Ενταση της επιχειρηματικής δράσης, αξιοποίηση των σκουπιδιών για την καπιταλιστική κερδοφορία στο πλαίσιο της «κυκλικής οικονομίας», επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος και της υγείας των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων από την καύση αποβλήτων και επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων στον κλάδο της διαχείρισης των απορριμμάτων: Οι παραπάνω είναι μερικές μόνο πλευρές της υλοποίησης του αντιδραστικού Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ). Ενας σχεδιασμός εξειδίκευσης της πολιτικής κυβέρνησης - ΕΕ για τη διαχείριση των απορριμμάτων προς όφελος των επιχειρηματικών ομίλων, που φορτώνει νέα βάρη στα εργατικά - λαϊκά στρώματα.

Ο προϋπολογισμός του Σχεδιασμού εκτιμάται περίπου στα 500 εκατ. ευρώ και αφορά έργα που θα γίνουν μέσω Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), κυρίως μέσω ΕΣΠΑ και άλλων προγραμμάτων (LIFE, INTEREG, HORIZON). Οι προκαταβολές, δηλαδή το «ζεστό» χρήμα στους αναδόχους, φτάνουν γύρω στο 30 - 35%.

Φορέας υλοποίησής του είναι ο Περιφερειακός Σύνδεσμος Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κεντρικής Μακεδονίας (ΦΟΔΣΑ ΑΕ). Και ο σχεδιασμός (που εγκρίθηκε το 2016) προβλέπει μέχρι το 2020 το 50% των αστικών στερεών αποβλήτων να προδιαλέγεται στην πηγή μέσω των δικτύων χωριστής συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών. Ο,τι περισσεύει ως υπόλειμμα από τη διαλογή, καθώς και τα υπολείμματα επεξεργασίας από τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) και από τις μονάδες επεξεργασίας προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων, θα οδηγούνται για περαιτέρω «ανάκτηση» σε δίκτυο Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), από όπου θα παράγεται και το καύσιμο σκουπίδι...

Στα έργα πρώτης προτεραιότητας στην Κεντρική Μακεδονία προβλέπεται η κατασκευή και λειτουργία τριών τέτοιων Μονάδων: Σε Σέρρες, Ανατολικό Τομέα και Δυτικό Τομέα. Προϋποθέσεις για τη λειτουργία τους αποτελούν μεταξύ άλλων η κατασκευή 14 Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) νέου τύπου για περισσότερα των δύο υλικών αποκομιδής, η κατασκευή 12 Μονάδων Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) και η κατασκευή 12 ΧΥΤΥ.

Στο μεταξύ, στα σχέδια του ΦΟΔΣΑ παραμένει η ιδέα για την «Εγνατία διαχείρισης στερεών αποβλήτων», από την Ηπειρο μέχρι την Ανατολική Μακεδονία, με την κατασκευή εργοστασίου καύσης ώστε, όπως χαρακτηριστικά είχε πει ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης και αντιπρόεδρος του Φορέα, Γ. Μπουτάρης, «το ταχύτερο δυνατό, από τα σκουπίδια να βγει κέρδος», με την ενεργειακή αξιοποίησή τους. Αλλωστε, το υπολογισθέν υπόλειμμα στερεών αποβλήτων από τη διαχείριση αν ολοκληρωθεί ανέρχεται σε 350.000 τόνους, από την Ηπειρο μέχρι τη Θράκη, που, όπως εκτιμάται, μπορούν να παράξουν 20 MW ηλεκτρική ενέργεια. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι για το εν λόγω εγχείρημα, προϋπολογισμού εκατοντάδων εκατ. ευρώ, και αντίστοιχων κερδών, έντονο είναι το ενδιαφέρον που επιδεικνύει η γαλλική εταιρεία «Suez», η οποία, εκτός από το νερό, εμπλέκεται και στον χώρο διαχείρισης αποβλήτων και έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχει σε μεγάλα πρότζεκτ δημόσιων έργων, σε συνεργασία με δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις, στη χώρα μας.

Σε ό,τι αφορά τις τρεις ΜΕΑ της Κεντρικής Μακεδονίας, ήδη λειτουργεί αυτή των Σερρών, δυναμικότητας 63 χιλιάδων τόνων/έτος, με «ανάδοχο», που θα την εκμεταλλεύεται για τα επόμενα 25 χρόνια, την Ανώνυμη Εταιρεία Ειδικού Σκοπού (ΣΙΡΡΑ ΑΕ), αποτελούμενη από τη σύμπραξη των εταιρειών INTRAKAT ΑΕ, ARCHIRODON και ENVITEC ΑΕ.

Για τη ΜΕΑ Ανατ. Τομέα έχει εγκριθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και προβλέπεται να λειτουργήσει στην περιοχή του δήμου Θέρμης, κοντά στον Αγιο Αντώνιο. Θα δέχεται ετησίως 150.000 τόνους απορριμμάτων.

Τέλος, πρόσφατα ανακοινώθηκε η έγκριση του έργου για τη ΜΕΑ Δυτικού Τομέα, που χαρακτηρίζεται το μεγαλύτερο έργο διαχείρισης αποβλήτων, με ετήσια δυναμικότητα 300.000 τόνων. Πρόκειται για έργο προϋπολογισμού 110 εκατ. ευρώ που θα γίνει μέσω ΣΔΙΤ, με τα 60 εκατ. ευρώ να προέρχονται από ΕΣΠΑ και άλλα προγράμματα, από το οποίο θα κερδοφορεί για 30 χρόνια ο ανάδοχος ιδιώτης κατασκευαστής.

Βασικό προϊόν των ΜΕΑ θα είναι το απορριμματογενές καύσιμο SRF-RDF, το οποίο αξιοποιείται ως φθηνό καύσιμο κυρίως στις τσιμεντοβιομηχανίες, όπως συμβαίνει στον Βόλο από την ΑΓΕΤ, ξεσηκώνοντας μεγάλες αντιδράσεις από το λαό της πόλης που εισπνέει το δηλητηριώδες καυσαέριο. Το υλικό αυτό περιέχει πάνω από 90% χαρτί, χαρτόνι και πλαστικό, με τους καρκινογόνους ρύπους που εκλύει να αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Οχι τυχαία, για το SRF-RDF έχουν εκδηλώσει ήδη ενδιαφέρον οι τσιμεντοβιομηχανίες ΤΙΤΑΝ και ΧΑΛΥΨ. Σύμφωνα με έγγραφο που έστειλε στον ΦΟΔΣΑ τον Απρίλη του 2019, η ΑΕ Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ ενημερώνει ότι δύναται να απορροφήσει το σύνολο της ετήσιας ποσότητας των 40.000 - 50.000 τόνων απορριμματογενούς στερεού καυσίμου της ΜΕΑ Ανατολικού Τομέα, καθώς και επιπλέον ποσότητας από τη ΜΕΑ Δυτικού Τομέα. Επίσης και η «Τσιμέντα ΧΑΛΥΨ», το Μάη του 2019, με έγγραφό της ενημερώνει ότι μπορεί να παραλάβει ετησίως μέχρι και 35.000 τόνους.

Η πιο εντατική αξιοποίηση από τις τσιμεντοβιομηχανίες του καυσίμου SRF-RDF δρομολογήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ: Στο πλαίσιο προώθησης της «κυκλικής οικονομίας» και της ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων, στις 3 Ιούλη του 2019, λίγο πριν από την κυβερνητική εναλλαγή δηλαδή, υπογράφτηκε εθελοντική συμφωνία συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Ενωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας. Τη συμφωνία παρέλαβε για να υλοποιήσει η ΝΔ και έχει ισχύ μέχρι τις 31 Δεκέμβρη του 2023. Αντικείμενό της είναι η επικαιροποίηση του πλαισίου για την αξιοποίηση από την τσιμεντοβιομηχανία «εναλλακτικών καυσίμων» που προέρχονται από τα απόβλητα και, σύμφωνα με ευρωπαϊκές Οδηγίες, μπορούν να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος, φορτώνοντας στο λαό και στο περιβάλλον τα αποτελέσματά τους.

Με βάση αυτές τις εξελίξεις έχουν ξεσηκωθεί σωματεία και μαζικοί φορείς της Δυτικής Θεσσαλονίκης, που αντιδρούν στην πιθανότητα καύσης απορριμμάτων RDF και SFR στην ΤΙΤΑΝ.

Σε αντίθεση με τις δίκαιες λαϊκές αντιδράσεις, ΦΟΔΣΑ, Περιφερειακή Ενωση Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, Περιφέρεια, υπουργεία εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την υλοποίηση του αντιδραστικού ΠΕΣΔΑ, προβάλλοντας ότι έτσι θα επέλθουν μείωση του όγκου των προς διάθεση αποβλήτων και εξάλειψη της ανάγκης για διαρκή αναζήτηση εκτάσεων υγειονομικής ταφής.

Η επιλογή της κυβέρνησης να προχωρήσει στην υλοποίηση αυτών των έργων μέσω ΣΔΙΤ εξασφαλίζει «ζεστό» χρήμα στους επιχειρηματίες για την κατασκευή και σίγουρη κερδοφορία, από την επιχειρηματική εκμετάλλευση των σκουπιδιών. Δραστηριότητα που καλείται να πληρώσει ακριβά ο λαός τόσο για την κατασκευή όσο και για τη χρήση του, και οικονομικά αλλά και με την επιβάρυνση της υγείας και του περιβάλλοντος.

Ενδεικτική της κατάστασης είναι η λειτουργία της ΜΕΑ Σερρών, που λειτουργεί χωρίς στοιχειώδη μέτρα ασφάλειας των εργαζομένων. Αυτό άλλωστε αποδείχθηκε και από το θανατηφόρο εργατικό ατύχημα που σημειώθηκε τον Ιούλη με θύμα έναν 48χρονο εργαζόμενο, ο οποίος έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης στο εργοστάσιο διαλογής.

Θυμίζουμε ότι η ΤΟ Σερρών του ΚΚΕ και οι εκλεγμένοι του Κόμματος στο δήμο Σερρών και στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας, όσο και φορείς της περιοχής, είχαν καταγγείλει τις συνθήκες εργασιακής ζούγκλας που επικρατούν στη συγκεκριμένη μονάδα αλλά και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την επεξεργασία των αποβλήτων.

Η οικονομική επιβάρυνση στα λαϊκά στρώματα θα φανεί από την αρχή της κανονικής του λειτουργίας, με την επιβολή του τέλους παραλαβής από το εργοστάσιο, περίπου 70 ευρώ/τόνο. Και παρά τις «διαβεβαιώσεις» της κυβέρνησης ότι το βασικό οικονομικό κριτήριο επιλογής αναδόχου θα είναι το χαμηλότερο gate fee (τέλος εισόδου) που θα καταβάλλουν οι ΟΤΑ, στην πράξη αυτό δεν μπορεί να μη διασφαλίζει κέρδη στην επιχείρηση.

Επιπλέον, για να μην αυξάνεται το κόστος θα πρέπει οι δήμοι να διασφαλίζουν τις μίνιμουμ ποσότητες που προβλέπονται από τη συμφωνία για τη λειτουργία της μονάδας, ώστε να επιτυγχάνονται τα προβλεπόμενα κέρδη της επιχείρησης. Αλλιώς επιβάλλονται οι γνωστές ρήτρες, που πάλι φορτώνονται στο λαό.

Η «Λαϊκή Συσπείρωση» στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας καταψήφισε τον ΠΕΣΔΑ, αναδεικνύοντας ότι η αστική οπτική για τη διαχείριση των αποβλήτων αποβλέπει στην ανάδειξή τους σε πόρους ικανούς να προσελκύσουν και να εξασφαλίσουν το αναγκαίο ποσοστό κέρδους, για τα κεφάλαια που λιμνάζουν αναξιοποίητα, και στη συνέχεια να αποτελέσουν πρώτη ύλη για την επικερδέστερη δραστηριότητα άλλων κλάδων της καπιταλιστικής οικονομίας.

Αποκάλυψε ότι η λειτουργία των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), όπως αυτή προσδιορίζεται, είναι προφανές ότι καμία σχέση δεν έχει με την προστασία του περιβάλλοντος, οι δε κίνδυνοι που προκύπτουν για τη δημόσια υγεία από την καύση του βασικού τους προϊόντος RDF ή SRF, από τις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, θα είναι ανυπολόγιστοι.

Ανέδειξε την αντίθεσή της στις ιδιωτικοποιήσεις, στις ΣΔΙΤ και στις συμβάσεις παραχώρησης, συνολικά στην εμπορευματοποίηση της διαχείρισης των απορριμμάτων, στη μετατόπιση των βαρών στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων, μέσα από τα ανταποδοτικά τέλη και με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, όπως το χαράτσι ταφής, δηλαδή τη λογική «πληρώνω όσο πετάω».

Σε κάθε περίπτωση, όσο ο σχεδιασμός διαχείρισης των απορριμμάτων γίνεται με κριτήριο την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων, με ΣΔΙΤ ή χωρίς αυτές, με περισσότερη ή λιγότερη ανακύκλωση, με τη μια ή την άλλη μέθοδο διαχείρισης, και πάλι κερδισμένο θα είναι το κεφάλαιο, και πάλι χαμένη θα είναι η εργατική τάξη, η λαϊκή οικογένεια.

Η πρόταση της «Λαϊκής Συσπείρωσης» εστιάζει στον ολοκληρωμένο κεντρικό σχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων από ενιαίο κρατικό φορέα, με προτεραιότητα μεταξύ άλλων την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, την ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή, τον καθορισμό σύγχρονων όρων αποκομιδής, τη μόνιμη και σταθερή δουλειά με συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας για τους εργαζόμενους στη διαχείριση αποβλήτων κ.ο.κ.

Αναδεικνύει ότι ολοκληρωμένη και διαρκής λύση, με σεβασμό στο περιβάλλον, στην υγεία, στους φυσικούς πόρους, στο λαϊκό εισόδημα, μόνο στο πλαίσιο ενός άλλου, ριζικά διαφορετικού δρόμου ανάπτυξης μπορεί να εξασφαλιστεί. Με την εξουσία στα χέρια των εργαζομένων, που καταργεί τις αιτίες των σημερινών προβλημάτων, που δημιουργεί τις στέρεες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της χώρας προς το συμφέρον της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Τέτοιες προϋποθέσεις είναι ο κεντρικός σχεδιασμός, η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, η κρατική ιδιοκτησία στη γη και στις τεχνικές υποδομές, ο εργατικός - λαϊκός έλεγχος.