Από τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν

Αποκαλυπτική για το χοντρό αντιλαϊκό παζάρι που απλώνεται στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο ήταν η συνάντηση που είχαν οι Πρόεδροι των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Οσάκα της Ιαπωνίας, στο περιθώριο της Συνόδου του G20 που ολοκληρώθηκε το Σάββατο (βλέπε σχετικό θέμα).

Ο Τραμπ απέφυγε επανειλημμένα να απαντήσει σε ερωτήσεις για το αν η Ουάσιγκτον θα επιβάλει τελικά στην Αγκυρα τις κυρώσεις που εξετάζει για την υπόθεση των ρωσικών συστημάτων αεράμυνας «S-400» που η τουρκική πλευρά έχει αποφασίσει να αγοράσει, παρά τις πολύπλευρες ενστάσεις των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Στις δηλώσεις του πριν από τη συνάντηση, ο Τραμπ χαρακτήρισε τον Ερντογάν «φίλο του», κάποιον «με τον οποίο έχει έρθει πολύ κοντά» και «που κάνει πολύ καλή δουλειά», ενώ εξέφρασε προσδοκίες για τετραπλασιασμό της διμερούς οικονομικής συνεργασίας (θεωρώντας το στόχο των 75 δισ. δολαρίων «πολύ μικρό» και ανεβάζοντάς τον στα 100 δισ.). Σχετικά με το «καυτό» θέμα των «S-400» μίλησε για «περίπλοκη κατάσταση», σπεύδοντας να κατηγορήσει την προηγούμενη κυβέρνηση Ομπάμα για την εξέλιξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Συνέδεσε την απόφαση της Αγκυρας να προτιμήσει τους ρωσικούς «S-400» με δυσκολίες που επί Ομπάμα η Ουάσιγκτον έθεσε στην αγορά αμερικανικών πυραύλων «Πάτριοτ» και συνέχισε: «Δεν επέτρεψαν στον Πρόεδρο (σ.σ. στον Ερντογάν) να αγοράσει "Πάτριοτ"... Ε, δε γίνονται έτσι οι μπίζνες. Δεν είναι καλό αυτό, δεν είναι καλό...». Σε νέα ερώτηση για το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Αγκυρα για τους «S-400», χωρίς να το αποκλείσει, απάντησε ότι «εξετάζουμε διαφορετικές λύσεις», αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι «υπάρχει αναμφίβολα πρόβλημα» με τη ρωσοτουρκική συμφωνία, αλλά και ότι «η Τουρκία είναι φίλος μας και έχει κάνει - έχουμε κάνει από κοινού - σπουδαία πράγματα».

Σε νέα απόπειρα δημοσιογράφου να πάρει σαφή απάντηση για το ενδεχόμενο των κυρώσεων είπε ότι «το κοιτάμε», ξεκαθαρίζοντας ταυτόχρονα πως η κατάληξη θα είναι αποτέλεσμα σκληρού και πολύπλευρου παζαριού. «Πρόκειται για ζήτημα αμφίδρομο», ανέφερε, θυμίζοντας επίσης ότι η Τουρκία «είναι και μέλος του ΝΑΤΟ».

Από τη δική του μεριά, ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι δύο χώρες «έχουμε απόσταση να διανύσουμε αλλά πιο σημαντικό είναι ότι έχουμε μια στρατηγική εταιρική σχέση. Αυτή η στρατηγική σχέση μάς ενθαρρύνει να δράσουμε αλληλέγγυα σε πολλούς τομείς. Διατηρώ έντονη την πεποίθηση ότι η δική μας αλληλεγγύη θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα».

Είναι σαφές λοιπόν ότι οι ΗΠΑ επανεξετάζουν με μεγάλη προσοχή τη σχέση τους απέναντι στην Τουρκία, σε πείσμα και των αστικών επιτελείων στην Ελλάδα τα οποία επιμένουν να εμφανίζουν την Αγκυρα «απομονωμένη» και να καθησυχάζουν για την ανάμειξη των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ. Η αυξανόμενη εμπλοκή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού οξύνει κόντρες πολλαπλά επικίνδυνες για τους λαούς της περιοχής, καθώς το ζήτημα είναι η ευρύτερη αναμέτρηση ανάμεσα σε ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Είναι χαρακτηριστική η ανοιχτή παρότρυνση των ΗΠΑ σε χώρες «να αρνηθούν τις λιμενικές υπηρεσίες σε πλοία της Ρωσικής Ομοσπονδίας που αναπτύσσονται για υποστήριξη της κυβέρνησης του Ασαντ στη Συρία», αλλά και «να τερματίσουν τις υπάρχουσες συμφωνίες που επιτρέπουν πρόσβαση σε ρωσικές ναυτικές μονάδες σε λιμάνια», όπως έχει κάνει για παράδειγμα η Κύπρος. Τέτοια τροπολογία μάλιστα εντάχθηκε στο αμερικανικό νομοσχέδιο «EastMed Act», που επιταχύνει την ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας των ΗΠΑ με Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ.

Την ίδια στιγμή, ενδεικτικές των επικίνδυνων για τους λαούς σχεδιασμών είναι οι νέες κολιγιές που προχωρούν στην Ανατολική Μεσόγειο, ως «αντίβαρο» σε σχέδια που προωθούν οι ΗΠΑ. Για παράδειγμα, πυκνώνουν δημοσιεύματα για την προσπάθεια της Τουρκίας να «απαντήσει» σε σχέδια που την αποκλείουν, όπως το «Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο» (East Mediterranean Gas Forum, στο οποίο συμμετέχουν Αίγυπτος, Ελλάδα, Ιταλία, Ιορδανία, Παλαιστινιακή Αρχή, Ισραήλ και Κύπρος). Σε αυτά, εμφανίζουν ως δεδομένη τη συμμετοχή της Ρωσίας (που μπορεί να εκπροσωπήσει και τη Συρία, καθώς συνεχίζονται οι τριβές με την Τουρκία), ενώ έτοιμες να πάρουν μέρος φέρονται και χώρες όπως ο Λίβανος αλλά και η «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου», δηλαδή το ψευδοκράτος, που θα μπορούσε μάλιστα να φιλοξενήσει και την «έδρα» ενός «Φόρουμ για το αέριο της Βορειοανατολικής Μεσογείου». Ισως δεν είναι άσχετη η συνομιλία που είχε πριν από μερικές μέρες ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου με τον Λιβανέζο ομόλογό του Γκριμπράν Μπασίλ, ανταλλάσσοντας απόψεις για το μέλλον της Συρίας και της ευρύτερης περιοχής.

Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι και οι συστάσεις που επανέρχονται στην Αγκυρα για την ανάγκη να ανακηρύξει άμεσα ΑΟΖ με τη Λιβύη, με φόντο τις προσπάθειες της κυβέρνησης Ερντογάν να αναπτύξει στενές σχέσεις με την κυβέρνηση του δοτού Λίβυου πρωθυπουργού Φαγιέζ Σάρατζ. Στελέχη των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, ειδικά του Πολεμικού Ναυτικού, επιμένουν για «πρωτοβουλίες» που χρειάζεται να πάρει η Αγκυρα για να προλάβει τετελεσμένα από την ανακήρυξη ΑΟΖ άλλων χωρών, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, και γι' αυτό «πρέπει να δηλώσουμε ότι είμαστε έτοιμοι για υπογραφή συμφωνίας αμοιβαίας οριοθέτησης και να προχωρήσουμε μονομερώς στην ανακήρυξη της ΑΟΖ στην Ανατ. Μεσόγειο».

Στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών εντάσσεται και το ζήτημα της διευθέτησης του Κυπριακού, για την επανέναρξη νέων διαπραγματεύσεων που προωθούν τη διχοτόμηση του νησιού.