Το 1923, ο αυστριακός κόμης Κούντενχόβεν Καλέργκι (1894-1972), απόγονος ευγενών από τη Γερμανία και το Βυζάντιο, εξαγγέλλει στη Βιέννη τη δημιουργία του Πανευρωπαϊκού Κινήματος με στόχο την Πανευρωπαϊκή Ενωση και οραματίζεται τη σταδιακή μετεξέλιξη της Γηραιάς Ηπείρου στις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης». Ο Καλέργκι έλεγε ότι μόνο κατ' αυτόν τον τρόπο θα επιβιώσουν τα κράτη της ηπειρωτικής Ευρώπης επικαλούμενος κυρίως τον «σοβιετικό κίνδυνο».

Στην ιδέα των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» είχε ασκήσει δριμύτατη κριτική ο Λένιν από το 1915, αποδεικνύοντας την ιμπεριαλιστική της φύση και τον αντιλαϊκό χαρακτήρα της.

Η ενδυνάμωση των ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων στην Ευρώπη, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '30, έβαλε σε δεύτερη μοίρα τη συζήτηση για την «Ενωση» η οποία όμως ποτέ δεν έπαψε να συζητείται. Ετσι επανήλθε δριμύτερη μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Για ένα επιπλέον λόγο οι απολογητές του καπιταλισμού επανέφεραν την ιδέα της «Ενωσης». Ηταν η εγκαθίδρυση των σοσιαλιστικών καθεστώτων σε σειρά χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Αυτή τη φορά, οι ΗΠΑ έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στις ζυμώσεις.

Το 1946, ο Γουίνστον Τσόρτσιλ κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, τάσσεται υπέρ «της οικοδόμησης ενός είδους Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης». Λίγους μήνες αργότερα, ο Τζον Φόστερ Ντάλες, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, δηλώνει: «Η Ευρώπη πρέπει να ομοσπονδοποιηθεί ή να εξαφανιστεί!».

Κατά «σύμπτωση», εκείνη την περίοδο, αναλαμβάνει και πάλι δράση ο κόμης Κούντενχόβεν Καλέργκι, ο οποίος κατά τη διάρκεια του πολέμου είχε καταφύγει στις ΗΠΑ. Ο Καλέργκι, σε ομιλία του το Μάρτη του 1947, στο New York Herald Tribune Forum, τονίζει ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν αποτελεί πολιτική ουτοπία αλλά πρακτική πολιτική, γιατί «σε διαφορετική περίπτωση η Σοβιετική Ενωση θα "καταπιεί" ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο»!

Στη συζήτηση που άρχισε στην Ευρώπη, ο Γάλλος πολιτικός, Ζαν Μονέ, εμφανίζεται ως πατέρας της ιδέας για τη δημιουργία της οικονομικής και πολιτικής ένωσης των κρατών της δυτικής Ευρώπης. Δεν είναι τυχαίο ότι ως όχημα για την προώθηση της ιδέας χρησιμοποιείται το «Σχέδιο Μάρσαλ» στη σύνταξη του οποίου συνέβαλε ο Μονέ. Στις 16 Απρίλη 1948 ιδρύεται ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας για τη διαχείριση του «Σχεδίου Μάρσαλ», που στην πράξη σηματοδοτεί και το τέλος των «κλειστών» εθνικών οικονομιών της Ευρώπης, αφού μεταξύ των όρων που θέτουν οι ΗΠΑ για τη χορήγηση της αμερικανικής βοήθειας είναι η μείωση των εμπορικών φραγμών μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Επίσης θέτουν ως προϋπόθεση την πλήρη συνεννόηση και τον κοινό σχεδιασμό των Ευρωπαίων τόσο ως προς το συνολικό ύψος της απαιτούμενης αμερικανικής βοήθειας όσο και ως προς την κατανομή της.

Ακολούθησαν δύο χρόνια έντονων συζητήσεων, πάντα με την παρουσία των ΗΠΑ, για τη φόρμουλα της «Ενωσης». Στις 9 Μάη του 1950, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ρομπέρ Σουμάν σε ομιλία του εμπνευσμένη από τις προτάσεις του συμβούλου του Ζαν Μονέ, προτείνει να τεθεί η παραγωγή άνθρακα και χάλυβα της Γαλλίας και της Γερμανίας υπό κοινό έλεγχο. Στις 18 Απρίλη του 1951 υπογράφεται στο Παρίσι η ιδρυτική Συνθήκη της «Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακος και Χάλυβος» (ΕΚΑΧ) από τα έξι ιδρυτικά της μέλη, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Ηταν το πρώτο βήμα για την Ευρωπαϊκή Ενωση όπως τη γνωρίζουμε. Το 1957 στη Ρώμη υπογράφεται από τα κράτη μέλη της ΕΚΑΧ η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, που το 1991 με τη Συνθήκη Μάαστριχτ μετεξελίσσεται σε ΕΕ.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αν και είναι το μόνο όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης που εκλέγεται απ' ευθείας απ' τους λαούς των κρατών - μελών, έχει σημαντικά μικρότερες αρμοδιότητες απ' τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Είναι κι αυτό μια απόδειξη του ίδιου του χαρακτήρα της Ενωσης, ως οργανισμού εξυπηρέτησης των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ), που θα προκύψει από τις σημερινές εκλογές θα συμμετέχουν 732 βουλευτές από τα 25 κράτη- μέλη της ΕΕ, μετά την πρόσφατη διεύρυνση. Στην προηγούμενη σύνθεση (πριν την ένταξη των δέκα νέων κρατών - μελών) συμμετείχαν 626 βουλευτές από 15 κράτη -μέλη. Σε κάθε κράτος - μέλος αντιστοιχεί ένας συγκεκριμένος αριθμός ευρωβουλευτών κατ' αναλογία με τον πληθυσμό του.

Ο αριθμός των ευρωβουλευτών που εκλέγεται από κάθε κράτος - μέλος είναι ο εξής (σε παρένθεση, για τα παλαιότερα κράτη - μέλη, είναι ο αριθμός των ευρωβουλευτών στην προηγούμενη σύνθεση του ΕΚ): Βέλγιο 24 (25), Κύπρος 6, Τσεχία 24, Δανία 14 (16), Γερμανία 99 (99), Ελλάδα 24 (25), Ισπανία 54 (64), Εσθονία 6, Γαλλία 78 (87), Ουγγαρία 24, Ιρλανδία 13 (15), Ιταλία 78 (87), Λετονία 9, Λιθουανία 13, Λουξεμβούργο 6 (6), Μάλτα 5, Ολλανδία 27 (31), Αυστρία 18 (21), Πολωνία 54, Πορτογαλία 24 (25), Σλοβακία 14, Σλοβενία 7, Φινλανδία 14 (16), Σουηδία 19 (22), Βρετανία 78 (87).

Στο ΕΚ, οι ευρωβουλευτές συγκροτούν πολιτικές ομάδες αναλόγως των πολιτικών συγγενειών των κομμάτων, με τα οποία εκλέγονται. Στο προηγούμενο ΕΚ, οι μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες και η δύναμή τους ήταν οι εξής:

Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (Χριστιανοδημοκράτες) και των Ευρωπαίων Δημοκρατών (στο οποίο συμμετείχαν οι ευρωβουλευτές της ΝΔ) 232, Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (στο οποίο συμμετείχαν οι ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ) 175, Ευρωπαϊκό Κόμμα των Φιλελεύθερων, Δημοκρατών και Μεταρρυθμιστών 52, Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά/ Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών (στην οποία συμμετείχαν οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ, του ΣΥΝ και του ΔΗΚΚΙ) 49, Πράσινοι/ Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία 44.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τις εξής αρμοδιότητες:

• Εξετάζει τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συμμετέχει με το Συμβούλιο (το οποίο συγκροτείται από υπουργούς των κρατών - μελών) στη νομοθετική διαδικασία, ακόμη και ως ισότιμο νομοθετικό όργανο, με διάφορους τρόπους (διαδικασία συναπόφασης, συνεργασίας, σύμφωνη γνώμη, συμβουλευτική γνώμη...)
• Ασκεί έλεγχο των δραστηριοτήτων της Ενωσης, μέσω του διορισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (και της δυνατότητας να ψηφίζει πρόταση μομφής εις βάρος της) καθώς και μέσω των γραπτών ή προφορικών ερωτήσεων που απευθύνει στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο.
• Μοιράζεται με το Συμβούλιο τις εξουσίες σε θέματα προϋπολογισμού, με την ψήφιση του ετήσιου προϋπολογισμού, ο οποίος καθίσταται εκτελεστός με την υπογραφή του Προέδρου του Κοινοβουλίου και τον έλεγχο της εκτέλεσής του.

Οπως προκύπτει, μέσα από τις πολυδαίδαλες διαδικασίες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παραμένει ένα κυρίως γνωμοδοτικό όργανο, με σημαντικά μειωμένες αρμοδιότητες σε σχέση με τα άλλα κοινοτικά όργανα όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (στο οποίο συμμετέχουν οι ηγέτες των κρατών - μελών), το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (στο οποίο συμμετέχουν υπουργοί από τα κράτη - μέλη) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από τα κράτη - μέλη) και τα οποία συγκεντρώνουν το σύνολο, σχεδόν, της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.