Βιβλίο

Ο Ελληνας της αρχαιότητας

Η μαρξιστική ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων θεωρεί ότι οι κοινωνικές δομές, σχέσεις, μορφές, η εξέλιξη του ίδιου του ανθρώπου στην πρωτόγονη κοινωνία, είναι αποτέλεσμα της διαπάλης για απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου από μια ανεπαρκή ποσότητα αγαθών, αγροτικών κατά κύριο λόγο. Το πλεόνασμα της γεωργικής, κυρίως, εργασίας, ήταν το "θεμέλιο" ανάπτυξης της αρχαίας κοινωνίας και του πολιτισμού της, ενώ ορισμένα σπάνια προϊόντα συμβόλιζαν την προνομιακή κοινωνική θέση αυτού που τα καρπωνόταν.

Αυτό, μεταξύ άλλων, επισημαίνει στο κείμενό του "Ο Ελληνας άνθρωπος και οι μορφές κοινωνικότητας", ένας από τους δέκα ξένους συγγραφείς (πανεπιστημιακοί καθηγητές Κλασικών Σπουδών, όλοι) του ενδιαφέροντος συλλογικού έργου "Ο έλληνας άνθρωπος" (μετάφραση Χάρης Τασάκος,εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα"). Παράξενος ο τίτλος, υποδηλώνει το θαυμασμό των συγγραφέων για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, ως χωρο - χρονικό έργο του ανθρώπου σε Αθήνα, Σπάρτη, Αρκαδία, Θεσσαλία, Ηπειρο, Ιωνία, τις αποικίες της Μαύρης Θάλασσας, Σικελίας και Κάτω Ιταλίας, σε μια διαδρομή από τα αρχαϊκά χρόνια μέχρι τον 4ο π. Χ. αιώνα. Τότε, δηλαδή, που ο Αριστοτέλης, στα "Πολιτικά" του, χαρακτήρισε τον Ελληνα "φύσει πολιτικόν ζώον", εννοώντας την ενεργή ενασχόλησή του με τα κοινά. Το βιβλίο εισηγητικά προλογίζει ο Γάλλος καθηγητής Ζαν Πιερ Βερνάν, προϊδεάζοντας τον αναγνώστη για τις προσωπογραφίες του αρχαίου Ελληνα, σε όλο το φάσμα των κοινωνικών και φιλοσοφικών ιδεών (ιδεαλιστικών και υλιστικών), πεποιθήσεων (θρησκευτικών και ανεξίθρησκων), αξιών, παραδόσεων, ηθών, εθίμων, σχέσεων, ταξικών και φυλετικών διακρίσεών του, (λ. χ. σε βάρος των γυναικών), αλλά και της οικογενειακής, εργασιακής, οικονομικής, κοινωνικής, παιδαγωγικής, αθλητικής, επιστημονικής, πνευματικής, πολιτιστικής κ. ο. κ., δραστηριότητάς του. Και σε καιρό ειρήνης και σε πολέμου. Και ως στρατιώτη - υπερασπιστή της πατρίδας και ως μισθοφόρο σε επεκτατικούς πολέμους. Και σ' όλα τα καθεστώτα (Δημοκρατία, Τυραννία, Ολιγαρχία).

"ΟΙ Ελληνες είναι γένος θεατών. Εκ φύσεως περίεργοι στις μεταξύ τους σχέσεις όσο και στις σχέσεις τους με τον Αλλο - το μη - Ελληνα, το "βάρβαρο" - είναι επιδέξιοι παρατηρητές και καλοί αφηγητές", σημειώνει ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου, φέρνοντας σαν παραδείγματα μεγάλων αφηγητών της αρχαϊκής περιόδου, τον Ομηρο και Ηρόδοτο.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ

Πρόσωπο

Μομπούτου Σεσεσέκο

Κινεί τα νήματα της εξουσίας πάνω από τριάντα χρόνια, ακουμπώντας πάντα στις ισχυρές πλάτες των μεγάλων συμφερόντων. Θεωρείται ο ηθικός αυτουργός για την εξολόθρευση και το βασανισμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Είναι υπεύθυνος για την τραγική επιδείνωση της οικονομίας της "χώρας" του, (Ζαϊρ), που είναι γνωστή, μεταξύ άλλων, για τον αξιοθαύμαστο ορυκτό της πλούτο (διαμάντια, ουράνιο, χαλκό, πετρέλαιο, χρυσό). Πρώτιστο μέλημά του ήταν πάντα ο πλουτισμός του δικού του θησαυροφυλακίου. Ολα αυτά, ενώ ο λαός του, που ξεπερνά τα 44 εκατομμύρια ψυχές, εξακολουθεί να δίνει (από το 1960) υπέρτατο αγώνα όχι μόνον επιβίωσης αλλά και αποκατάστασης της δημοκρατίας...

Σήμερα, ο Μομπούτου Σεσεσέκο είναι 66 χρόνων, πάσχει από λευχαιμία και καρκίνο του προστάτη. Οι μέρες του, λένε, είναι "μετρημένες". Από τις αρχές της βδομάδας ξεκουράζεται στην πολυτελή έπαυλη που διατηρεί στη Νότια Γαλλία. Επισκέπτες δεν έχει πολλούς, παρά ελάχιστους. Μεταξύ αυτών, ήταν και ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ, Ρεϊμόντ Κρετιέν. Οχι! Ο Κρετιέν δεν περιορίστηκε σε κουβεντούλες περί "υγείας" αλλά στα σχέδια παλιών και νέων αποικιοκρατών για την πραγματοποίηση μιας νέας στρατιωτικής επέμβασης. Περιττό να λεχθεί ότι ο Καναδός διπλωμάτης δε δυσκολεύτηκε να αποσπάσει το "ναι" του δικτάτορα για την υλοποίηση του γνωστού ιμπεριαλιστικού σεναρίου "σωτηρίας" των εκατοντάδων χιλιάδων εξαθλιωμένων προσφύγων.

"Σε κείνη την έπαυλη της Νότιας Γαλλίας μπήκε, ουσιαστικά, ο θεμέλιος λίθος για την αντικατάσταση του Μομπούτου. Ο νέος "Μομπούτου" θα φοράει τη διπλή φενάκη "του εκδημοκρατισμού" του ρημαγμένου Ζαϊρ και της "εξυπηρέτησης" - με το αζημίωτο - των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου", ψιθυρίζουν οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Και, μάλλον, έχουν δίκιο...

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ

Ετσι είναι. Οταν καλομάθεις στην ασυδοσία, μετά σου κακοφαίνεται η όποια παρέμβαση την αμφισβητεί. Η ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ φέρει τεράστιες ευθύνες, για τη μεγάλη πετρελαϊκή ρύπανση που σημειώθηκε τον περασμένο Αύγουστο, στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων. Αυτό, όμως, το υπολογίζει, ως ένα κάποιο... ατύχημα, όπως γράφει στην προχτεσινή ανακοίνωσή της, στην οποία επιτίθεται στην "Γκρίνπις", για την πρόσφατη πρωτοβουλία της.

Είπαμε, όμως, ότι έχουν καλομάθει στην ασυδοσία. Και τους έχει καλομάθει η κυβερνητική πολιτική, η οποία και στη συγκεκριμένη περίπτωση έσπευσε, με περίσσιο ζήλο, να συλλάβει τα μέλη της "Γκρίνπις", ενώ τρεις μήνες τώρα οι υπεύθυνοι της ρύπανσης του καλοκαιριού, παραμένουν ατιμώρητοι. Ν' αποτελεί, άραγε, η προχτεσινή ανακοίνωση της ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ, τον προάγγελο μιας ακόμη αναβολής της εκδίκασης της μήνυσης της δημοτικής αρχής Αγίων Θεοδώρων, που έχει οριστεί μετά από 4 αναβολές για τις 14 του Νοέμβρη;

Μήπως, μπορούν ο υπουργός Γεωργίας ή ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, να μας πληροφορήσουν, γιατί ο ΟΓΑ δεν παρέχει στους ασφαλισμένους αγρότες το εμβόλιο της γρίπης; Μήπως, πιστεύουν ότι η γρίπη δεν "ευδοκιμεί" πλέον στην ελληνική ύπαιθρο, όπως τόσες και τόσες - λόγω της πολιτικής τους - καλλιέργειες; Η μήπως, έχουν την εντύπωση ότι δεν υπάρχουν ηλικιωμένοι αγρότες, που έχουν ανάγκη το εμβόλιο αυτό και δεν τους περισσεύουν χρήματα, για να το κάνουν πληρώνοντας την "ιδιωτική πρωτοβουλία";

Να περιμένουμε απάντηση ή ακόμη καλύτερα, ότι θα ενδιαφερθούν και θ' αντιμετωπίσουν το ζήτημα, ή δεν προλαβαίνουν, με τις... πλουσιοπάροχες νέες συντάξεις που ετοιμάζουν για τους αγρότες;..

Πολλά και διάφορα γράφτηκαν τις μέρες αυτές, για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Τα πλέον ενδιαφέροντα, όμως, και εύγλωττα στοιχεία είναι μάλλον δύο: Το πρώτο αφορά τη σημειωθείσα αποχή, η οποία έφθασε στο ποσοστό - ρεκόρ του 52% περίπου. Κι, έτσι, ο Μπ. Κλίντον μπορεί να ...περηφανεύεται πως είναι ο πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ, που εκλέχτηκε από ένα εκλογικό σώμα - μειοψηφία του συνόλου των ψηφοφόρων. Και το δεύτερο αφορά το οικονομικό κόστος των εκλογών αυτών, το οποίο και αυτό σημείωσε ρεκόρ, ξεπερνώντας το τριπλάσιο του κόστους των αντίστοιχων εκλογών του 1992 και έφτασε στο απίστευτο ποσό του 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων ή των 450 δισεκατομμυρίων δραχμών.

Προφανώς και σε πείσμα όσων πιστεύουν το αντίθετο, τα πολύ περισσότερα χρήματα, που ξόδεψαν οι Αμερικανοί υποψήφιοι, δεν μπόρεσαν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων. Χρήματα, τα οποία ξοδεύτηκαν κατά κύριο λόγο σε τηλεοπτικά μηνύματα και σποτ διαφόρων ειδών ...πολιτικά σόου και "πανηγύρια" και άλλα παρόμοια.

Μήπως, όλ' αυτά σας θυμίζουν τίποτε, από την πορεία των εγχώριων εκλογικών αναμετρήσεων..;

Είμ' ο... "έχων

και κατέχων",

ο ταλαίπωρος,

ο τρέχων

κι η κυβέρνηση,

μακάρι,

ό,τι έχω

να μου πάρει,

να, εδώ, είναι,

βαρόνοι,

η... εφτάδιπλή μου

"ζώνη"!

Είμ' αυτός

που έχει... χρήμα,

της λιτότητας

το θύμα,

χρόνια τώρα

... φοροκλέβω,

μα, τα κόλπ' αυτά

τελεύω,

έλα, Κώστα,

πάρε, κάτι,

πάρ' τα βάρη μου

απ' την πλάτη!

Ο οίστρος

Η νέα στήλη του "Οικονομικού Ταχυδρόμου", όπου αρθρογραφεί ο μέχρι πρότινος διευθυντής του, είναι ομολογουμένως ιδιαιτέρως διαφωτιστική. Να, τι λέει στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού: "Η ισχύουσα, ιδίως στην Ελλάδα, αλλά και στη λοιπή Δυτική Ευρώπη, λογική "εκσυγχρονισμός και ταυτόχρονη διατήρηση του αριθμού των εργαζόμενων όπως επιβάλλει ο νόμος", οδηγεί είτε στη χρεοκοπία της επιχειρήσεως, είτε στην αποτροπή του εκσυγχρονισμού".

Και, βέβαια, είναι περισσότερο από φανερό, ποια λύση προτιμά και υποστηρίζει ο αρθρογράφος. Και από μια πλευρά, δεν έχει άδικο. Στα πλαίσια του καπιταλισμού και μάλιστα, στο σημερινό επίπεδο ανάπτυξής του, με τον άγριο ανταγωνισμό, την ασύδοτη δράση των μεγαθηρίων και τους "νόμους της αγοράς" σε πλήρη δράση, ο τεχνολογικός και ο παραγωγικός εκσυγχρονισμός οδηγεί - πέρα και από αρκετά άλλα - σε ραγδαία αύξηση της ανεργίας. Εκτός και οι κεφαλαιοκράτες αρνηθούν τη φύση τους και δεχθούν να μειωθούν δραστικά τα κέρδη τους... Μόνο, που ο κ. Μαρίνος μένει εκεί, γιατί έτσι τον συμφέρει. Γι' αυτόν, άλλωστε, δεν υπάρχει τίποτε άλλο από τον καπιταλισμό. Κι ας ομολογεί - έστω και χωρίς να το καταλαβαίνει - τα συνεχώς διευρυνόμενα και εντεινόμενα αδιέξοδά του, όπως και το απάνθρωπο πρόσωπό του...

Από τα όσα πολλά και διάφορα γράφονται και λέγονται τις μέρες αυτές, για τη μη δυνατότητα της Ελλάδας να συμμετάσχει από την πρώτη φάση στη λεγόμενη ευρωπαϊκή ενοποίηση, δύο και μόνο πράγματα καταλάβαμε: Οτι, για να είμαστε έτοιμοι στη δεύτερη φάση, θα χρειαστούν πολύχρονα και ακόμη σκληρότερα μέτρα λιτότητας και δραστικών περικοπών. Και δεύτερον, ότι ακόμη και όταν τελικά συμμετάσχουμε, η σκληρή λιτότητα θα πρέπει να συνεχιστεί επ' άπειρον, για να μη χάσουμε τη θέση, που θα έχουμε κατακτήσει...

Ολ' αυτά, όμως, μας άφησαν - πέρα από την πολύ πικρή γεύση τους - και το εξής ερώτημα: Για ποιο λόγο να υποστούμε τόσες και τόσες θυσίες, για να συμμετάσχουμε στην περιβόητη ενοποίηση, αφού τίποτε δεν πρόκειται ν' αλλάξει ουσιαστικά, αν δε γίνουν και χειρότερα τα πράγματα για τους εργαζόμενους; Γιατί δεν κάνει τον κόπο, κάποιος εκ των θερμών οπαδών της "ενοποίησης", να μας πει συγκεκριμένα, σε τι θα ωφεληθούν οι Ελληνες εργαζόμενοι, όταν η χώρα θα... ευτυχήσει να συμμετάσχει σ' αυτήν; Και μη μας πουν περί του ευρωπαϊκού ιδεώδους και άλλα παρόμοια ή περί της εξασφάλισης των συνόρων, γιατί από τέτοια έχουμε χορτάσει και μεις και οι εργαζόμενοι...

Τις προάλλες, ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Μ. Παπαϊωάννου, μας καθησύχασε πως, για φέτος, δεν πρόκειται να βάλει χαράτσια σε όλους τους εργαζόμενους, για το Ταμείο Κύριας Ασφάλισης των αγροτών που προωθεί η κυβέρνηση. Αφησε ανοιχτό, όμως, τα χαράτσια να επιβληθούν, αργότερα, μόλις ψηφισθεί το νομοσχέδιο. Προφανώς, ο στόχος είναι να περάσει το νομοσχέδιο χωρίς αντιδράσεις!

Από την άλλη, η διοικητής του ΟΓΑ Μ. Κυπριωτάκη - Περάκη, παραδέχτηκε ότι σήμερα, μετά 10 μόνο χρόνια λειτουργίας, ο κλάδος πρόσθετης ασφάλισης των αγροτών έχει 200 δισεκατομμύρια δραχμές έλλειμμα! Διευκρίνισε, μάλιστα, ότι το έλλειμμα προέρχεται από τις εισφορές, που δεν μπόρεσαν να πληρώσουν οι αγρότες, ενώ... ξέχασε να αναφέρει την κυβέρνηση, που δεν έβαλε δραχμή στο Ταμείο Πρόσθετης Ασφάλισης, παρά τις επίσημες δεσμεύσεις της στη Βουλή! Οι δηλώσεις, όμως, της κ. Κυπριωτάκη δημιουργούν κι άλλα ζητήματα: Πώς θα μπορέσουν τώρα οι αγρότες, να πληρώσουν τα πενταπλάσια χαράτσια, που προβλέπει το νομοσχέδιο, όταν δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις πολύ μικρότερες σημερινές εισφορές; Και τι τελικά θα γίνει, με όσους μείνουν ανασφάλιστοι; Γιατί, πέρα από την κοροϊδία σε βάρος των αγροτών, με όλ' αυτά τα περί συντάξεων κλπ., ο κίνδυνος να μείνουν εντελώς ανασφάλιστοι χιλιάδες φτωχοί και μικρο - μεσαίοι αγρότες είναι υπαρκτός και άμεσος.