστεί στο Μουσείο-Κέντρο Ερευνας, που οραματίστηκε. Κάτω από την πολύχρονη επίβλεψή του οργανώθηκε το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων - Κέντρο Εθνομουσικολογίας, που λειτουργεί στην Πλάκα από το 1991.

Σε αναγνώριση της προσφοράς του στην ελληνική μουσική, ο Φ. Ανωγειανάκης αναγορεύτηκε το 1991 επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης και τιμήθηκε με μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών.

Μια φωτεινή βιβλιοθήκη, με σπάνια βιβλία και άγνωστα αρχεία, από όλες τις πτυχές της πόλης της Αθήνας, ανοίγει, από την 1η Νοέμβρη (καθημερινά 10 π.μ.- 4 μ.μ.), δωρεάν για όλους τους φιλομαθείς και κυρίως τους ερευνητές της πολύπλευρης ιστορίας, και του πολιτισμού της Αθήνας. Αναφερόμαστε στη Βιβλιοθήκη του «Συλλόγου των Αθηναίων» (Κέκροπος 10, Πλάκα). Μια βιβλιοθήκη εξειδικευμένη, καθώς οι 6.500 καταγραμμένοι τόμοι της (μερικοί είναι σπανιότατοι, ενώ ο παλιότερος χρονολογείται το 1834), οι πολλοί άλλοι ακατάγραφοι και το πλουσιότατο, αδημοσίευτο, άγνωστο και στους ειδικούς ερευνητές Αρχείο της, αφορούν στην ιστορία, στην αρχιτεκτονική - πολεοδομία, στις λαογραφικές παραδόσεις, σε έργα τέχνης (λογοτεχνικά, μουσικά, εικαστικά, σκίτσα, θεάτρου πρόζας και λυρικού θεάτρου, κινηματογραφικά, χάρτες, ημερολόγια, φωτογραφίες κλπ), που δημιουργήθηκαν ή αναφέρονται στην Αθήνα, από την εποχή του '21 μέχρι τις μέρες μας. Ο βιβλιακός και αρχειακός πλούτος, τα πανέμορφα παλιά έπιπλα και η δημιουργία της Βιβλιοθήκης οφείλεται, κυρίως, σε δωρεές μελών του συλλόγου και σε προσφορές φορέων (Βουλή, Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, Εταιρεία Φίλων του Λαού, Βυζαντινό Μουσείο, Μουσείο Μπενάκη, Εθνική Πινακοθήκη, Λυρική Σκηνή, Εθνικό Θέατρο κ.ά.).

Ο Σύλλογος, ο οποίος ιδρύθηκε το 1895 από 200 γηγενείς Αθηναίους - μεταξύ των οποίων ήταν και μορφές των γραμμάτων και τεχνών - αριθμεί σήμερα 1.000 μέλη. Μέλος του γίνεται όποιος έχει, ο ίδιος ή η οικογένειά του, μια πενηντάχρονη «μερίδα» ως δημότης του Δήμου Αθηναίων.

Σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου οι διοικούντες το σύλλογο ανακοίνωσαν τη λειτουργία της Βιβλιοθήκης, τα επίσημα εγκαίνιά της (30/10, 7 μ.μ.), τις εκδηλώσεις που πραγματοποίησαν και προγραμματίζουν και υπογράμμισαν το βασικό στόχο του, σύμφωνα και με το πρώτο άρθρο του καταστατικού του: «φροντίδα για τη διάσωση και συντήρηση των μνημείων, έργων τέχνης, που συνδέονται με την ιστορία της Αθήνας». Να σημειωθεί ότι ο σύλλογος εκδίδει και το ετήσιο περιοδικό του «Τα Αθηναϊκά», του οποίου το 108ο τεύχος (2002-2003), περιέχει πολύ ενδιαφέροντα θέματα (πολεοδομικά, αρχιτεκτονικά κ.ά.) καθώς και κειμήλια του αρχείου του, μεταξύ των οποίων το διαχρονικής αξίας, καυστικότατο κείμενο του Αλέξανδρου Φιλαδελφέως με τίτλο «Η διαθήκη μου».

Πρεμιέρα, το Σάββατο, στο «Απλό Θέατρο», όπου το «Φάσμα» παρουσιάζει, για δεύτερη συνεχή χρονιά, το σπουδαίο, επίκαιρο για όλους τους ανίσχυρους λαούς που κινδυνεύουν από τη σημερινή ιμπεριαλιστική νέα τάξη, έργο του Ιρλανδού συγγραφέα Μπράιαν Φρίελ «Ο ξεριζωμός». Εργο - το κορυφαίο του συγγραφέα - που αποτελεί ποιητικό στοχασμό πάνω στην εδαφική ακεραιότητα, ανεξαρτησία και ελευθερία και στην ανάγκη υπεράσπισης της γλώσσας και της πολιτιστικής ταυτότητας κάθε λαού. Το έργο παρουσιάζεται σε μετάφραση Παύλου Μάτεσι, σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα, σκηνικά Γιώργου Πάτσα, κοστούμια Τότας Πρίτσα, μουσική Ελένης Καραΐνδρου. Παίζουν: Δημήτρης Καταλειφός, Μάνια Παπαδημητρίου, Στέλιος Καλογερόπουλος, Γιώργος Μωρόγιαννης, Μαρία Ζαχαρή, Λαέρτης Βασιλείου κ.ά.

Οπως σημειώνει ο Αντώνης Αντύπας, «ο συγγραφέας με αριστοτεχνικό τρόπο φωτίζει τις επιπτώσεις αυτών των γεγονότων, στη ζωή μιας μικρής ομάδας Ιρλανδών και μέσα από τις προσωπικές σχέσεις τους, τις ψυχολογικές μεταπτώσεις τους και τη συμβίωσή τους με τους Αγγλους, παρακολουθούμε τα αποτελέσματα μιας φαινομενικά αθώας, από αγγλικής πλευράς, πράξης. Μέσα από το δράμα των προσώπων, αφήνει να φανεί το δράμα ενός ολόκληρου έθνους, που ξεκινώντας από τη γλώσσα, χάνει τον πολιτιστικό και πολιτισμικό του χαρακτήρα. Ο Φρίελ επιχειρεί να αφυπνίσει συνειδήσεις, με ένα έργο επίκαιρο και σχεδόν προφητικό».