Στην Πορτογαλία η νέα κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS), που ανέλαβε την εξουσία μετά την ήττα της Δεξιάς, στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, μόλις συμπλήρωσε ένα χρόνο Θητείας.

Παρά τις επιτηδευμένες προσπάθειες της κυβέρνησης του PS, όσον αφορά τον πολιτικό λόγο και την προπαγάνδα, να διατηρηθεί ζωντανό μεγάλο μέρος των προσδοκιών αλλαγής που δημιούργησε η λαϊκή ετυμηγορία πριν ένα χρόνο, η αλήθεια είναι ότι στην πορτογαλική κοινωνία συσσωρεύεται ένα αίσθημα απογοήτευσης και αυξάνονται συνεχώς οι διαμαρτυρίες και οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις ενάντια στην πολιτική της κυβέρνησης.

Οπως επανειλημμένα είχε προειδοποιήσει το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα καθημερινά επιβεβαιώνεται, στους πιο διαφορετικούς τομείς της κοινωνικής ζωής, ότι χωρίς μία νέα πολιτική και μόνο με την αλλαγή κομματικής ετικέτας από το κυβερνητικό κόμμα, καθώς και η διατήρηση, εκ μέρους του PS, των βασικών προσανατολισμών, που ακολούθησε πριν η Δεξιά, θα μπορούσε να οδηγήσει στα ίδια δυσοίωνα αποτελέσματα και συνέπειες.

Η κυβέρνηση του PS έχει ως κεντρικό και καθοριστικό άξονα της πολιτικής της μία τρομερή έμμονη ιδέα, όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων ονομαστικής σύγκλισης του Μάαστριχτ και τη συμμετοχή της Πορτογαλίας στον αρχικό πυρήνα του ενιαίου νομίσματος, που τη θεωρεί "απόλυτη προτεραιότητα".

Και αυτό με όλες τις σοβαρές συνέπειες που υφίσταται το μεγαλύτερο μέρος των λαών της Ευρώπης, λόγω της γενικής επιβολής αυτής της "ενιαίας σκέψης" και της "ενιαίας πολιτικής" που καθοδηγείται από τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.

Ετσι, η κυβέρνηση, πρόσφατα, παρουσίασε μία πρόταση κρατικού προϋπολογισμού, για τον επόμενο χρόνο, με την οποία επιμένει σε μία πολιτική τυφλά αντιπληθωριστική, αντίθετη στην οικονομική επέκταση και ανάπτυξη που τόση ανάγκη έχει η χώρα. Η πρόταση αυτή εμπεριέχει την προοπτική της αύξησης του αριθμού των ανέργων (ανέρχονται σε 500.000, σύμφωνα με τα ελλιπή επίσημα στοιχεία), δεν προβλέπει κονδύλια για κοινωνικές δαπάνες, οι οποίες επείγουν για να απαλύνουν τα σοβαρότατα υπάρχοντα κοινωνικά προβλήματα, βασίζεται αποκλειστικά στο πάγωμα και τη μείωση των πραγματικών αμοιβών των εργαζομένων και των συντάξεων, ενώ πολλαπλασιάζει κάθε είδους "ρουσφέτια" και εύνοιες προς το μεγάλο κεφάλαιο.

Με αυτόν τον τρόπο προωθείται στην Πορτογαλία μία πολύ παλιά πορεία επιβολής θυσιών για τους εργαζόμενους, θυσίες που όπως λέει η κυβέρνηση του PS είναι το αναγκαίο τίμημα, ώστε να βρεθεί η Πορτογαλία στο "κέντρο της ευρωπαϊκής ανοικοδόμησης".

Το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΠΚΚ) διεξάγει ένα σταθερό αγώνα ενάντια σε αυτήν την ψεύτικη προπαγάνδα της κυβέρνησης, ξεκαθαρίζοντας ότι ο στόχος του ενιαίου νομίσματος δε σημαίνει θυσίες μόνο για το 1997, αλλά και για το 1998 και το 1999 και ακόμα θυσίες για τα επόμενα χρόνια μετά τη δημιουργία του ενιαίου νομίσματος. Το ΠΚΚ τονίζει ότι η προσδοκία να φτάσει η Πορτογαλία, που έχει μία εύθραυστη οικονομία και όντας μία από τις πιο καθυστερημένες χώρες της ΕΕ, να έχει ένα γερό νόμισμα που θα τη βοηθήσει, θα διαψευστεί, ενώ αντίθετα θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει τα πραγματικά της οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Το ΠΚΚ τονίζει επίσης ότι με την, ακόμα αβέβαιη, συμμετοχή της στο ενιαίο νόμισμα, η Πορτογαλία μακριά από το να κερδίσει οποιοδήποτε επιπλέον ποσό για την υπεράσπιση των συμφερόντων της, θα παραμείνει αιχμάλωτη της νεοφιλελεύθερης λογικής του Μάαστριχτ και ακόμα πιο υποταγμένη στις υπαγορεύσεις και τα συμφέροντα εκείνων που πραγματικά επιβάλουν την τωρινή "ευρωπαϊκή ανοικοδόμηση".

Στα πλαίσια της ίδιας άγριας λογικής του Μάαστριχτ είναι και ένας άλλος βασικός άξονας της πολιτικής της κυβέρνησης του PS: ένα βάναυσο, επιταχυνόμενο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, που εφόσον ολοκληρωθεί, θα οδηγήσει την Πορτογαλία σε έναν τομέα δημοσιών επιχειρήσεων πολύ μικρότερο από εκείνον που υπήρχε στα τελευταία χρόνια της φασιστικής δικτατορίας, αφού στα σχέδια του κυβερνώντος κόμματος συμπεριλαμβάνονται μέχρι και ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων που ήταν κρατικές και πριν από την επανάσταση της 25 του Απρίλη του 1974.

Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι, πέρα από την ολοκληρωτική ανασυγκρότηση της εξουσίας του μεγάλου κεφαλαίου επί της εθνικής οικονομίας, η ταχύτητα και η έκταση αυτής της διαδικασίας είναι στενά συνδεδεμένες με την απόκτηση εξαιρετικά μεγάλων εσόδων (400 δισ. εσκούδων το 1997) που θα επιτρέψουν να μειωθεί το δημόσιο έλλειμμα, ώστε να επιτευχθεί ένα από τα κριτήρια της ονομαστικής σύγκλισης.

Αυτή η διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων των δημοσίων επιχειρήσεων είναι μία σκανδαλώδης υπόθεση προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου, μέσω της οποίας το κράτος όχι μόνο θα χάσει θεσμούς της οικονομικής κυριαρχίας και της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, αλλά και σημαντικά έσοδα, αφού προβλέπεται ότι οι τόσο δυσφημισμένες δημόσιες επιχειρήσεις θα συμβάλουν στον προϋπολογισμό του 1997 με 360 δισ. εσκούδα, σε μερίσματα και φόρους. Με την υποστήριξη του Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και ενάντια σε αυτές και πολλές άλλες πλευρές της πολιτικής, που τώρα συνεχίζει το κυβερνών κόμμα και η Δεξιά χειροκροτεί, αναθερμαίνεται ο αγώνας των εργαζομένων και άλλων στρωμάτων, που απορρίπτοντας τις πιέσεις στην κατεύθυνση της παραίτησης, αναλαμβάνουν την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και των συμφερόντων τους.

Στο ευρύ πλαίσιο των πολλαπλών πρωτοβουλιών διαμαρτυρίας και διεκδίκησης, οι πρόσφατες αγωνιστικές κινητοποιήσεις των ανθρακωρύχων, των σιδηροδρομικών, των εργαζομένων στη δημόσια διοίκηση και στον τομέα των δημοσίων επιχειρήσεων, των συνταξιούχων και των φοιτητών δίνουν το παράδειγμα για το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν, ώστε να αντέξουν τα χτυπήματα από την πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση και να εξασφαλίσουν την ικανοποίηση των δίκαιων και επειγόντων λαϊκών διεκδικήσεων.

Βίτορ ΝΤΙΑΣ

μέλος της Πολιτικής Επιτροπής του ΠΚΚ

Ολα δείχνουν ότι η κατάρτιση και κατάθεση των προϋπολογισμών του 1997 στις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θα είναι αποφασιστικής σημασίας, σχετικά με την εκπλήρωση των σκληρών κριτηρίων σύγκλισης, που επιβάλλει η Συνθήκη του Μάαστριχτ για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ενωση, η οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί το 1999. Ολες οι κυβερνήσεις των παραπάνω χωρών, οι οποίες το χρονικό αυτό διάστημα καταρτίζουν τους προϋπολογισμούς τους, φέρονται αμετάκλητα αποφασισμένες να εκπληρώσουν τα κριτήρια αυτά, πρώτα και κύρια, με πρωτοφανείς δραστικές κοινωνικές περικοπές. Στην πράξη, αυτό θα σημάνει νέα κάθετη πτώση του πραγματικού εισοδήματος της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργαζομένων, καθώς και την καταλήστευση πολλών άλλων κατακτήσεων του εργατικού κινήματος των χωρών αυτών.

Στη Σουηδία, την υπόθεση της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ενωση, κάθε άλλο παρά με καλό μάτι βλέπει η πλειοψηφία των εργαζομένων. Η απόφαση, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται, θα πρέπει να παρθεί "βασικά από θέση ισχύος, αλλά και με ορισμένα μανουβραρίσματα...". Πάντως, η κυβέρνηση της Σουηδίας με επικεφαλής τον πρωθυπουργό, Γκέραν Πέρσον, φέρεται αποφασισμένη να εκπληρώσει τα κριτήρια σύγκλισης, ακόμα και στην περίπτωση που ο χρόνος ένταξης θα παραμένει ανοιχτός... Χαρακτηριστική από την άποψη αυτή είναι και η δήλωση του υπουργού Συντονισμού, Ερικ Ασμπρινκ, σύμφωνα με την οποία, το Κοινοβούλιο της Σουηδίας το φθινόπωρο του 1997 θα μπορούσε να πει "Οχι" στην ένταξη του 1999. Παρ' όλα αυτά, όμως, η χώρα θα μπορούσε να ενταχθεί αργότερα...

Πάντως, πέρα απ' ο,τιδήποτε άλλο, η απόφαση για την ένταξη στη Νομισματική Ενωση θα παρθεί, όχι βέβαια στη Στοκχόλμη, αλλά στις Βρυξέλλες. Μπροστά στην πραγματικότητα αυτή ο Σουηδός υπουργός Συντονισμού, ο οποίος έχει αυτοχαρακτηριστεί "παγκόσμιος πρωταθλητής της λιτότητας", δε φαίνεται ν' ανησυχεί. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι η χώρα του μέχρι το 1997 δε συγκεντρώνει καθόλου τις προϋποθέσεις για την εκπλήρωση των κριτηρίων σύγκλισης, σχετικά με τα δημόσια χρέη, το μάξιμουμ των οποίων θα πρέπει να ισοδυναμεί με το 60% του Ακαθάριστου Κοινωνικού Προϊόντος.

Σύμφωνα με το Κρατικό Ινστιτούτο Συγκυρίας, πιο ευνοϊκές φαίνεται να διαγράφονται οι προοπτικές για την εκπλήρωση των άλλων κριτηρίων σύγκλισης, αφού για το 1997 το Ινστιτούτο προβλέπει ένα έλλειμμα του προϋπολογισμού της τάξης του 2,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Ταυτόχρονα, ο πληθωρισμός διατηρείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, (τον περασμένο Αύγουστο έτρεχε με 0,3%). Η αλήθεια, όμως, είναι ότι, όλα αυτά τα προγνωστικά, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της επικείμενης οικονομικής ανόδου, τις περισσότερες φορές δεν επαληθεύονται, με αποτέλεσμα τα οποιαδήποτε ποσοστά να "διορθώνονται προς τα κάτω...".

Στο μεταξύ, η ανεργία στη Σουηδία τα τελευταία χρόνια έχει προσλάβει πρωτοφανείς, για τη χώρα αυτή, δραματικές διαστάσεις, φτάνοντας σήμερα στο 8% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι, η ανεργία, πριν μερικά χρόνια, δεν αποτελούσε κανένα ιδιαίτερο κοινωνικό πρόβλημα, αφού αυτή δεν ξεπερνούσε το 1-2%. Στα πλαίσια κατάρτισης του προϋπολογισμού του 1997 η κυβέρνηση θέτει το φιλόδοξο στόχο, ώστε μέχρι τέλους του 20ού και αρχές του 21ου αιώνα η ανεργία να μειωθεί κατά το μισό. Κι όμως, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζουν οικονομικοί ειδικοί, οι προοπτικές σχετικά είναι σκοτεινές, παρά το γεγονός ότι για την εκπλήρωση αυτού του στόχου πρόκειται να διατεθούν 11,5 δισεκατομμύρια κορόνες.

Η τωρινή κατάρτιση του προϋπολογισμού για το 1997 αποτελεί, όπως αναφέρεται, μέρος του φιλόδοξου "Προγράμματος Σύγκλισης" αναφορικά με την εκπλήρωση των κριτηρίων ένταξης στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ενωση. Προκειμένου, όμως, να επιτευχθεί ο στόχος αυτός για το χρονικό διάστημα 1995 - 98, προβλέπεται η εφαρμογή τέτοιων σκληρών μέτρων λιτότητας, που θα πρέπει να εξασφαλίσουν το τεράστιο χρηματικό ποσό των 126 δισεκατομμυρίων κορονών. Το ξήλωμα, όμως, του τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας, ο οποίος στη Σουηδία είχε φτάσει σε αρκετά αξιόλογο επίπεδο, έχει αρχίσει εδώ και πολύ καιρό, με το βασικό επιχείρημα της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ενωση. Από την αρχή αυτού του χρόνου, που πραγματοποιούνται οι πιο δραστικές κοινωνικές περικοπές, στους ανέργους και τους ασθενείς καταβάλλεται μόνο το 75% των κανονικών τους αποδοχών. Η καταλήστευση, όμως, αυτή των πραγματικών εισοδημάτων των εργαζομένων, όπως δήλωνε πρόσφατα ο πρόεδρος της Συνδικαλιστικής Οργάνωσης LO, Μπέρτιλ Τζόνσον, κλόνισε πολύ σοβαρά τις σχέσεις ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση και τους Σουηδούς εργαζόμενους που την ψήφισαν.

Ιδιαίτερα χτυπημένοι από τα σκληρά μέτρα λιτότητας είναι οι συνταξιούχοι και οι οικογένειες με παιδιά, αφού έγιναν περικοπές σε επιδόματα κατοικίας, συντάξεις για χήρες γυναίκες και σε ορισμένες άλλες παροχές σχετικά με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Προκειμένου ακόμα η Σουηδική κυβέρνηση ν' ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των "εγκεφάλων" των Βρυξελλών, δε δίστασε να περικόψει και τα παιδικά επιδόματα, τα οποία για πρώτη φορά είχαν καθιερωθεί το 1948. Ταυτόχρονα, το 1997 πρόκειται να επιβληθούν φορολογικές αυξήσεις στον ενεργειακό τομέα, σε ντίζελ και βενζίνη κατά 2,5%.

Κατά τα άλλα, η κριτική που ασκείται στη Σουηδία κατά της Ευρωπαϊκής Ενωσης γενικά και ενάντια στη Νομισματική Ενωση ειδικά, γίνεται όλο και οξύτερη... Οπως έχει προγραμματιστεί, το Κοινοβούλιο της Σουηδίας θα κληθεί το φθινόπωρο του 1997 ν' αποφασίσει για τη συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ενωση. Ηδη, από τώρα, όμως, το Αριστερό Κόμμα, οι Πράσινοι και τώρα τελευταία το Κόμμα του Κέντρου, καθώς και μερικά ηγετικά στελέχη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος απαιτούν το συντομότερο δυνατό τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος. Το Κόμμα του Κέντρου, μάλιστα, έχει την άποψη ότι το θέμα της ένταξης της Σουηδίας είναι τόσο αποφασιστικής σημασίας, γεγονός που καθιστά αναγκαία μια σχετική συνταγματική αλλαγή.

Τέλος, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, πάνω από το 57% των Σουηδών πολιτών απαιτεί την άμεση διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένταξη της χώρας στη Νομισματική Ενωση. Για το ακανθώδες αυτό ζήτημα, το κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα εμφανίζεται διασπασμένο, σε βαθμό μάλιστα που το 60% των μελών του κόμματος σήμερα να τάσσεται ενάντια στην ένταξη της Σουηδίας στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ενωση.

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ