Η αντίστροφη μέτρηση για την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού έχει, πλέον, αρχίσει στην Τουρκία. Οσοι πίστεψαν ότι η έναρξη των θερινών διακοπών του Κοινοβουλίου θα αποτελούσε μια «ανάσα» στις εντεινόμενες πιέσεις και τα σενάρια για πρόωρες εκλογές, που ενισχύονταν μέρα με την ημέρα από την τελευταία φάση της εκδήλωσης της ασθένειας του Μπουλέντ Ετσεβίτ, στις αρχές Μάη, μάλλον διαψεύστηκαν παταγωδώς.

Εναυσμα για τη «βροχή» των παραιτήσεων της βδομάδας που πέρασε θεωρήθηκε από πολλούς η επίσημη διατύπωση του αιτήματος πρόωρων εκλογών από το Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης, του Ντεβλέντ Μπαχτσελί, την περασμένη Κυριακή. Οι εθνικιστές, έχοντας ήδη εκφράσει την κατηγορηματική τους άρνηση να αποδεχτούν την, έστω και τυπική, παροχή περισσότερων ελευθεριών στην κουρδική μειονότητα και την κατάργηση της θανατικής ποινής (δύο από τους όρους που θέτει η ΕΕ για ένταξη της Τουρκίας στους κόλπους της), προχώρησαν και στη συγκέντρωση των αναγκαίων υπογραφών για να συγκληθεί πρόωρα το Κοινοβούλιο προκειμένου να εξετάσει την προοπτική πρόωρων εκλογών.

Ανάλογο αίτημα εξέφρασε και το, εκτός κυβέρνησης, Κόμμα του Ορθού Δρόμου, της Τανσού Τσιλέρ, αλλά και ο συγκυβερνών Μεσούτ Γιλμάζ, του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας, ο οποίος, όμως, πρότεινε, ως εναλλακτική λύση, το σχηματισμό νέου κυβερνητικού συνασπισμού προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκριση των πολιτικών μεταρρυθμίσεων - όρων για την ένταξη στην ΕΕ. Αυτή, ακριβώς, είναι και η αιτία του σεισμού που βιώνει η κυβέρνηση του Ετσεβίτ. Για πολλούς, οι ισχυρές αντιθέσεις ανάμεσα στους συγκυβερνώντες εκδηλώθηκαν περίτρανα όταν «αποδυναμώθηκε», λόγω της ασθένειας, ο «συνδετικός κρίκος», ο Μπουλέντ Ετσεβίτ.

Παρά τις παραιτήσεις (μέχρι την Παρασκευή είχαν παραιτηθεί 43 βουλευτές του Κόμματος της Δημοκρατικής Αριστεράς του πρωθυπουργού, συμπεριλαμβανομένων και 7 υπουργών, ανάμεσα στους οποίους και οι πλέον δημοφιλείς, όπως ο Ισμαΐλ Τζεμ και ο αντιπρόεδρος Χουσαμετίν Οζκάν), ο Ετσεβίτ αρνείται να εγκαταλείψει τα ηνία. Επικαλούμενος την ανάγκη να μην εκτροχιαστεί η ενταξιακή πορεία της χώρας στην ΕΕ και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που έχει υπαγορεύσει το ΔΝΤ, ο 77χρονος Ετσεβίτ κάνει απέλπιδες προσπάθειες να εκμαιεύσει την υποστήριξη των εθνικιστών στα μέτρα που υπαγορεύει η ΕΕ (και υποστηρίζει ο Γιλμάζ). Ως τέτοια απόπειρα εκτιμάται ο διορισμός του σκληρού ευρωσκεπτικιστή Σουκρού Σινά Γκιουρέλ ως ΥΠΕΞ, αν και δεν έλειψαν και οι σφοδρές επικρίσεις για τον όψιμο «σφιχτό εναγκαλισμό» του Ετσεβίτ με τους εθνικιστές, κίνηση που δεν είδαν με διόλου «καλό μάτι» Βρυξέλλες και Ουάσινγκτον.

Παρά τα αιτήματα, όμως, και την «γκρίνια», κανένας από τους συγκυβερνώντες (Μπαχτσελί και Γιλμάζ), δε φάνηκε αρκετά τολμηρός, ώστε να αποσύρει τις δυνάμεις του από την κυβέρνηση συνασπισμού και να προκαλέσει αυτομάτως σοβαρά κρισιακά επεισόδια, με δεδομένη την «αιμορραγία» του Κόμματος της Δημοκρατικής Αριστεράς. Η δειλία αυτή δεν είναι τυχαία. Οι πλέον πρόσφατες δημοσκοπήσεις αποδείκνυαν ότι κερδισμένοι από την κρίση, τουλάχιστον σε πρόθεση ψήφου, αναδεικνύονται οι ισλαμιστές του Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης, προοπτική που δεν ικανοποιεί ούτε το, πάντα παρόν, στρατιωτικό κατεστημένο της Αγκυρας, ούτε φυσικά το «διεθνή παράγοντα».

Στην κρίσιμη αυτή στιγμή, έγινε η «σωτήρια» κίνηση. Ο παραιτηθείς υπουργός Εξωτερικών Ισμαΐλ Τζεμ ανακοίνωσε την ίδρυση του νέου κόμματός του, το οποίο θα είναι «δεσμευμένο στη σοσιαλδημοκρατία, στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις». Στο πλευρό του, εκτός από τον Οζκάν, φαίνεται ότι βρίσκεται και ο «τσάρος» της οικονομίας Κεμάλ Ντερβίς, πρόσωπο εμπιστοσύνης των διεθνών οικονομικών οργανισμών, αλλά και της ΕΕ. Οσο για τον Τζεμ, έχει αρκετές «συστάσεις».

Φυσικά, η ίδρυση του κόμματος δε συνεπάγεται εκλογικό θρίαμβο, ιδιαίτερα στην παρούσα φάση, που η τουρκική κοινή γνώμη, εκτός από δυσαρεστημένη, είναι εις γνώσιν των δύο βασικών αξόνων που είθισται να διαμορφώνουν την πολιτική σκηνή της χώρας: του στρατού και των σκανδάλων. Παρ' όλα αυτά, η «χρυσή» τριανδρία, Τζεμ, Ντερβίς, Οζκάν, δεν έχει εμπλακεί με κανέναν από τους δύο αυτούς πόλους, (τουλάχιστον δεν είναι ευρύτερα γνωστό αυτό), συγκεντρώνει τα εύσημα της «άσκησης ρεαλιστικής πολιτικής που θα οδηγήσει τη χώρα στην ανάπτυξη και την ευημερία» και έχει εξασφαλισμένη την υποστήριξη, όπως φάνηκε και από τις αντιδράσεις της αγοράς και του Τύπου, της εθνικής και διεθνούς αστικής τάξης. Συνεπώς, μπορεί η άμεση λύση του γόρδιου δεσμού να μην είναι εμφανής, αλλά, τέλος πάντων, μπορεί να δρομολογηθεί με εξαιρετικά μεγάλες πιθανότητες ευτυχούς κατάληξης.

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ.--

Η συμβιβαστική πρόταση των ΗΠΑ για τουλάχιστον ένα χρόνο εξαίρεση των Αμερικανών από τη δικαιοδοσία του νεοσυγκροτηθέντος Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) εγκλημάτων πολέμου εγκρίθηκε χτες από το Συμβούλιο Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ. Και αυτό, μολονότι τα περισσότερα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αντιδρούσαν και επέκριναν την απαίτηση των Αμερικανών για εξαίρεση, με το βασικό επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο όχι μόνον τορπίλιζε τη λειτουργία του δικαστηρίου, αλλά και συνιστούσε παραβίαση του διεθνούς δικαίου!

Φαίνεται, όμως, πως από το περασμένο 48ωρο, οι επιφυλάξεις των άλλων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ «εξανεμίστηκαν», αφού ενέκριναν παμψηφεί (!) τη «συμβιβαστική» φόρμουλα της Ουάσιγκτον για «τουλάχιστον ένα χρόνο» εξαίρεσή τους από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου... Κοντολογίς, όλοι τους συναίνεσαν στην ικανοποίηση της εξαίρεσης της Ουάσιγκτον όχι απλώς για 12 μήνες, μιας που η απόφαση του ΣΑ δίνει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να ανανεώνουν αυτό το «δικαίωμα» ανά ένα έτος!

«Η απόφαση αυτή σέβεται όσους αποφάσισαν να εναπόκεινται στη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και για ένα χρόνο προστατεύει εκείνους από εμάς που δεν το αποφασίσαμε», σχολίασε ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Τζον Νεγκρεπόντε, που έσπευσε να παρατηρήσει: «Αυτό είναι όμως ένα πρώτο βήμα... Οποιαδήποτε προσπάθεια από το δικαστήριο να απαγγείλει κατηγορίες σε οποιονδήποτε Αμερικανό θα έχει σοβαρές συνέπειες!» Ο Αμερικανός πρεσβευτής κατέληξε υπενθυμίζοντας πως μέσα σ' αυτό το διάστημα οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν τη σύναψη διμερών συμφωνιών με τις πάνω από 70 χώρες του ΟΗΕ που έχουν επικυρώσει τη συνθήκη της Ρώμης, για τη σύσταση και λειτουργία του διεθνούς δικαστηρίου γενοκτονίας, εγκλημάτων πολέμου και κατά του ανθρώπου...

Ανάμεσα στους πρώτους που έσπευσαν να εκφράσουν την απογοήτευσή τους γι' αυτή την εξέλιξη ήταν και ο πρεσβευτής του Καναδά στα Ηνωμένα Εθνη, Πολ Χάινμπερκερ, που δήλωσε πως «η μέρα που ψηφίστηκε αυτή η απόφαση είναι από τις πιο λυπηρές στην ιστορία του διεθνούς οργανισμού»! Δεν είναι, είπε, δέον να δημιουργούνται δύο τάξεις ανθρώπων υπό το διεθνές δίκαιο...

Οσο για την εκ του ασφαλούς «απειλή» της Ουάσιγκτον να ασκήσει βέτο στην παράταση των πολυεθνικών αποστολών του ΟΗΕ - πχ στη Βοσνία...- αυτή έλαβε τέλος, καθώς αμέσως μετά, τα 15 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκριναν την παράταση της αποστολής αστυνομικών (δύναμης 1.500 ατόμων...) στη Βοσνία μέχρι τα τέλη Δεκέμβρη, και την αποστολή παρατηρητών στην Πρέβλακα της Κροατίας μέχρι τις 15 Οκτώβρη.

Ν. ΥΟΡΚΗ.--

Ούτε μία, ούτε δύο, αλλά 25 αμερικανικές τράπεζες (μεταξύ αυτών και ο τραπεζικός όμιλος ΣΙΤΙΓΚΡΟΥΠ) κατέθεσαν χτες αγωγή κατά της πλέον γνωστής -για τις λογιστικές απάτες-εταιρίας τηλεπικοινωνιών ΓΟΥΟΡΛΝΤΚΟΜ με το επιχείρημα ότι απέσπασε με δόλο από τα ταμεία τους το ποσό των 2,5 δισ. δολαρίων, μόλις έξι βδομάδες πριν αποκαλυφθούν τα λογιστικά μαγειρέματα του τηλεπικοινωνιακού κολοσσού...

Η αγωγή των τραπεζών κατατέθηκε χτες στο Ανώτατο Πολιτειακό Δικαστήριο του Μανχάνταν και απαιτεί μεταξύ άλλων την έκδοση εντολής για το άμεσο «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων της ΓΟΥΟΡΛΝΤΚΟΜ ύψους 2, 65 δισ. δολαρίων.