Το μείγμα της αντιλαϊκής πολιτικής που θα εφαρμοστεί στο πλαίσιο της Ευρωζώνης αποτέλεσε το βασικό άξονα της χτεσινής συνεδρίασης των υπουργών Οικονομικών (συμβούλιο Γιούρογκρουπ) στο Λουξεμβούργο, με τη συμμετοχή και της επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρ. Λαγκάρντ. Η ελληνική κυβέρνηση εκπροσωπήθηκε από τον υπουργό Οικονομικών, Γκ. Χαρδούβελη. Πτυχή των γενικότερων διαβουλεύσεων και διεργασιών αποτελεί και η υπόθεση της «ελάφρυνσης» του ελληνικού κρατικού χρέους, ζήτημα το οποίο σχετίζεται με την προσπάθεια των ντόπιων επιχειρηματικών ομίλων να εξασφαλίσουν πρόσθετη κρατική στήριξη, σε συνδυασμό με την εφαρμογή των αντιλαϊκών μέτρων που απαιτούνται προκειμένου να ανακτηθούν πόντοι στην ανταγωνιστικότητά τους.

«Προβληματισμένος» για την «επιβράδυνση της διαδικασίας των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα» εμφανίστηκε, προσερχόμενος στη συνεδρίαση, ο κοινοτικός επίτροπος Ο. Ρεν. Στέλνοντας το μήνυμα για την αποφασιστική εφαρμογή του αντιλαϊκού προγραμματισμού, δήλωσε πεπεισμένος ότι «η Ελλάδα θα επιστρέψει σύντομα στο δρόμο των μεταρρυθμίσεων», ακόμη και στην περίπτωση που υπάρξουν «καθυστερήσεις στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων».

Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Β. Σόιμπλε, από τη μεριά του, επιβράβευσε την εφαρμοζόμενη αντιλαϊκή πολιτική στην Ελλάδα, κάνοντας λόγο για «ασυνήθιστη πρόοδο στα τελευταία χρόνια» και μάλιστα «μεγαλύτερη από την αναμενόμενη».

Ταυτόχρονα εξυφαίνονται και οι κόντρες μέσα στους κόλπους της ΕΕ, σχετικά με τους τρόπους «διαχείρισης» του ελληνικού κρατικού χρέους. Σε αυτό το πλαίσιο ο επικεφαλής του ESM, του μόνιμου μηχανισμού στήριξης που έχει διαμορφωθεί για την Ευρωζώνη, Κ. Ρέγκλιγκ, εμφανίστηκε αντίθετος στο ενδεχόμενο μείωσης των επιτοκίων του Οργανισμού που εκπροσωπεί προς την Ελλάδα. Σε αυτό το πλαίσιο και με απόλυτα δεδομένη την άρνηση του ΔΝΤ για οποιαδήποτε συμμετοχή στη χασούρα, το βάρος της «ελάφρυνσης» πέφτει στο κομμάτι των διμερών διακρατικών δανείων που έχουν συμφωνηθεί από την Ελλάδα με τα κράτη της Ευρωζώνης.

Στο ίδιο μήκος κύματος ο επικεφαλής του Γιούρογκρουπ, Γ. Ντάισελμπλουμ, σημείωσε ότι τα κεφάλαια του μόνιμου μηχανισμού της ΕΕ (ESM) «επενδύονται με σύνεση και συνέπεια».

Παράλληλα, στην ετήσια έκθεση του ESM, που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα, επισημαίνεται πως «η ελληνική οικονομία έχει εισέλθει σε πορεία σταδιακής ανάκαμψης», ενώ επιβραβεύεται η ελληνική κυβέρνηση για τις προσπάθειες «αναδιάρθρωσης της οικονομίας», καθώς και για τη γενικότερη βελτίωση του οικονομικού περιβάλλοντος. Η έκθεση χαρακτηρίζει «αναγκαία» τη βελτίωση της εφαρμογής του «προγράμματος σταθερότητας», την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και τη «δημοσιονομική πειθαρχία». «Εύσημα» αποδίδονται για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, καθώς από το 2011 μέχρι σήμερα η «ελληνική οικονομία» έχει ανέβει 29 θέσεις στον πίνακα της «παγκόσμιας κατάταξης».

Το αμερικανικό μονοπώλιο «Moody's», από τη μεριά του, «αναβάθμισε» την εκτίμηση γύρω από το ρυθμό ανάκαμψης για το 2014 σε 0,4%, από στασιμότητα που έβλεπε σε προηγούμενη φάση. «Θετικά σχόλια» διατυπώνει για τη σταδιακή απεξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τη χρηματοδότηση του έκτακτου μηχανισμού στήριξης (ELA) της Τράπεζας της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Από την πλευρά της, η Alpha Bank προχώρησε χτες στη δημοσιοποίηση έκθεσης αντίστοιχης με τις προχτεσινές εκθέσεις των άλλων ντόπιων τραπεζικών ομίλων (Πειραιώς, Eurobank). Σε αυτό το πλαίσιο, χαρακτηρίζει «ξεπερασμένη από τις εξελίξεις» την πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ, καθώς πολλές από τις προτάσεις που διατυπώνει έχουν ήδη εφαρμοστεί από την κυβέρνηση. Ειδική αναφορά γίνεται στη μείωση του κόστους κρατικού δανεισμού, μέσω βραχυπρόθεσμων εκδόσεων έντοκων γραμματίων, ζήτημα το οποίο προβάλλει και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.

Στο μεταξύ, η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρ. Λαγκάρντ, παρουσίασε στο χτεσινό Γιούρογκρουπ την ετήσια έκθεση του ιμπεριαλιστικού οργανισμού για την Ευρωζώνη. Ο βασικός άξονας περιστρέφεται γύρω από την «ευελιξία» του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας, το οποίο, σύμφωνα με το ΔΝΤ, θα «πρέπει να απλοποιηθεί», ώστε να ενισχυθεί η «ανάπτυξη». Το χαρακτηρίζουν «υπερβολικά περίπλοκο», με «πολλούς αριθμητικούς στόχους». Το ΔΝΤ επανέρχεται και στον «κίνδυνο αποπληθωρισμού», στην υψηλή ανεργία και τα κρατικά χρέη.

Σε αυτό το πλαίσιο, καλεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προχωρήσει σε μέτρα «ποσοτικής χαλάρωσης», αντίστοιχα με αυτά που εφαρμόστηκαν στις ΗΠΑ. Οι προτάσεις του ΔΝΤ αφορούν στην αγορά, «μεγάλης κλίμακας», κρατικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, προκειμένου να διοχετευθεί πρόσθετη ρευστότητα στις επιχειρήσεις της Ευρωζώνης.

Αντίθετη σε αυτό το ενδεχόμενο εμφανίζεται η κυβέρνηση της Γερμανίας. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Β. Σόιμπλε, προσερχόμενος στο χτεσινό Γιούρογκρουπ επανέλαβε τη θέση ότι «δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος αποπληθωρισμού». Ο ίδιος δήλωσε περισσότερο ανήσυχος για το ενδεχόμενο «φούσκας» στην Ευρωζώνη, φέρνοντας για παράδειγμα την αγορά ακινήτων (real estate).

Αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την προσπάθεια στήριξης της εξόδου από την καπιταλιστική κρίση προς όφελος των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, καθώς και «τιθάσευσης» των αναπόφευκτων συνεπειών της, είναι η «τραπεζική ένωση» στο πλαίσιο της ΕΕ, ειδικότερα των κρατών της Ευρωζώνης, ταυτόχρονα και παράλληλα με τα ενισχυμένα μέτρα δημοσιονομικής εποπτείας.

Σε ημερίδα που διοργανώθηκε χτες στην Αθήνα με θέμα «Τραπεζική ένωση, νομισματική πολιτική και οικονομική ανάπτυξη», ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας V. Constancio σημείωσε ότι η κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης ενδέχεται να εφαρμόσει «πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού» των τραπεζών, στην περίπτωση που διαπιστώσει «παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού». Να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο μέτρο αφορά στη διοχέτευση πρόσθετης ρευστότητας προς τους επιχειρηματικούς ομίλους, μέσω αγοράς περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν οι τράπεζες (όπως κρατικά ομόλογα, τιτλοποιημένα δάνεια κ.ά).

Ο προσεχής διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας και μέχρι πρότινος υπουργός Οικονομικών, Γ. Στουρνάρας, κάνοντας λόγο για την «ανεπαρκή αρχιτεκτονική» της ΟΝΕ, σημείωσε πως η τραπεζική ένωση αποτελεί βήμα προς μια «νέα αρχιτεκτονική της οικονομικής διακυβέρνησης στην Ευρωζώνη», προσπάθεια για «εμβάθυνση της ΟΝΕ», η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν ατελής, καθώς δεν έπαιρνε υπόψη το ρόλο των τραπεζών στη νομισματική ένωση. Σε αυτό το πλαίσιο, υπογράμμισε ότι «η εξάλειψη του συναλλαγματικού κινδύνου ερμηνεύθηκε ως εξάλειψη κάθε κινδύνου», ενώ στην αρχική φάση αγνοήθηκαν οι πιστωτικοί κίνδυνοι. Επίσης, αναφέρθηκε στον κίνδυνο πιθανής έλλειψης εγγυήσεων (Collaterals) από την πλευρά των ευρωπαϊκών τραπεζών, προκειμένου να συμμετάσχουν στη φτηνή χρηματοδότηση που χορηγεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Να σημειωθεί ότι το είδος των εγγυήσεων που θα προσφέρουν οι τραπεζίτες, είναι ένα ακόμη ζήτημα που βρίσκεται στα παζάρια.

Ο πρώην πρωθυπουργός της συγκυβέρνησης, Λ. Παπαδήμος, ισχυρίστηκε πως η τραπεζική ενοποίηση «θα μειώσει σημαντικά τους κινδύνους για το πιστωτικό σύστημα της Ευρωζώνης» και ότι ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός θα τονώσει τις «συστημικές τράπεζες», με στόχο τη διασφάλιση της προστασίας των καταθέσεων. Χαρακτήρισε «υπερβολικό» το μέτρο διάσωσης των τραπεζών με «ίδια μέσα» (bail in), το οποίο προβλέπει κούρεμα μετόχων, ομολογιούχων και των καταθέσεων πάνω από 100.000 ευρώ.

Κίνδυνο για αποπληθωρισμό στην Ευρωζώνη διαβλέπει ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιταλίας και μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, I. Visco, σημειώνοντας ότι για την ώρα, δεν παρατηρούνται εμφανείς ενδείξεις αποπληθωρισμού. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ανάκαμψη στην Ευρωζώνη παραμένει «εύθραυστη και άνιση».

Την ίδια ώρα, σε άλλο συνέδριο που διοργανώθηκε στην Αθήνα από την εταιρεία KPMG, ο επικεφαλής του γερμανικού Ινστιτούτου IFO, Hans-Werner Sinn, υποστήριξε, για μια ακόμη φορά, την «προσωρινή έξοδο» της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, σε συνδυασμό με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και με το «κούρεμα» του κρατικού χρέους.

Στον «αφρό» βγαίνουν οι αντιθέσεις τμημάτων του κεφαλαίου γύρω και από το ζήτημα της διαχείρισης των μεγάλων «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων που έχουν χορηγηθεί από τις τράπεζες. Το θέμα επανέρχεται στο προσκήνιο μετά από χτεσινή παρέμβαση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης, η οποία βάζει στο τραπέζι το ενδεχόμενο του «κουρέματος», καλώντας τις τράπεζες να «αντιληφθούν το πρόβλημα και να αναγνωρίσουν ότι μεγάλο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν μπορεί να εισπραχθεί».

Η συγκεκριμένη άποψη της «νέας» ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης έρχεται σε καταφανή αντίθεση με την επίσημη θέση που έχει διατυπώσει, ακόμη και πολύ πρόσφατα, η Τράπεζα της Ελλάδας, σύμφωνα με την οποία «θα ήταν ανώφελο, αν όχι επικίνδυνο, να αφεθούν χρονίως αδύναμες, ανεπαρκώς κεφαλαιοποιημένες και υπερχρεωμένες επιχειρήσεις να λειτουργούν». Η κόντρα είχε και χτες συνέχεια, με το υπουργείο Ανάπτυξης να επισημαίνει πως «η κεντρική τράπεζα έχει την εποπτική αρμοδιότητα ως προς τη χρηστή διαχείριση και όχι την πρωτοβουλία άσκησης της οικονομικής πολιτικής». Παράλληλα, το υπουργείο τόνιζε πως και οι ίδιες οι τράπεζες έχουν συμφέρον να λύσουν το πρόβλημα των «κόκκινων δανείων», να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις ώστε «να αναπνεύσει η πραγματική οικονομία», διευκρινίζοντας πως «πολλές επιχειρήσεις είναι φυσικό ότι θα κλείσουν, ωστόσο με το "κούρεμα" πολλές περισσότερες θα καταφέρουν να έχουν λειτουργικά κέρδη και να επιβιώσουν».

Σε κάθε περίπτωση, η διαπάλη ανάμεσα σε τμήματα του ντόπιου κεφαλαίου (βιομήχανοι, τραπεζίτες κ.ά.) έχει να κάνει τόσο με την ανάκτηση πόντων ανταγωνιστικότητας ενόψει της προσδοκώμενης αύξησης των επιχειρηματικών κερδών, όσο και με τον επιμερισμό της χασούρας που αφήνει η καπιταλιστική κρίση. Χαρακτηριστικά, το υπουργείο Ανάπτυξης σημειώνει πως οι τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί με 30 δισ. ευρώ, τα οποία κρατούν «παρκαρισμένα» και κάτι πρέπει να γίνει ώστε να «πέσουν» στην οικονομία, δηλαδή να τονωθούν οι βιομήχανοι και άλλα τμήματα του κεφαλαίου. Το «κούρεμα» μεγάλων επιχειρηματικών δανείων είναι ζήτημα αλληλένδετο με την «ελάφρυνση» του κρατικού χρέους, η οποία πλέον περνά σε φάση διευθέτησης.

Σε αυτό το πλαίσιο και για τη διευθέτηση εκκρεμών υποθέσεων του κεφαλαίου προγραμματίζονται, για το αμέσως προσεχές διάστημα, συναντήσεις της ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης με εκπροσώπους της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών. Επίσης, όπως έγινε γνωστό, η κυβέρνηση ετοιμάζει αλλαγές στον «πτωχευτικό κώδικα» των επιχειρήσεων, ώστε να λειτουργεί ενισχυτικά στην κατεύθυνση επανένταξης επιχειρήσεων στην οικονομική δραστηριότητα.