Ενας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Σοβιετικούς σκηνοθέτες, άξιος συνεχιστής της μεγάλης σοβιετικής κινηματογραφικής σχολής και εκ των σπουδαιοτέρων της γενιάς του παγκοσμίως, ο Γκριγκόρι Τσουχράι, άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Μόσχας την τελευταία Κυριακή του Οχτώβρη, αφήνοντας, συγχρόνως, πίσω του, ένα σπουδαίο καλλιτεχνικό έργο που εξακολουθεί να εμπνέει το λαό του. Αλλά και όλους τους λαούς, αφού το κεντρικό του μήνυμα, της υπεράσπισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και κατ' επέκταση της ελευθερίας εξακολουθεί να είναι το μεγάλο ζητούμενο.

Ο Γκριγκόρι Ναούμοβιτς Τσουχράι γεννήθηκε στις 23 Μάη του 1921 στην περιοχή Μελιτόπολο Ντνιεπροπετρόβσκι της Ουκρανίας, σε οικογένεια με στρατιωτική παράδοση. Μετά το διαζύγιο των γονιών του, μεγάλωσε με τη μητέρα και τον πατριό του, ο οποίος ήταν υπεύθυνος σε κολχόζ. Το 1939 κλήθηκε στο στρατό, στην αρχή σαν διαβιβαστής, αλλά αργότερα πολέμησε σε διάφορα μέτωπα του Β' παγκόσμιου πολέμου ως αλεξιπτωτιστής, μετέχοντας και στη μεγάλη και σημαντική για την έκβαση του πολέμου, μάχη του Στάλινγκραντ. Στη διάρκεια του πολέμου τραυματίστηκε πέντε φορές, παρασημοφορήθηκε για τον ηρωισμό του και αποστρατεύτηκε το Δεκέμβρη του 1945 λόγω των τραυματισμών με το βαθμό του υπολοχαγού.

Εκτός όμως από τραύματα, ο πόλεμος ήταν η αφορμή για να αποκαλυφθεί στη συνέχεια το μεγάλο ταλέντο του. Αλλωστε, όπως έλεγε και ο ίδιος, οι πολεμικές ταινίες του είναι βασισμένες σε προσωπικές εμπειρίες και πίστευε ότι «ο πόλεμος αποκαλύπτει τα έργα και τους χαρακτήρες των ανθρώπων». Το φθινόπωρο του 1946 γράφτηκε στο Κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Μόσχας (καλλιτεχνικό «φυτώριο» παγκόσμιου κύρους) από το οποίο αποφοίτησε το 1953. Εκεί είχε την τύχη να προλάβει να μαθητεύσει στο εργαστήρι των μεγάλων Σοβιετικών σκηνοθετών, Σεργκέι Γιουτκέβιτς και Μιχαήλ Ρομ, ενώ έκανε πρακτική σαν βοηθός σκηνοθέτη στην ταινία του Ρομ, «Ναύαρχος Ουσακόφ».

Από το 1955 άρχισε να δουλεύει στα θρυλικά στούντιο της «Μόσφιλμ», το σοβιετικό αντίστοιχο της ιταλικής «Τσινετσιτά» της εποχής. Την ίδια χρονιά θα γυρίσει και την πρώτη του ταινία «Ναζάρ Στοντόλια». Ωστόσο, η ταινία που θα τραβήξει αμέσως την προσοχή του κοινού και των ειδικών του κινηματογράφου, θα είναι η εκπληκτική δημιουργία «41ος», βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Μπορίς Λαβρένιεφ που προβλήθηκε στις οθόνες το 1956. Η ταινία αποτελεί ένα αξεπέραστο φιλμικό «σχόλιο» πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ αντιπάλων πολέμου, με χρονικό «καμβά» τον εμφύλιο πόλεμο στη μετεπαναστατική Ρωσία. Χρησιμοποιώντας με μαεστρία τα κινηματογραφικά μέσα, ο Τσουχράι κατάφερνε να δημιουργήσει δυνατές δραματικές ταινίες, ταυτόχρονα ερωτικές - ρομαντικές και βαθιά τραγικές. Ο ρόλος της Μαριούτκα στον «41ο» στάθηκε ένας από τους σημαντικότερους της μεγάλης Σοβιετικής ηθοποιού, Ιζόλδης Ιζβίτσκαγια, ενώ και ο συμπρωταγωνιστικός ρόλος του Ολέγκ Στριζένοφ στην ίδια ταινία θεωρείται από τις καλύτερες δουλιές του.

Η επόμενη ταινία του Τσουχράι, «Μπαλάντα για έναν στρατιώτη», βραβευμένη σε πολλά φεστιβάλ, εντάχθηκε στο «χρυσό» κατάλογο όχι μόνο του σοβιετικού, αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου. Προβλήθηκε σε όλο τον κόσμο και θεωρείται μια από τις καλύτερες σοβιετικές πολεμικές ταινίες και μια από τις καλύτερες πολεμικές ταινίες στην παγκόσμια κινηματογραφική ιστορία. Η ταινία, στην οποία δένονται αρμονικά το έπος με τη βαθιά ψυχολογική ανάλυση των χαρακτήρων, ξεχωρίζει όχι μόνο για τη σκηνοθετική τεχνική της, αλλά και για τις συγκλονιστικές ερμηνείες των ηθοποιών Βλαντίμιρ Ιβασόφ, Ζάνα Προχορένκο και Γιεβγκένι Ουρμπάνσκι. Ο τελευταίος ερμήνευσε επίσης εκπληκτικά τον πρωταγωνιστικό ρόλο του πιλότου Αστάχοφ στην ταινία του Τσουχράι «Καθαρός ουρανός». Μια δραματική ιστορία για την αγάπη, την εμπιστοσύνη και την ανδρεία, για ανθρώπους που πέρασαν «διά πυρός και σιδήρου» καταφέρνοντας να σταθούν όρθιοι.

Ανάμεσα στα 1966 - 1971 ο Τσουχράι δίδαξε στο Κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, ενώ, επί δέκα χρόνια καθοδηγούσε την πειραματική καλλιτεχνική ομάδα της «Μόσφιλμ». Τιμήθηκε με τον τίτλο του Λαϊκού Καλλιτέχνη της ΕΣΣΔ, την ανώτερη τιμητική διάκριση για Σοβιετικό καλλιτέχνη. Το 1985 γύρισε την ταινία «Θα σας μάθω να ονειρεύεστε», αφιερωμένη στο μεγάλο Σοβιετικό σκηνοθέτη Μαρκ Ντονσκόι. Το 1996, στο πλαίσιο του κινηματογραφικού φεστιβάλ «Κινοτάβρ», βραβεύτηκε από την προεδρία της Ρωσίας, για την προσφορά του στην ανάπτυξη του ρώσικου κινηματογράφου. Ο Τσουχράι απέκτησε ένα γιο που είναι επίσης κινηματογραφιστής.

Στη φιλμογραφία του περιλαμβάνονται οι ταινίες: «Ναζάρ Στοντόλια» (1955), «41ος» (1956), «Μπαλάντα για έναν στρατιώτη (1959), «Καθαρός ουρανός» (1960), «Μια φορά κι έναν καιρό μια γιαγιά κι ένας παππούς...» (1965), «Λαός!» (1966), «Μνήμη» (1971), «Μια ασυνήθιστη ιστορία» (1978), «Η ζωή είναι ωραία» (1979), «Θα σας μάθω να ονειρεύεστε» (1985).