Αθήνα και Λευκωσία συσκέπτονται, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται με την αποκάλυψη της ύπαρξης κοιτασμάτων πετρελαίου νότια της Κύπρου. Χτες το βράδυ έφτασε στην Αθήνα για «ιδιωτική ολιγοήμερη επίσκεψη» ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ νωρίτερα, το μεσημέρι, οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Κύπρου, είχαν μια τρίωρη συνάντηση.

Οπως έλεγαν Ελληνες και Κύπριοι διπλωμάτες, οι κυβερνήσεις και γενικότερα οι πολιτικές δυνάμεις των δύο χωρών θα πρέπει στο εξής να μελετήσουν και να συνυπολογίσουν τα νέα δεδομένα και να επανεξετάσουν τη στρατηγική που ακολουθούν για την αντιμετώπιση του Κυπριακού.

Η χτεσινή συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου και Γ. Κασουλίδη, στην Αθήνα, θεωρείται η απαρχή μιας προσπάθειας προσεκτικής αποτίμησης των νέων δεδομένων και αναζήτησης τρόπων διαπραγματευτικής αξιοποίησής τους. Η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί, καθώς οι δύο υπουργοί θα συναντηθούν εκ νέου στη Λευκωσία, την οποία θα επισκεφτεί ο κ. Παπανδρέου στις 11, 12 και 13 Μάρτη.

Διπλωματικές πηγές σε Αθήνα και Λευκωσία επισημαίνουν ότι η διαδικασία των συνομιλιών, οι οποίες ξεκίνησαν το Δεκέμβρη του 1999, καρκινοβατούν και ουδείς πιστεύει ότι υπάρχει περιθώριο επιτυχούς κατάληξης. Αλλωστε, η τουρκική πλευρά έχει επανειλημμένα διατυπώσει τη θέση της, σύμφωνα με την οποία «το Κυπριακό επιλύθηκε το 1974». Επιπροσθέτως, η αλλαγή της διοίκησης στις ΗΠΑ συμβάλλει στην επιβράδυνση της όποιας διαδικασίας και προσπάθειας, για την αναζήτηση μιας λύσης.

Οι παράγοντες αυτοί, όπως σημειώνουν Ελληνες και Κύπριοι διπλωμάτες, οδηγούν το Κυπριακό σε μια περίοδο κατά την οποία όλα τα εμπλεκόμενα μέρη θα επανεξετάσουν τις θέσεις τους και θα σχεδιάσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Χαρακτηριστική, μέσα σε αυτό το κλίμα, είναι η κίνηση της Βρετανίας να υπενθυμίσει ότι με τις βάσεις που διατηρεί στην Κύπρο ασκεί κυριαρχία, γεγονός που - κατά την άποψή της - της επιτρέπει να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα, διεκδικώντας δικαιώματα στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κύπρου.

Στο νέο αυτό «παιχνίδι» των πετρελαίων πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη παίρνουν μέρος πολλοί νέοι «παίκτες», όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, καθώς επίσης και μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες. Σε κάποιες κινήσεις έχει ήδη προχωρήσει και η Τουρκία, η οποία από τον περασμένο Δεκέμβρη ενημέρωσε προφορικά τους στρατιωτικούς ακόλουθους των πρεσβειών των χωρών της ΕΕ στην Αγκυρα, για τις επιφυλάξεις της για το καθεστώς που διέπει το Καστελόριζο. Με μια ματιά στο χάρτη και έχοντας υπόψη τις πληροφορίες για τα κοιτάσματα του πετρελαίου, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς τη σκοπιμότητα αυτής της κίνησης της τουρκικής διπλωματίας.

Σε αυτό το νέο σκηνικό Αθήνα και Λευκωσία προσπαθούν, κατ' αρχήν, να διαχειριστούν τις εντυπώσεις οι οποίες δημιουργήθηκαν με την άκαιρη δημοσιοποίηση του θέματος. Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, πως σύμφωνα με την εκτίμηση παραγόντων της κυπριακής κυβέρνησης, αυτή η δημοσιοποίηση οφείλεται στον ανταγωνισμό που ήδη έχει ξεκινήσει μεταξύ των εταιριών πετρελαίου, οι οποίες αναμένεται να δώσουν μάχη για την εξασφάλιση δικαιωμάτων άντλησης. Το Ισραήλ, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο για τη δημοσιοποίηση του «μυστικού».

Μετά τη συνάντησή τους, οι δύο υπουργοί επανέλαβαν τα τετριμμένα, περί «διαρκούς και στενής συνεργασίας» μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας. Υπογράμμισαν επίσης την προσήλωσή τους στην προσπάθεια ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ. Πάντως, ο κ. Κασουλίδης, όταν ρωτήθηκε σχετικά με την πρόθεση των Βρετανών να επεκτείνουν τα χωρικά ύδατα από τις ακτές των βάσεων που διατηρούν στην Κύπρο, δεν έκρυψε τη δυσφορία του, τόσο για τη δημοσιοποίηση του θέματος των πετρελαίου, όσο και για τις σκέψεις που μεγαλόφωνα διατυπώνουν οι Βρετανοί.

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ξεκαθάρισε προχτές ότι το έσχατο όριο υποχώρησης για την ελληνική πλευρά είναι η αποδοχή της διζωνικής ομοσπονδίας.

Δεχόμενος χτες τα διαπιστευτήρια του νέου πρέσβη της Νικαράγουα Alejandro Mejia Ferretti, ο Πρόεδρος Κληρίδης επισήμανε πως η διζωνική ομοσπονδία είναι το έσχατο όριο, πέραν του οποίου η κυπριακή κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να προχωρήσει. «Δε θα αποδεχτούμε οποιαδήποτε λύση, η οποία θα ισοδυναμεί με νομιμοποίηση των τραγικών αποτελεσμάτων της τουρκικής εισβολής του 1974 και της επακόλουθης κατοχής του 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας», τόνισε ο Πρόεδρος Κληρίδης, προσθέτοντας πως μια τέτοια λύση θα σηματοδοτούσε ένα τρομερό ιστορικό προηγούμενο και θα ενθάρρυνε τις παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου από τα πιο ισχυρά κράτη, θέτοντας σε κίνδυνο την ειρήνη και τη σταθερότητα στον κόσμο.

Ο Πρόεδρος Κληρίδης είπε ότι η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως και η φιλοδοξία της Τουρκίας να καταστεί μέλος της σε κάποιο μελλοντικό στάδιο, ανοίγουν ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας για να δοθεί ένα τέλος στη διαίρεση του νησιού, νοουμένου ότι η διεθνής κοινότητα θα διαδραματίσει τον απαραίτητο ρόλο ούτως ώστε να εκμεταλλευτεί τη θετική και δυναμική αυτή διαδικασία.

«Η ίδια η τουρκοκυπριακή πλευρά πρέπει να αρπάξει την ιστορική ευκαιρία που μπορεί να φέρει ειρήνη και σταθερότητα για όλους τους κατοίκους της», τόνισε χαρακτηριστικά. Ο Πρόεδρος Κληρίδης αναφέρθηκε στην άρνηση του Ντενκτάς να συνεχίσει τη διαδικασία των εκ του σύνεγγυς συνομιλιών, εκτός και αν αναγνωριστεί το παράνομο καθεστώς του.

***

α) Ο Κ. Σημίτης επισκέφθηκε τον τάφο του Γκάντι. Στο χώρο του μνημείου υπάρχει βιβλίο επισκεπτών. Ιδού τι έγραψε ο Κ. Σημίτης: «Είναι μια πολύ ωραία τοποθεσία, που μας θυμίζει τον ηγέτη της πολυπληθέστερης Δημοκρατίας στον κόσμο»... Ομως, όταν επισκέπτεσαι τον τάφο του Γκάντι, αλλά εκείνο που σου κάνει εντύπωση είναι η «ωραία τοποθεσία»... και, μάλιστα, αυτό το γράφεις στο βιβλίο επισκεπτών, ε, αυτό είναι πρόβλημα. Μέγα πρόβλημα. Ειδικά όταν το γράφεις και το υπογράφεις ως πρωθυπουργός της Ελλάδας.

β) Ο κ. Σημίτης, μιλώντας στους Ινδούς επιχειρηματίες, έσπευσε να εκτιμήσει ότι τα «οφέλη» που προκύπτουν από την πτώση του «σιδηρού παραπετάσματος»... είναι πολλαπλά. Ο πρωθυπουργός θα έπρεπε να γνωρίζει ιστορία. Και όντας φιλοξενούμενος σε μια χώρα, που είχε εξαιρετικές σχέσεις με τη Σοβιετική Ενωση, όπως η Ινδία, μια χώρα που στηρίχτηκε αμέριστα από την ΕΣΣΔ στον αγώνα της για ανεξαρτησία, θα έπρεπε να μπορεί να καταπνίγει την προσφιλή του φρασεολογία περί «παραπετάσματος», που δεν ακούγεται καλά στα αυτιά των Ινδών, και που το μόνο που αποδεικνύει είναι ο έμφυτος αντικομμουνισμός του.

γ) Ο πρωθυπουργός στην Ινδία υπέπεσε και σε διπλωματικό ατόπημα. Τους προέτρεψε να παραπέμψουν το θέμα του Κασμίρ ...στη Χάγη! Λάθος; Εκτελούσε ευρωατλαντική υπηρεσία; Αγνωστο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο κ. Σημίτης θα έπρεπε να γνωρίζει ότι για την Ινδία το Κασμίρ θεωρείται εσωτερική της υπόθεση. Θα έπρεπε να γνωρίζει ότι η κίνησή του - για τους Ινδούς - ισοδυναμεί με το να ερχόταν εδώ στην Ελλάδα κάποιος και να μας έλεγε να πάμε το (ανύπαρκτο) «θέμα της Θράκης» στη Χάγη!

***

«Προς το παρόν δεν υπάρχει καμία συζήτηση σχετικά με την ονομασία Βόρεια ή Νέα Μακεδονία. Ολες οι εκδοχές είναι αυθαίρετες επινοήσεις», δήλωσε στην εφημερίδα «Βέτσερ» ο υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ, Σεργκάν Κερίμ, αναφορικά με προχτεσινό δημοσίευμα της εφημερίδας «Ντνέβνικ» στο οποίο υποστηριζόταν ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει ανεπίσημα υποβάλλει πακέτο προσφορών προς την ΠΓΔΜ με αντάλλαγμα την αλλαγή του ονόματος.

Ο υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ πρόσθεσε ότι οι διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα βρίσκονται σε επίπεδο καθορισμού του τρόπου αντιμετώπισης και συγκρότησης των στοιχείων που θα ικανοποιούν και τις δύο πλευρές και ότι οι συνομιλίες που διεξάγονται είναι ανοιχτές και εποικοδομητικές, χωρίς καχυποψίες. Κατέληξε δε λέγοντας ότι το όνομα που θα υιοθετηθεί θα πρέπει να αποτελεί λύση αποδεκτή και για τις δύο πλευρές.

Στην ίδια εφημερίδα ο Ελληνας υφυπουργός Τύπου, Τηλέμαχος Χυτήρης αναφέρει ότι οι φήμες για αλλαγή του ονόματος προς το παρόν δεν αληθεύουν, οι συνομιλίες συνεχίζονται και ότι η ελληνική πλευρά προσπαθεί να επιτευχθεί μία πραγματική λύση προς το συμφέρον των δύο χωρών. Ο ίδιος τόνισε ότι η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών Γκεοργίεφσκι και Σημίτη αναμένεται να γίνει σύντομα.

Εξάλλου για το ίδιο θέμα ο πρόεδρος της ΠΓΔΜ, Μπόρις Τράικοφσκι, αρχικά μεν επισημαίνει ότι οι σχέσεις των δύο χωρών ακολουθούν ανοδική πορεία, καθώς υπάρχει σύμπτωση εθνικών συμφερόντων και η Ελλάδα αποτελεί στρατιωτικό εταίρο της ΠΓΔΜ, στη συνέχεια όμως υπογραμμίζει ότι το θέμα του ονόματος «είναι θέμα όχι μόνο ανώτατου εθνικού συμφέροντος αλλά και αξιοπρέπειας, είναι θέμα σημαντικό για τη σταθερότητα του κράτους μας» και εκφράζει την ελπίδα ότι στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων «οι Ελληνες φίλοι μας θα αποδεχτούν ότι το συνταγματικό όνομα του κράτους αποτελεί και επιταγή».

Εξάλλου το κυβερνητικό κόμμα VMRO-DPMNE με δήλωση του εκπροσώπου του τονίζει ότι η ΠΓΔΜ δε θα υποχωρήσει από το ιστορικό της όνομα και ότι το έθνος έχει δικαίωμα σε αυτό το όνομα και δικαίωμα να απαιτεί από τους τρίτους να χρησιμοποιούν αυτό το όνομα.

Η αξιωματική αντιπολίτευση διά του εκπροσώπου της τονίζει ότι πρέπει να παραμείνει το συνταγματικό όνομα, να συνεχιστούν οι συνομιλίες στον ΟΗΕ και να αναζητηθεί η εξεύρεση ονόματος που θα χρησιμοποιεί η Ελλάδα στις διμερείς σχέσεις με την ΠΓΔΜ, προσθέτοντας ότι σε ένα τέτοιο πλαίσιο θα μπορούσε να εξεταστεί και η ονομασία Βόρεια Μακεδονία.

Τέλος, το Δημοκρατικό Κόμμα των Αλβανών, που, επίσης, μετέχει στην κυβέρνηση, δηλώνει κατηγορηματικά αντίθετο σε οποιαδήποτε αλλαγή του ονόματος.