Από παλιότερη συνάντηση των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας στην Αθήνα

Εδώ και πολύ καιρό, στην Τουρκία «φουντώνει» η συζήτηση για την «ανάγκη» η χώρα να αναπροσαρμόσει με αποφασιστικότητα την εξωτερική πολιτική και τις επιλογές της, ώστε πιο αποτελεσματικά να διασφαλίσει τα συμφέροντα του ντόπιου κεφαλαίου.

Την ανησυχία της τουρκικής πλουτοκρατίας μεγαλώνει η πτώση των ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας, όπως και η ρευστότητα στη «γειτονιά» της, με ισχυρούς κινδύνους στα νότια και νοτιοανατολικά της σύνορα, όπου συνεχίζονται οι στρατιωτικές συγκρούσεις σε Συρία, Ιράκ κ.τ.λ. με την εμπλοκή ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Για παράδειγμα, η πιθανή αναβάθμιση των Κούρδων (που δεν είναι βέβαια ενιαίοι, αλλά τμήματά τους έχουν διασυνδέσεις με διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα), ή οι μελλοντικές «ισορροπίες» στη Συρία, είναι ζητήματα που θα επηρεάσουν άμεσα και με πολλούς τρόπους τα δεδομένα για την Τουρκία.

Οι φωνές και στην Ελλάδα, που εμφανίζουν την τουρκική προκλητικότητα ως αποτέλεσμα ενός «αυταρχικού» Ερντογάν, ή ως αποκλειστική συνέπεια της προσέγγισης του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ με τους εθνικιστές του ΜΗΡ, κρύβουν τη «μεγάλη εικόνα», μέσα στην οποία το τουρκικό κεφάλαιο αναζητά τρόπους να κατοχυρώσει και να επεκτείνει τα συμφέροντά του, ενισχύοντας την περιφερειακή του ισχύ και το ρόλο του στην ευρύτερη περιοχή.

Σε στρατιωτικό επίπεδο, βρίσκονται σε εξέλιξη μια σειρά επιχειρήσεις από την Τουρκία, όπως αυτή με τον κωδικό «Ασπίδα υπεράσπισης του Ευφράτη» στη βόρεια Συρία, αλλά και οι βομβαρδισμοί στο βόρειο Ιράκ (κατά θέσεων του ΡΚΚ), ενώ στις ίδιες τις νοτιοανατολικές επαρχίες δεν έχουν σταματήσει οι συγκρούσεις με τους Κούρδους αυτονομιστές, μετά την κατάρρευση της «εκεχειρίας» με το ΡΚΚ, από το καλοκαίρι του 2015.

Από την άλλη, στο εσωτερικό δυναμώνει η αστική προπαγάνδα για τη σημασία «υπεράσπισης της ασφάλειας» και της «κυριαρχίας του έθνους», που συνοδεύεται από την ένταση του αυταρχισμού, σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων, όπως για παράδειγμα με την επιβολή καθεστώτος «έκτακτης ανάγκης», μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιούλη, που αναμένεται να παραταθεί.

Με διακηρύξεις, εξάλλου, περί προστασίας των «αδελφών» σε όλο το εύρος της παλιάς οθωμανικής αυτοκρατορίας, δυναμώνει η προσπάθεια του κεφαλαίου να στρατεύσει το λαό σε μια μάχη εχθρική για τα δικά του συμφέροντα, την ώρα που αναζητούνται και νέοι σύμμαχοι, με ανοίγματα πέρα από τους παραδοσιακούς συμμάχους στο ΝΑΤΟ, με τη Ρωσία, την Κίνα και χώρες της κεντρικής Ασίας, αναδεικνύοντας το βάθος των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και κατά συνέπεια των κινδύνων που μεγαλώνουν για τους λαούς.

Την ώρα, λοιπόν, που υψώνονται οι τόνοι στα Ελληνοτουρκικά και φουντώνουν οι ανταγωνισμοί στην περιοχή, με ενεργή εμπλοκή και της ελληνικής αστικής τάξης, στην Ελλάδα δυναμώνει η προσπάθεια, από τη μια, να αποδοθεί η ένταση με την Τουρκία στα εσωτερικά προβλήματα και σε παιχνίδια ισορροπιών στη γείτονα χώρα και, από την άλλη, να συντηρείται κλίμα «εθνικής ομοψυχίας» απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα, με αποσιώπηση του γενικότερου πλέγματος των ανταγωνισμών, όπου συμμετέχει ενεργά και η Ελλάδα, ως χώρα - μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Στόχος και κοινή αφετηρία για όλες τις αστικές πολιτικές δυνάμεις είναι η γεωπολιτική αναβάθμιση του ντόπιου κεφαλαίου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και ευρύτερα. Από εκεί απορρέει η προθυμία με την οποία η κυβέρνηση και τα άλλα αστικά κόμματα της αντιπολίτευσης δηλώνουν «παρών» στα ιμπεριαλιστικά σχέδια ΝΑΤΟ και ΕΕ, στους ανταγωνισμούς τους με τα άλλα κέντρα.

Γι' αυτό και δεν έχουν κανένα πρόβλημα τα στελέχη της κυβέρνησης να φωτογραφίζονται στο Καστελόριζο με βουλευτές της φασιστικής Χρυσής Αυγής, ούτε βέβαια να ανταλλάσσουν όρκους πίστης στα γεωπολιτικά συμφέροντα της αστικής τάξης, με αφορμή την πρόσφατη εκδήλωση για την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα.

Αυτή όμως η «ομοψυχία» δεν αφορά την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, που ούτε βγήκαν, ούτε και θα βγουν ποτέ ωφελημένα από την υπεράσπιση και γεωπολιτικών σχεδιασμών με κριτήριο τα συμφέροντα του ελληνικού κεφαλαίου. Οι τριβές και οι εντάσεις με ανταγωνιστικά συμφέροντα δεν αφορούν τη βελτίωση της ζωής του λαού, αλλά προετοιμάζουν τις επόμενες αντιλαϊκές εφόδους, ανεξάρτητα από πρόσκαιρους συμβιβασμούς, μέσα στο γενικότερο περιβάλλον των αντιθέσεων που οξύνονται μεταξύ μονοπωλίων και ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Η γεωστρατηγική αναβάθμιση της χώρας που επιδιώκει η ντόπια αστική τάξη, όπως άλλωστε προβλέπουν και οι σχεδιασμοί για την εξέλιξη της Ελλάδας σε «ενεργειακό κόμβο», αφορά την ορμή και την ικανότητα με την οποία το κεφάλαιο θα προστατέψει και θα επεκτείνει τα δικά του συμφέροντα, δηλαδή την ορμή και την ικανότητα να ξεζουμίζει ακόμα περισσότερο τους εργάτες, να συγκεντρώνει την παραγωγή σε λιγότερα χέρια, να επιδεινώνει σχετικά και απόλυτα τη ζωή του λαού.

Σε ένα διεθνές περιβάλλον στο οποίο κλιμακώνονται ραγδαία οι ανταγωνισμοί, με ορατό τον κίνδυνο μιας ευρύτερης ανάφλεξης, η γεωπολιτική αναβάθμιση που αναζητά η ντόπια αστική τάξη σημαίνει μεγαλύτερη προθυμία και ετοιμότητα για εμπλοκή σε φονικές αντιπαραθέσεις, με όλα τα μέσα και σε όλα τα επίπεδα, που συνεχίζουν να εκδηλώνονται στη βάση των δυσκολιών που έχει η οικονομία ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών να ανακάμψει με ορμητικούς ρυθμούς και τις ανακατατάξεις που προκάλεσε παγκόσμια η καπιταλιστική κρίση.

Σε κάθε περίπτωση, καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης σημαίνει λεηλασία του πλούτου των λαών από τους μονοπωλιακούς ομίλους και σε καιρό ειρήνης με το πιστόλι στον κρόταφο και σε καιρό ιμπεριαλιστικού πολέμου, προκειμένου να διασφαλίζεται η διευρυμένη αναπαραγωγή των καπιταλιστικών κερδών. Στην πρώτη περίπτωση, οι εργαζόμενοι γίνονται γρανάζια στις μηχανές από τις οποίες πλουτίζουν οι εκμεταλλευτές, στη δεύτερη κρέας για τα κανόνια τους, στους μεταξύ τους ανταγωνισμούς, που παίρνουν και τη μορφή της σύγκρουσης με στρατιωτικά μέσα.

Γι' αυτό είναι σήμερα επιτακτική ανάγκη να απεγκλωβιστεί ο λαός από συμφέροντα ξένα και εχθρικά προς τις δικές του ανάγκες. Να δυναμώσει η αλληλεγγύη ανάμεσα στην εργατική τάξη και το λαό Ελλάδας και Τουρκίας, η πάλη ενάντια στο κεφάλαιο και τις διακρατικές του συμμαχίες, ενάντια στην αστική τάξη της δικής του πρώτα και κύρια χώρας, ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Για την ανατροπή του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος, της εξουσίας του κεφαλαίου, που γεννάει φτώχεια, πόλεμο και δυστυχία, για την εργατική εξουσία.

Στο κεφάλαιο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τους κινδύνους πολεμικής εμπλοκής, οι Θέσεις της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο του ΚΚΕ σημειώνουν ανάμεσα σε άλλα: «Η ελληνική αστική τάξη και η ελληνική κυβέρνηση προωθούν ήδη ενεργά τα σχέδια του ΝΑΤΟ στην περιοχή (αρμάδα στο Αιγαίο, αξιοποίηση βάσεων, στήριξη επιχειρήσεων σε Βαλκάνια, Ουκρανία κ.λπ.). Η όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ ελληνικής και τουρκικής αστικής τάξης επηρεάζεται άμεσα από τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα πυροδότησης της άμεσης πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας.

Η αστική τάξη της Τουρκίας - την οποία αυτή τη στιγμή, ως ένα βαθμό, προσπαθούν να αποδυναμώσουν άλλα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη - προσπαθεί να αναβαθμίσει τη θέση της μέσω του ελέγχου και της απόκτησης νέων εδαφών και θαλάσσιων περιοχών. Συνεχίζει τη στρατιωτική κατοχή και την παραβίαση δικαιωμάτων του κυπριακού κράτους, καθώς και τις προκλητικές αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων του ελληνικού κράτους (αμφισβήτηση συνόρων, εναέριες και θαλάσσιες παραβιάσεις, "γκριζάρισμα ζωνών" του Αιγαίου, με αποκορύφωμα τις πρόσφατες επαναλαμβανόμενες δηλώσεις Ερντογάν περί αμφισβήτησης της Συνθήκης της Λοζάνης κ.λπ.). Επιδιώκει για τα σχέδιά της την αξιοποίηση των μειονοτήτων (θρησκευτικών, εθνοτικών κ.λπ.) στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Οι περιοχές του Αιγαίου και της Θράκης αποτελούν τα πιθανά πεδία πολεμικής σύγκρουσης ανάμεσα στις αστικές τάξεις των γειτονικών κρατών Ελλάδας και Τουρκίας, με ενδεχόμενη εμπλοκή και εμβόλιμων σχεδιασμών της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ, που τα τελευταία χρόνια αναπτύσσουν στενή πολιτική - στρατιωτική συνεργασία με την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και οι προκλητικές δηλώσεις του Αλβανού πρωθυπουργού (έγερση του ανύπαρκτου ζητήματος Τσαμουριάς κ.ά.), αλλά και η έγερση αλυτρωτικών συνθημάτων εκ μέρους της ΠΓΔΜ. Η ενίσχυση του αλβανικού εθνικισμού σε βάρος της Ελλάδας και των άλλων κρατών της περιοχής τροφοδοτεί εθνικιστικούς κύκλους στην Ελλάδα και σε άλλα κράτη. Συνολικά τη "σφραγίδα" της στις εξελίξεις στην περιοχή των Βαλκανίων βάζει η διεύρυνση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και κατ' επέκταση η πιο άμεση εμπλοκή τους στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και ανταγωνισμούς στην περιοχή.

Πέρα από τα παραπάνω βαλκανικά κράτη, την περίοδο αυτή η Τουρκία αναπτύσσει κινήσεις προσέγγισης και συνεργασίας της και με τη Ρωσία. Πρόκειται για κινήσεις που αποτελούν νέο στοιχείο και χρειάζονται συνεχή παρακολούθηση. Το γεγονός ότι και τα δύο κράτη, Ελλάδα και Τουρκία, είναι μέλη του ΝΑΤΟ, περιπλέκει την κατάσταση. Μία ενδεχόμενη κλιμάκωση της μεταξύ τους αντιπαράθεσης θα σήμαινε ένα ρήγμα στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ σε μια ευαίσθητη περιοχή για τα συμφέροντά του, που όμως την ίδια στιγμή μπορεί να αξιοποιηθεί από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για την ενίσχυση του ρόλου τους στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Βέβαια, ένα πολύ σοβαρό ρήγμα στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ θα είναι αποτέλεσμα κυρίως μιας κάθετης διάσπασης της όποιας συμφωνίας ή ισορροπίας ανάμεσα στα βασικά ιμπεριαλιστικά κέντρα, και όχι μόνο λόγω ελληνοτουρκικής έντασης ή αναμέτρησης.

Συνεχή παρακολούθηση απαιτεί επίσης η στάση της ελληνικής αστικής τάξης μπροστά σε ένα ενδεχόμενο πιο γενικευμένης αντιπαράθεσης Ρωσίας - ΗΠΑ ή ακόμα και Κίνας - ΗΠΑ στο μέλλον (...) Το προηγούμενο διάστημα, η ελληνική κυβέρνηση διαφήμιζε το ρόλο της ως "γεφυροποιού" ανάμεσα σε Ρωσία και "Δύση", ρόλο που είχε την ανοχή ή ακόμα και τη στήριξη των ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, μία ενδεχόμενη όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα σε Ρωσία - ΗΠΑ - ΝΑΤΟ θα αποτελέσει παράγοντα όξυνσης των αντιφάσεων και διλημμάτων στην αστική τάξη της Ελλάδας, αφού η συμμετοχή της στο ευρωατλαντικό πλαίσιο την ωφελεί. Ο άξονας συνεργασίας της Ελλάδας με το Ισραήλ δεν αποτελεί παράγοντα ειρήνης στην περιοχή, ανεξάρτητα από το εάν προχωρήσει η επαναπροσέγγιση Τουρκίας - Ισραήλ».