Μέτρα για την «εξισορρόπηση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής» υιοθέτησε στις αρχές του Απρίλη το Ευρωκοινοβούλιο, εγκρίνοντας την οδηγία που βρισκόταν στο τραπέζι των διαβουλεύσεων εδώ και πολλούς μήνες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προαναγγείλει την υιοθέτηση των προτεινόμενων μέτρων ως μια «καλή είδηση για τις οικογένειες» και ένα «τεράστιο βήμα προς μια πιο κοινωνική Ευρώπη».

Οι διακηρύξεις από τις οποίες συνοδεύτηκε η συζήτηση γύρω από τη νέα οδηγία δεν είναι τίποτα περισσότερο από το περιτύλιγμα με το οποίο επενδύονται οι στρατηγικές κατευθύνσεις της ΕΕ για τη λεγόμενη «συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής».

Οι κατευθύνσεις αυτές βρήκαν τη θέση τους ανάμεσα στους στόχους του «Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων», όπως δημοσιοποιήθηκαν τον Απρίλη του 2017 και έκτοτε παραμένουν στο τραπέζι των διαβουλεύσεων στα όργανα της ΕΕ με στόχο τον «εκσυγχρονισμό» του ισχύοντος νομικού πλαισίου.

Η οδηγία προβλέπει τη θέσπιση άδειας πατρότητας, με διάρκεια 10 ημερών και αποζημίωση στο ύψος του επιδόματος ασθενείας. Αντίστοιχα, θεσμοθετεί «άδεια φροντίδας» με διάρκεια 5 μέρες ετησίως για εργαζόμενους οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την ευθύνη της φροντίδας μελών της οικογένειας με προβλήματα υγείας.

Οσον αφορά τη γονική άδεια, η ισχύουσα με βάση τη σημερινή οδηγία (2010/18/ΕΕ) διάρκεια των τεσσάρων μηνών δεν αλλάζει, με τη διαφορά ότι επεκτείνεται από έναν σε δύο μήνες το χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να μεταβιβαστεί από τον έναν γονέα στον άλλο.

Ωστόσο, ο εργοδότης μπορεί να «αναβάλει» τη χορήγηση της άδειας, εφόσον διαταράσσει την «εύρυθμη λειτουργία» της επιχείρησης, ενώ το ζήτημα της αμοιβής των εργαζόμενων γονιών που θα κάνουν χρήση της μένει «στον αέρα», για να αποφασιστεί από το κάθε κράτος - μέλος.

Στα άρθρα της πρότασης καθιερώνεται μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις μορφές, με τις οποίες μπορεί να λαμβάνεται η γονική άδεια. Ετσι, οι εργαζόμενοι έχουν το «δικαίωμα» να ζητήσουν και να λάβουν «γονική άδεια με ευέλικτους τρόπους» (άρθρο 5) και «ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας», μέχρι τη συμπλήρωση της ηλικίας των οχτώ ετών του παιδιού τους (άρθρο 9), ενώ οι εργοδότες «εξετάζουν και διεκπεραιώνουν τα εν λόγω αιτήματα, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες τόσο των ίδιων όσο και των εργαζομένων».

Αυτό που βαραίνει στη νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ είναι οι στόχοι για αύξηση του εργατικού δυναμικού και ιδιαίτερα για αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό - στις συνθήκες που οι γυναίκες διαθέτουν σημαντική επαγγελματική ειδίκευση -, η γενίκευση των «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων σε γυναίκες και άνδρες εργαζόμενους.

Η ΕΕ έχει στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης στο 75% συνολικά, για άνδρες και γυναίκες, ηλικίας από 20 έως 64 ετών μέχρι το 2020, προσβλέποντας στην αύξηση του εργατικού δυναμικού μέσα από την ανεκμετάλλευτη «δεξαμενή» του οικονομικά ενεργού γυναικείου πληθυσμού και στη βελτίωση της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων μέσα από αυτήν.

Σε αυτήν τη βάση, επεξεργάζεται και προωθεί ένα σύνολο καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και μέτρων, για να διαχειριστούν τις οξυμένες συνέπειες από την επέκταση της μισθωτής εργασίας των γυναικών και την έλλειψη στήριξης της μητρότητας, σε συνθήκες που οι στρατηγικές επιλογές της ΕΕ οδηγούν στη συρρίκνωση και εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών Υγείας, Πρόνοιας.

Ως όχημα για την υλοποίηση των συγκεκριμένων κατευθύνσεων παρουσιάζεται η «συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής». Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τις αντιλαϊκές «ράγες» της πολιτικής της ΕΕ που οδηγούν στον κατακερματισμό της κοινωνικής ζωής της γυναίκας, φέρνοντας σε αντιπαράθεση το δικαίωμά της στην εργασία με την κοινωνική ανάγκη προστασίας της μητρότητας, της οικογένειας.

Αυτές οι πολιτικές παρουσιάζουν ως ζήτημα ατομικής ευθύνης και ικανότητας της γυναίκας την «επιλογή» ανάμεσα στην «επαγγελματική ανέλιξη» και στη δημιουργία οικογένειας.

Οι κατευθύνσεις της οδηγίας επιδιώκουν να μοιράσουν ανάμεσα στα δύο φύλα το χρονικό διάστημα απουσίας από την εργασία λόγω οικογενειακών ευθυνών, αλλά και να επεκτείνουν στο ανδρικό εργατικό δυναμικό τις «ευέλικτες» ρυθμίσεις εργασίας, αντιμετωπίζοντας τη φροντίδα της οικογένειας ως ατομική υπόθεση και τις ευθύνες ως αντικείμενο «ισοκατανομής» ανάμεσα στη γυναίκα και τον άνδρα.

«Ο στόχος της δέσμης μέτρων είναι να αντιμετωπιστεί η υποεκπροσώπηση των γυναικών στην απασχόληση και να στηριχθεί η εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους μέσω της βελτίωσης των συνθηκών, ώστε να μπορούν να συνδυάζουν τις ευθύνες τους στην επαγγελματική και την ιδιωτική τους ζωή», εξηγεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Διαφημίζει, επίσης, τα οφέλη της οδηγίας για τις επιχειρήσεις: «Οι επιχειρήσεις θα επωφεληθούν από ένα ευρύτερο σύνολο ταλαντούχων εργαζομένων, από ένα παραγωγικότερο εργατικό δυναμικό με ισχυρότερα κίνητρα, καθώς και από τον περιορισμό της κατ' επανάληψη απουσίας από την εργασία. Η αύξηση της απασχόλησης των γυναικών θα συμβάλει επίσης στην αντιμετώπιση της πρόκλησης που συνιστά η δημογραφική γήρανση και στην εξασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας των κρατών - μελών», σημειώνει.

«Επίκαιρα και αναγκαία» χαρακτήρισε τα μέτρα και το Ευρωκοινοβούλιο στην αιτιολογική του έκθεση, προκειμένου να «αντικατοπτριστούν καλύτερα τα μεταβαλλόμενα εργασιακά πρότυπα στην κοινωνία μας». Και αυτό από τη μεριά του ξεκαθάρισε ότι η οδηγία «δεν θα επιβάλει διοικητικούς, οικονομικούς και νομικούς περιορισμούς οι οποίοι θα παρεμπόδιζαν τη δημιουργία και ανάπτυξη» των επιχειρήσεων.

Η επίθεση στους μισθούς, στις εργασιακές σχέσεις, στα εργασιακά, ασφαλιστικά δικαιώματα περιλαμβάνεται στον «Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων», στον οποίο εντάσσεται και η συγκεκριμένη οδηγία.

Μέσω των νομοθετημάτων που προωθούνται, επιδιώκεται η διαμόρφωση ενός πλέγματος «κοινών ελάχιστων κανόνων» όσον αφορά στη γυναικεία και ανδρική απασχόληση, στο πλαίσιο της «ελεύθερης κυκλοφορίας εργαζομένων» και της «ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά της ΕΕ».

Βασική πλευρά της επίθεσης του κεφαλαίου αποτελεί η πλήρης ευελιξία του ημερήσιου και εβδομαδιαίου εργάσιμου χρόνου, ακόμα και του χώρου εργασίας (με τη μορφή της τηλεργασίας, της εργασίας από το σπίτι, των συμβάσεων έργου), με στόχο την εντατικοποίηση της δουλειάς. Αποτελεί προσαρμογή των καπιταλιστικών σχέσεων στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, στην επέκτασή τους σε νέους κλάδους και τομείς όπως στην επιστημονική εργασία, στην Υγεία, στον τουρισμό και αλλού.

Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωκοινοβουλίου είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα που ορίζουν τα «μεταβαλλόμενα εργασιακά πρότυπα», οι «νέες» μορφές «απασχόλησης» στις οποίες δεν περιλαμβάνονται η μόνιμη και σταθερή εργασία, με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, με σταθερό ωράριο, με μέτρα προστασίας της μητρότητας.

Οι εργαζόμενες μητέρες, οι εργαζόμενοι γονείς θα πρέπει να αρκεστούν σε λίγες μέρες άδειας, που δεν ξεκαθαρίζεται καλά καλά αν και πόσο θα πληρώνονται, και σε πολλές ρυθμίσεις «ευελιξίας», σε όφελος των κυβερνήσεων και της μεγαλοεργοδοσίας.

Οι διακηρύξεις για την «κοινωνική Ευρώπη», τα «επίκαιρα» και «αναγκαία» μέτρα, για τα οποία κάνει λόγο η ΕΕ, δεν είναι τίποτα περισσότερο από το περιτύλιγμα με το οποίο επενδύονται οι στρατηγικές κατευθύνσεις της για δουλειά - «λάστιχο», εργασιακή ζούγκλα, μετατροπή των απαραίτητων υποδομών και υπηρεσιών για τις ανάγκες της οικογένειας σε ακριβοπληρωμένα εμπορεύματα.

Για τις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους, επίκαιρες και αναγκαίες είναι η γενική μείωση του εργάσιμου χρόνου, η δουλειά χωρίς την ανασφάλεια και το φόβο της ανεργίας, η απαγόρευση απολύσεων εγκύων και μητέρων, οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας που θα εξασφαλίζουν μισθούς και δικαιώματα, οι δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες Προσχολικής Αγωγής, Παιδείας και Υγείας.