Είναι αδιανόητο να χαρακτηριστεί "επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής" μια εξέλιξη, η οποία υποθάλπει, αν δε δημιουργεί, τις προϋποθέσεις για το "κλείσιμο" του κυπριακού προβλήματος μέσα από τη νομιμοποίηση της διχοτόμησης του νησιού. Εκτός κι αν τελικά, αυτή είναι η "επιλογή" Αθήνας και Λευκωσίας που πανηγυρίζουν για τη Συμφωνία της Τελωνειακής Ενωσης της Τουρκίας με την Κοινότητα.

Η συμφωνία της Αθήνας στην οικονομική ενίσχυση της Τουρκίας από κοινοτικούς πόρους και στην τελωνειακή της ένωση με την ΕΕ, σηματοδοτεί στροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και δρομολογεί σοβαρές εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Μέχρι πρόσφατα, πρέπει να θυμίσουμε, η ελληνική εξωτερική πολιτική έθετε ως όρο και προϋπόθεση για την προώθηση των τουρκοκοινοτικών σχέσεων σε οικονομικό επίπεδο, την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής από την Κύπρο και την έμπρακτη αλλαγή των διαθέσεων της Αγκυρας απέναντι στο κυπριακό πρόβλημα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Από τις θέσεις αυτές απομακρύνθηκε με αργά, αλλά σταθερά, βήματα η ελληνική εξωτερική πολιτική από το καλοκαίρι του 1992 όταν στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ η τότε κυβέρνηση του Κων. Μητσοτάκη αποδέχτηκε το βρετανικό σχέδιο, που υποβλήθηκε από τον Ντάγκλας Χερντ για την αναβάθμιση των τουρκοκοινοτικών σχέσεων. Τα βήματα της υποχώρησης επιταχύνθηκαν, όταν η σημερινή κυβέρνηση αποδέχτηκε την ταύτιση των ελληνικών συμφερόντων με αυτά της Ουάσιγκτον, η οποία απροκάλυπτα πιέζει για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών προς όφελος της εύρυθμης λειτουργίας του ΝΑΤΟ.

Από τη στιγμή, λοιπόν, που η ελληνική εξωτερική πολιτική αποδέχεται την"αναγκαιότητα" για τη διευθέτηση των εκκρεμοτήτων με την Αγκυρα, το κυπριακό πρόβλημα παύει να αποτελεί και να χρησιμοποιείται, όπως όλα αυτά τα χρόνια, ως ανάχωμα που εμπόδιζε την έναρξη ενός εφ' όλης της ύλης ελληνοτουρκικού διαλόγου, υπό δυσμενείς για τα ελληνικά συμφέροντα όρους. Η αλλαγή της ελληνικής στάσης διευκολύνεται από την κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και από το κλίμα που επικρατεί σήμερα στην Κύπρο. Ελάχιστοι, πια είναι αυτοί που πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρξει δίκαιη και βιώσιμη λύση στο Κυπριακό, λύση που να διασφαλίζει την ανεξάρτητη και ενιαία διεθνή παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.Η νομιμοποίηση της διχοτόμησης του νησιού, αφού προηγουμένως έχουν εξασφαλιστεί κάποια ανταλλάγματα στην εδαφική πτυχή του προβλήματος, φαίνεται ότι αποτελεί ρεαλιστικό προσανατολισμό για την κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και για τις περισσότερες από τις κυπριακές πολιτικές δυνάμεις, έστω κι αν κανείς δεν τολμά να το υποστηρίξει δημόσια. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η στροφή, την οποία, πρέπει να παρατηρήσουμε, επί της ουσίας δεν αμφισβήτησε ούτε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ούτε η Πολιτική Ανοιξη, απαιτήθηκαν "λεπτοί χειρισμοί". Ετσι λοιπόν, η εξασφάλιση "ικανοποιητικής" ημερομηνίας έναρξης διαπραγματεύσεων ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ και η προστασία της ελληνική κλωστοϋφαντουργίας μετατράπηκαν σε μείζονος σημασίας ζητήματα για τα οποία, υποτίθεται, ότι δόθηκε διπλωματική μάχη, μόνο και μόνο για να δικαιολογηθούν οι νέες επιλογές - καθ' υπαγόρευση των ισχυρών - της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Η παράσταση, αν δεν προκύψει κάποιο απρόοπτο, ολοκληρώνεται τη Δευτέρα στις 6 του μηνός με την πραγματοποίηση του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ - Τουρκίας. Η άρση του ελληνικού βέτο για την Τελωνειακή Ενωση της Τουρκίας με την Κοινότητα, αποτελεί την πρώτη κίνηση από την πλευρά της Αθήνας για τη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα οδηγήσει τις δύο χώρες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Από μια άλλη σκοπιά, αποτελεί την πρώτη ουσιαστική υποχώρηση της Αθήνας, προκειμένου να δημιουργηθεί το απαραίτητο κλίμα που θα οδηγήσει στην έναρξη της συζήτησης για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών "διαφορών".

Το πλαίσιο και οι όροι αυτής της συζήτησης, ασφαλώς δεν μπορεί να θεωρείται ικανοποιητικό για τα ελληνικά συμφέροντα, καθώς διαμορφώνεται και επιβάλλεται από τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Οι ΗΠΑ, όπως βοήθησαν ουσιαστικά στην ολοκλήρωση της παράστασης των τελευταίων βδομάδων σχετικά με την επίτευξη συμφωνίας για την τελωνειακή ένωση της Τουρκίας με την ΕΕ, με τον ίδιο τρόπο διαμορφώνουν και το πλαίσιο στο οποίο θα εξελιχθούν οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες. Οι κατά καιρούς επιστολές του προέδρου Κλίντον προς τον πρωθυπουργό Α. Παπανδρέου και οι κατά καιρούς δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού εξωτερικών Γ. Κρίστοφερ,έχουν ήδη διαμορφώσει το κλίμα. Γνωστό είναι άλλωστε, ότι παγίως, η αμερικανική εξωτερική πολιτική όταν "διαμεσολαβεί" μεταξύ δύο "φίλων" των ΗΠΑ, μεροληπτεί υπέρ του ισχυροτέρου. Και για τις ΗΠΑ η Τουρκία αποτελεί το ισχυρότερο κρίκο στην ελληνοτουρκική διένεξη.

Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ