Από τον καιρό που οι προϊστορικοί άνθρωποι οργάνωσαν τις πρώτες επιδρομές στο δάσος της γειτονικής φυλής για να της αρπάξουνε το κυνήγι της ή μετακινήθηκαν ομαδικά για να τη διώξουνε από τη βοσκή της, ως σήμερα που οι σιδερόφραχτες μηχανοκίνητες μεραρχίες και τα πετάμενα φρούρια περιχύνουνε με φωτιά και σίδερο και με φαρμακερά υγρά κι αέρια τους πληθυσμούς των γειτονικών ή των μακρινών χωρών, ποτέ σχεδόν δεν ομολόγησαν οι άνθρωποι φανερά και ξάστερα τους σκοπούς των. Ποτέ δεν είπαν: «Ερχόμαστε να σας πάρουμε τ' αγαθά σας, ερχόμαστε να σας αναγκάσουμε να δουλεύετε σεις για μας».

Οι πνευματικές και οι ηθικές αξίες, που σχεδόν πάντα υψώνονται για σύμβολα και ως ένα σημείο γίνονται προσχήματα ή και αφορμές για τους πολέμους, αν και παρουσιάζονται πάντα για πρωτογενή αίτια για να κινούν τα πλήθη, κρύβουνε πάντα στο βάθος το βασικό εκείνο κίνητρο, θρησκευτικά συνθήματα που παράγουνε πόλεμο, δυναστικά συνθήματα που παράγουνε πόλεμο, εθνικά συνθήματα που παράγουνε πόλεμο, φυλετικά συνθήματα που παράγουνε πόλεμο, είνεαι σχηματισμοί παράγωγοι στο οργανωτικό και συνειδησιακό εποικοδόμημα, που έχουνε γι' αρχική τους αφετηρία υλικά συμφέροντα. Αυτά τα ίδια τα συμφέροντα, σχεδόν ποτές δεν παρουσιάζονται στο προσκήνιο σαν άμεσες αιτίες και αφορμές των πολέμων.

Από τότες δημιουργήθηκαν δυο ειδών αγώνες, εσωτερικοί ταξικοί και εξωτερικοί καταχτητικοί, ανταγωνιστικοί και απολυτρωτικοί πόλεμοι. Ο πρωτόγονος πόλεμος είχε πάντα δυο ειδών αποτελέσματα: α) την ιδιοποίηση υλικών αγαθών από τους μαχητές και την υποταγή ανθρώπων, που χρησίμευαν είτε για άμεση τροφή (ανθρωποφαγία), είτε για όργανα δουλειάς και μέσα παραγωγικά, όπως μερικά κατοικίδια ζώα· β) την απόκρουση, το διώξιμο των καταχτητών και την αντικατάσταση τους από άλλους κυρίαρχους.

Οι πρωτόγονες αυτές μορφές στην ιδιοποίηση αγαθών και παραγωγικών μέσων, όσο και αν άλλαζαν με το πέρασμα του καιρού, έμειναν ως τις ήμερες μας βασικά οι ίδιες. Δεν είνε εδώ έργο μας να παρακολουθήσουμε τις μετατροπές αυτές, που έγιναν στο πέρασμα της ιστορίας.

Στη σημερινή «πολιτισμένη» ανθρωπότητα, αν εξαιρέσουμε τη Σοβιετική Ενωση, η ιδιοποίηση αυτή των υλικών αγαθών παρουσιάζεται πρώτα σαν ιδιοχτησία στα μέσα παραγωγής (αγροί, βοσκές, μεταλλεία, πετρελαιοπηγές, δάση, ζώα, λίμνες, εργοστάσια, αυτοκινητόδρομοι, βαπόρια, αεροπλάνα, σπίτια) και δεύτερο σαν οικειοποίηση της υπεραξίας που δημιουργεί η δουλειά των μισθωτών. Η οικειοποίηση της υπεραξίας γεννά την παγίωση και συσσώρεψή της σε μέσα παραγωγής και σε κεφάλαια και η χρησιμοποίηση της παγιωμένης ή συσσωρευμένης υπεραξίας γεννάει την παρακάτω εκμετάλλεψη και νέα υπεραξία. Η οικειοποίηση της υπεραξίας είνε εσωτερική και εξωτερική, δηλαδή γίνεται μέσα στην περιοχή της κοινωνικής ολότητας ή και έξω απ' αυτήν.

Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στους δυο τελευταίους αιώνες είχεν ένα διπλό αποτέλεσμα στο οργανωτικό εποικοδόμημα της κοινωνίας, πρώτο τη διαμόρφωση των εθνικών κρατών, που έγινε και γίνεται ακόμη με μια σειρά από εθνικοαπελευθερωτικούς και εθνικοσυγκεντρωτικούς πολέμους· και δεύτερο τη διαμόρφωση των ιμπεριαλιστικών κρατών. Η βιομηχανική ανάπτυξη και η συσσώρεψη τραπεζιτικού κεφαλαίου δημιουργεί την ακατανίκητη ροπή να βρεθούν αγορές που να προμηθεύουνε τις πρώτες ύλες σε χαμηλή τιμή και αγορές που να απορροφούν τα βιομηχανικά προϊόντα σε όσο μπορεί ψηλότερη τιμή. Αυτή η ροπή μπορεί πάλι να ικανοποιηθεί με δυο τρόπους: με τη δημιουργία μεγάλου αποικιακού κράτους και με τη δημιουργία σφαιρών οικονομικής επιρροής. Αυτά τα δυο, αποικιακό κράτος και σφαίρες οικονομικής επιρροής, αποτελούν το νεώτερο, το καπιταλιστικό imperium, το «ζωτικό χώρο», όπως τον ονομάζουν σήμερα τα φασιστικά κράτη. Από τις μεγάλες βιομηχανικές χώρες τέτοιο imperium δημιουργήσανε πρώτα-πρώτα η Αγγλία, η Γαλλία και η βόρεια Αμερική (ετούτη η τελευταία προπάντων με τη μορφή σφαιρών επιρροής στην κεντρική και νότια Αμερική, την Κίνα κλπ.). Αυτοί οι τρεις ιμπεριαλισμοί είνε αρκετά «φτασμένοι», αρκετά «ικανοποιημένοι», αρκετά «κορεσμένοι», «χορτάτοι».

Στην εξόρμησή τους προηγήθηκε ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, μα μόλις άρχισε να γίνεται επικίντυνος στον εγγλέζικο και το γαλλικό και στο ρούσικο φεουδαρχικόν ιμπεριαλισμό, που βρισκότανε στο στάδιο της αποσύνθεσης, έγινε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος του 1914-1918. Γύρω από τον κεντρικό άξονα του πολέμου εκείνου, που είταν η αντίθεση ανάμεσα στον εγγλέζικο και γαλλικό από τη μια και το γερμανικό ιμπεριαλισμό από την άλλη μεριά, περιπλέχτηκαν οι εξορμητικές τάσεις του γιαπωνέζικου και του ιταλικού ιμπεριαλισμού, τα συμφέροντα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και μια σειρά από εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες, προπάντων στην κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη (Βαλτικές χώρες, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Γιουγκοσλαυία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Τουρκία, Αρμενία) και έδωκε τη μορφή της παγκοσμιότητας σε κείνον τον πόλεμο. Ετσι, τα καθαρά ιμπεριαλιστικά κίνητρα του πόλεμου εκείνου, βρήκαν ευκαιρία να σκεπαστούν κάτω από τα καλοπρόσδεχτα, τα ιερά ψυχοκινητικά σύμβολα της «δικαιοσύνης», της «δημοκρατίας», της «ελευθερίας», της «απολύτρωσης των καταδυναστευμένων λαών», της «παγκόσμιας και αιώνιας ειρήνης».

O πόλεμος όμως εκείνος και οι συνθήκες, που τον επακολούθησαν, δεν έλυσαν το βασικά πρόβλημα, δηλαδή την ικανοποίηση των ανικανοποίητων ιμπεριαλισμών της Ιταλίας, της Ιαπωνίας και της Γερμανίας. Η συνθήκη των Βερσαλλιών έγινε με τη βασική σκέψη να γονατίσει με τέτοιο τρόπο τη Γερμανία που ή να κοπούν ριζικά οι ιμπεριαλιστικές ροπές της, ή για πολλές δεκαετηρίδες να γίνει τόσο αδύνατη, που να είνε ακίντυνη για τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες και να μπει κάτω από την εκμεταλλευτική επιρροή τους. Γι' αυτό της πήρανε τις αποικίες, την αφόπλισαν, της πήρανε για εγγύηση ορισμένα εδάφη, την εμποδίσανε να ενωθεί με την Αυστρία, τη εβάρυναν με κολοσσιαίες οικονομικές υποχρεώσεις, την έκλεισαν μέσα σ' ένα σύστημα κρατών γύρω της, που να χρησιμέψουν για φραγμός στη νέα εξόρμησή της. Ωστόσο όλα τούτα τα μέσα δείχθηκαν ανίκανα να συγκρατήσουνε την εσωτερική οικονομική δυναμικότητα της Γερμανίας και είχανε μόνο για αποτέλεσμα να δημιουργήσουνε και στα μεσαία και στα εργατικά ακόμη στρώματα του γερμανικού λαού το αίστημα της αδικίας και μιας αποπνιχτικής επιβολής και έτσι να υποβοηθήσουνε το γερμανικό καπιταλισμό να ανατρέψει τη σοσιαλδημοκρατία, που δε στάθηκε ικανή να μετατρέψει την οικονομία της Γερμανίας σε κολλεχτιβιστική, να προσεταιριστεί τα μεσαία αστικά και τ' ανώτερα εργατικά στρώματα και να συγκεντρώσει, γύρω από τη νέα ιμπεριαλιστική του εξόρμηση, με τα εθνικοαπελευθερωτικά και τα κοσμοκρατορικά συνθήματα του εθνικοσοσιαλισμού, την ολότητα σχεδόν των γερμανών μέσα και έξω από τη Γερμανία.

(Αύριο: Το Β' Μέρος)