Στα τέλη της δεκαετίας του '80 μια σειρά γεγονότα, που διαδραματίζονται στο χώρο του εμπορίου, σηματοδοτούν την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων στον κλάδο, αλλά και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το "χρονικό του προαναγγελθέντος θανάτου" αρχίζει να γράφεται το 1988, όταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, δέσμια των πολυεθνικών του κλάδου, αποδεσμεύει σε πρώτη φάση το ωράριο λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων. Το έργο της αναλαμβάνει να ολοκληρώσει η κυβέρνηση της ΝΔ, που δύο χρόνια μετά, το 1990, με το γνωστό της πολυνόμο, απελευθερώνει πλήρως το ωράριο και επιτρέπει την εφαρμογή του αίσχους του ωρομισθίου και της μερικής απασχόλησης.

Η απελευθέρωση ανοίγει τους "ασκούς του Αιόλου" και οι εξελίξεις στο χώρο είναι ραγδαίες και συνάμα τραγικές για εργαζόμενους και μικρομεσαίους εμπόρους. Οι πολυεθνικές εισβάλλουν στην Ελλάδα, η δουλικότητα των κυβερνήσεων απέναντί τους εκτινάσσει την ασυδοσία τους στα ύψη. Σε λίγα χρόνια καταφέρνουν ένα γερό πλήγμα στους ΕΒΕ, "ποδοπατούν" εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.

Σήμερα, οι εμποροϋπάλληλοι καταγγέλλουν ότι πρώτοι αυτοί χρησιμοποιήθηκαν σαν "πειραματόζωα", πάνω στα οποία δοκιμάστηκε ό,τι πιο αντεργατικό περιλαμβάνει η "Λευκή Βίβλος" και μάλιστα χωρίς καν να υπάρχει στη χώρα μας το αντίστοιχο νομοθετικό πλαίσιο. Τα αποτελέσματα του "πειράματος" τραγικά, καταρρίπτουν το "μύθο" της αύξησης των θέσεων εργασίας, που θα προέλθει από τη γενικευμένη εφαρμογή της μερικής απασχόλησης.

"Σκλαβενίτης", "Αλιμέντα", "Ατλάντικ", "Βερόπουλος"....Τα σύγχρονα "γκέτο". Το ποσοστό των ωρομίσθιων εργαζομένων στο 60 ή και το 70%, με τάση ανόδου! Η τρομοκρατία στο φόρτε της. Στα σούπερ μάρκετ "Ατλάντικ" δίνουν και παίρνουν οι δυσμενείς μεταθέσεις, προκειμένου οι "ενοχλητικοί" εργαζόμενοι, που πολλές φορές το μοναδικό τους "ελάττωμα" είναι ότι είναι πλήρως απασχολούμενοι, να εξαναγκαστούν σε παραίτηση και να μην πάρουν ούτε την αποζημίωσή τους.

Στο κατάστημα του "Ατλάντικ" στα Μελίσσια οφείλονται σε 10 εργαζόμενες από 120 έως 200 ώρες υπερωριών! Οι εργαζόμενες κατέφυγαν στην Επιθεώρηση Εργασίας, όπου ο εργοδότης τις παρέπεμψε να προσφύγουν αν το επιθυμούν στη Δικαιοσύνη και να διεκδικήσουν την πληρωμή των υπερωριών τους, γιατί η επιχείρηση "δεν μπορεί να κάνει τίποτα για τις ώρες αυτές"! Στο κατάστημα των Πετραλώνων εργαζόμενος ωρομίσθιος εργάζεται έξι μέρες τη βδομάδα, για 40 ώρες, χωρίς να πληρώνεται και να ασφαλίζεται αναλόγως!

Σε όλα τα σούπερ μάρκετ "Ατλάντικ" οι εργαζόμενοι υποχρεώνονται να πληρώσουν επιτόπου τυχόν έλλειμμα που μπορεί να υπάρξει στο κλείσιμο του ταμείου, ενώ σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι υπάρχουν ληγμένα προϊόντα, η υπάλληλος που είναι υπεύθυνη για το διάδρομο όπου βρίσκονται τα προϊόντα αυτά υποχρεώνεται να τα πληρώσει από την τσέπη της.

Τα πολυκαταστήματα ΚΟΝΤΙΝΕΝΤ βρήκαν τον τρόπο να εμποδίσουν την ανάπτυξη της συνδικαλιστικής δράσης. Απολύουν το προσωπικό κάθε τρεις μήνες και το αντικαθιστούν με νέο! Η μερική απασχόληση, καθεστώς, αφού όπως έχει δηλώσει και ο διευθυντής "ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού" στο περιοδικό "Σελφ Σέρβις", "ο θεσμός της μερικής απασχόλησης λύνει τα χέρια της επιχείρησης, της δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσει ευλυγισία. Δεν έχουμε χαμένες ώρες, πράγμα που σημαίνει καλύτερη παραγωγικότητα...".

Στα ΠΡΑΚΤΙΚΕΡ η τρομοκρατία οργιάζει, εφαρμόζονται εσωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας, επιβάλλονται ποινές για ασήμαντα παραπτώματα. Στο κατάστημα της Λάρισας απολύθηκαν συνδικαλιστές, κατηγορούμενοι ακόμα και για κλοπή, οι οποίοι βέβαια δικαιώθηκαν στα δικαστήρια!

Η ίδια κατάσταση συναντάται και στα ΜΑΚΡΟ.Είναι χαρακτηριστικό της ασυδοσίας των τριών παραπάνω πολυεθνικών το γεγονός ότι πολλές φορές εκπρόσωποί τους όταν μιλούν για τα καταστήματά τους κάνουν λόγο για "γερμανικό" ή "γαλλικό" έδαφος!

Στα σούπερ μάρκετ "Μαρινόπουλος" εργάζονται περίπου 6.000 εργαζόμενοι, απ' αυτούς οι 3.000 περίπου με μερική απασχόληση,ενώ ακόμα και στελέχη της επιχείρησης εργάζονται με ευέλικτες μορφές εργασίας. Φιλοσοφία της επιχείρησης είναι ότι οι μερικώς απασχολούμενοι, εκτός της άμεσης αποδοτικότητάς τους, αποτελούν το φυτώριο για πιο υπεύθυνες θέσεις. Βέβαια, αποκρύπτεται το γεγονός ότι είναι ελάχιστοι αυτοί που θα καταλάβουν τις "υπεύθυνες θέσεις", η συντριπτική πλειοψηφία των ωρομίσθιων θα συνεχίσει να βιώνει την τρομοκρατία, να δέχεται τις απειλές για απόλυση, να επιβιώνει με τις 60.000 ή 70.000 δραχμές το μήνα.

Το 1988 και το 1990 οι πολυεθνικές του εμπορίου απαίτησαν και κέρδισαν την αποδέσμευση και στη συνέχεια την απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας τους. Σήμερα, αυτό δεν τους αρκεί. Ανοιχτά θέτουν θέμα ακόμα και για την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας! Το γεγονός ότι η κυβέρνηση θεωρεί τις επιθυμίες τους διαταγές δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για το τι μέλλει γενέσθαι και σ' αυτό το μέτωπο.

Ανησυχίες προκαλούνται στους εργαζόμενους, στα πρωτοβάθμια σωματεία, που συντονίζονται κιόλας πανελλαδικά για να αντιμετωπίσουν την αντεργατική λαίλαπα. Από την πλευρά της η πλειοψηφία της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων κωφεύει, κλείνει τα μάτια, αρνείται να υπερασπίσει τα δικαιώματα των εργαζομένων, όταν δεν τα υπονομεύει ανοιχτά. Χτες, ξεκίνησε το 31ο Εκλογοαπολογιστικό της Συνέδριο,που ολοκληρώνεται σήμερα με τις αρχαιρεσίες. Σήμερα δίνεται η ευκαιρία στους συνέδρους να αποφασίσουν με την ψήφο τους αν θα υπογράψουν τη θανατική καταδίκη των εργασιακών δικαιωμάτων ή αν θα αναδείξουν στην ηγεσία της ΟΙΥΕ εκείνες τις δυνάμεις που στάθηκαν και στέκονται στο πλευρό των εργαζομένων, υπερασπίζοντας δικαιώματα και κατακτήσεις.

Σήμερα τους δίνεται η δυνατότητα να καταδικάσουν την "πράσινη" πλειοψηφία που πριν ένα χρόνο, το Μάρτη του '97, έβαζε "φαρδιά - πλατιά" την υπογραφή της - μαζί με τις εργοδοτικές ενώσεις και την κυβέρνηση - κάτω από τη διαβόητη "ιστορική συμφωνία" για το ωράριο. Μια συμφωνία, η οποίααποσκοπούσε μόνο στο να βάλει φρένο στις δυναμικές κινητοποιήσεις που είχε πυροδοτήσει η απόφαση του ΣΕΛΠΕ να παρατείνει το ωράριο λειτουργίας καταστημάτων της δύναμής του σε ορισμένες περιοχές.

Οι καταγγελίες του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας για το "διάτρητο" αυτής της συμφωνίας μπορεί να μην εισακούστηκαν από την ηγεσία της ΟΙΥΕ, επιβεβαιώθηκαν όμως, δυστυχώς, το αμέσως επόμενο διάστημα της υπογραφής της. Κανείς, ούτε καν αυτοί που την υπέγραψαν, δεν την τήρησαν στην πράξη. Καμία τάξη δεν μπήκε στο θέμα του ωραρίου, αντίθετα άρχισε σε μεγάλη έκταση και η καταστρατήγηση της Κυριακής αργίας.

Στο χρόνο που μεσολάβησε, αρκετοί νομάρχες χρησιμοποιούν τη δυνατότητα που τους δίνεται να αποφασίζουν για το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων σε όφελος των μεγαλεμπόρων και εκδίδουν αποφάσεις, που όχι μόνο παρατείνουν το ωράριο σε καθημερινή βάση, αλλά επιτρέπουν και τη λειτουργία τις Κυριακές. Παράνομα, βέβαια, αφού η "ιστορική συμφωνία" για το ωράριο που επικυρώθηκε με κοινή διυπουργική απόφαση προβλέπει ότι τα Νομαρχιακά Συμβούλια αποφασίζουν μόνο για μικρότερα ωράρια. Τέτοιες αποφάσεις πάρθηκαν στις Νομαρχίες Χανίων, Ζακύνθου, Ανατολικής Αττικής κ.α. Μεγαλέμποροι και κυβέρνηση χειροκροτούν τέτοιες αποφάσεις, ενώ καταδικάζουν με δριμύτητα τους νομάρχες που αποφασίζουν για μικρότερα ωράρια.

Ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας και πολλά ακόμα πρωτοβάθμια σωματεία κρούουν για μια ακόμα φορά τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η κατάργηση της Κυριακής αργίας στο εμπόριο και η πλήρης ασυδοσία στη λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων ανοίγει την κερκόπορτα για την κατάργηση της Κυριακής αργίας σε όλους τους κλάδους, που έχουν άμεση επαφή μ' αυτόν του εμπορίου.Προειδοποιούν ακόμα ότι η επίτευξη αυτών των στόχων του μεγάλου εμπορικού κεφαλαίου θα σημάνει το τέλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με τραγικές επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας και στο καταναλωτικό κοινό, ενώ θα δοθεί η χαριστική βολή σε όσα από τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα έχουν απομείνει στους εργαζόμενους του εμπορίου.Η γραμματέας του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, Μαρία Τσαγκατάκη,σχολιάζοντας τα παραπάνω, τονίζει: "Η πολιτική που ακολουθείται είναι πολύ συγκεκριμένη, βαθιά αντιλαϊκή. Η στάση των παρατάξεων ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ και "Αυτόνομης Παρέμβασης" είναι επίσης συγκεκριμένη, στηρίζουν αυτή την πολιτική. Εμείς καλούμε σε αγώνα όλους τους εργαζόμενους. Το ωρομίσθιο χτύπησε τη δική μας πόρτα αρχικά, στη συνέχεια όλων των άλλων. Αν καταργηθεί η Κυριακή αργία στο εμπόριο, θα καταργηθεί και αλλού. Θα δουλέψουν για παράδειγμα και οι τράπεζες. Εξάλλου, η εντολή της Κομισιόν είναι σαφής: "εργάσιμη βδομάδα 7 ημερών". Ας αντιδράσουμε τώρα πριν να είναι αργά. Πριν μετατραπούμε όλοι σε απασχολήσιμους, ας αγωνιστούμε ενάντια στο ωρομίσθιο, στο ωροασφάλιστρο. Αυτός ο αγώνας πρέπει να ξεκινήσει τώρα κιόλας, δεν υπάρχουν περιθώρια καθυστέρησης".

Η συνδικαλίστρια καταλήγει, καλώντας τους αντιπροσώπους στο συνέδριο και όλους τους εργαζόμενους "να υπερψηφίσουν τα ψηφοδέλτια της ΕΣΑΚ, να συγκροτήσουν μέτωπο πάλης για την ανατροπή της αντιλαϊκής πολιτικής και των συνδικαλιστικών ηγεσιών που τη στηρίζουν, για να μην εφαρμοστούν τα αντεργατικά σχέδια του κεφαλαίου, της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης".

Βάσω ΝΙΕΡΗ