Κυριακή 7 Νοέμβρη 1999
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 17
Νικητής της τέχνης, ηττημένος του θανάτου

«Η θάλασσα, το πλοίο, ο άνθρωπος. Τελικά το ταξίδι. Χωρίς να ξέρω γιατί, όταν σκέπτομαι το ταξίδι σκέπτομαι την Ελλάδα. Το ταξίδι του Οδυσσέα. Ο Νόστος... Ο Καβάφης όμως μας λέει ότι η Ιθάκη ήταν το πρόσχημα. Ποιον να πιστέψω; Μέχρι να τελειώσει το ταξίδι της ζωής μου άραγε θα 'χω μάθει;»

Για τον Πάρι Πρέκα, τον καλλιτέχνη της φυγής και της αναζήτησης, το ταξίδι της ζωής τελείωσε το πρωί της Δευτέρας (1/11/99), στα 73 του χρόνια. Ο ζωγράφος, που με πυξίδα την ψυχή του μας έκανε κοινωνούς μιας τέχνης μεγάλης ομορφιάς, ο ασυμβίβαστος άνθρωπος που διακρινόταν για το ήθος στην προσωπική και καλλιτεχνική του ζωή, πέρασε στον κόσμο της σιωπής. «Μέσα στον κόσμο αισθάνομαι άβολα» έλεγε . «Υπάρχει κάτι στην ατμόσφαιρα που μου εξουδετερώνει την πυξίδα και χάνομαι. Τότε ξανακοιτώ την παλέτα μου...».

Αρχή μιας περιπέτειας...

Η περιπέτεια της ζωγραφικής ξεκίνησε για τον Π. Πρέκα σαν ένα απλοϊκό παιχνίδι στην «Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών» κοντά στους Δημήτριο Μπισκίνη, Ανδρέα Γεωργιάδη και Ουμβέρτο Αργυρό. Λίγα χρόνια αργότερα (1963) συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. «Η ζωγραφική είναι σοβαρή υπόθεση, αλλά μερικές φορές δεν είναι αρκετό να βάφουμε απλά ένα μουσαμά. Πρέπει να κάνουμε το έργο τέχνης να είναι ταυτόχρονα και ένα κείμενο», σημείωνε πριν δύο χρόνια ο καλλιτέχνης, με αφορμή την έκδοση του λευκώματος «Το ταξίδι μου ».

Η εκθεσιακή του δραστηριότητα ξεκινά το 1955 με ατομική έκθεση της ζωγραφικής του δημιουργίας, στην γκαλερί «Ζαχαρίου». Ακολούθησαν εκθέσεις ζωγραφικής το 1958 και το 1964, ενώ το 1972 και το 1977 παρουσίασε και τη γλυπτική του δραστηριότητα. Από τις πολλές ατομικές παρουσιάσεις της τελευταίας δεκαετίας, σημειώνουμε τις εκθέσεις στη Θεσσαλονίκη (1992), στην Κατερίνη (1993), στη Λευκωσία και τη Σαντορίνη (1994), στην Αθήνα (1996), ενώ η τελευταία έκθεση έργων του ήταν το 1997 στην «ART Αθήνα 5», στο περίπτερο της γκαλερί «Αργώ». Παράλληλα, ο Πάρις Πρέκας συμμετείχε σε πολλές ομαδικές και θεματικές εκθέσεις, πανελλήνιες 1952 - 1975, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, στα Ιωάννινα κ.α. Πλούσια ήταν και η εκθεσιακή του δραστηριότητα στο εξωτερικό. Ξεκινώντας το 1956 συμμετείχε σε εκθέσεις στο Παρίσι, το Λονδίνο, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Νέα Υόρκη, την Ιαπωνία, την Ελβετία, ενώ συμμετείχε στις «1η Μπιενάλε Νέων Ζωγράφων» (Παρίσι 1959), «8η Μπιενάλε Σάο Πάολο» (1965) και «7η Μπιενάλε Αλεξάνδρειας» (1968). Για τη ζωγραφική του δημιουργία βραβεύτηκε το 1962 με το «Αργυρό Μετάλλιο της Πόλης των Παρισίων» .

Λαχτάρα για αναζήτηση

Μέσα από την τέχνη του ο Π. Πρέκας εκφράζει με κάθε έννοια το ταξίδι, την τάση της φυγής, τη λαχτάρα αναζήτησης. Απέφευγε τον εγκλωβισμό σε ένα δρόμο έκφρασης. Ακουαρέλες, λάδια, τοιχογραφίες σε μεγάλες επιφάνειες, κόσμημα, έπιπλο, αλλά και γλυπτική όταν ο καλλιτέχνης ένιωσε την ανάγκη «να μετουσιώσει τις φόρμες και τους τόνους της ζωγραφικής σε ύλη», ήταν μερικά από τα μονοπάτια που εξερεύνησε. Μεγάλη αγάπη του, μέχρι το τέλος της ζωής του, ήταν η ακουαρέλα, υλικό που έδωσε «σάρκα και οστά» στα καλπάζοντα άλογά του, στο γαλάζιο της θάλασσας και του ουρανού...

«Συχνάαναρωτιέμαι γιατί ζωγραφίζω τη θάλασσα και το πλοίο» έλεγε. « Λογική απάντηση δεν πήρα. Την πήρα όμως μέσα από την ποίηση. Τον Ομηρο, τον Καβάφη, το Σεφέρη, τον Ελύτη...». Οπως αναφέρει ο Χρ. Χρήστου «Για τον Π. Πρέκα η θάλασσα συνδέεται ιδιαίτερα με το μεγάλο βαπόρι, το αγκυροβολημένο στο λιμάνι και με τη στενή γλώσσα της στεριάς που μοιάζει σαν να επιτίθεται. Με την τονισμένη και ενεργητική αντίθεση τόσο θεματικών τύπων - θάλασσας και καραβιού, στεριάς και θάλασσας - όσο και των χρωματικών αξιών, επιβάλλονται σύνολα που διακρίνονται για τον πλούτο της εκφραστικής τους γλώσσας. Πρόκειται δηλαδή για μια θαλασσογραφία στην οποία θεματικές ενότητες και χρωματικές αξίες ανταγωνίζονται για να δώσουν και κάτι από το χαρακτήρα της συνάντησης του ανθρώπου με τη θάλασσα. Με την έμφαση άλλοτε στα ήρεμα εξπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά, η θαλασσογραφία του Πρέκα μας δίνει τόσο την ήρεμη και εσωτερική επαφή με τη θάλασσα όσο και την προσπάθεια υποταγής της στον άνθρωπο».

Τα λιμάνια του Αιγαίου και τα τοπία από την ελληνική φύση, τα πανιά και τα πλεούμενα, η αγάπη του για τον κόσμο της αρχαιότητας, το πέταγμα του Ικάρου και οι κινήσεις των αλόγων, οι όγκοι των τάνκερ, όλα εκφράζουν άμεσα ή υπαινικτικά τη φυγή από τη συμβατικότητα, την έννοια της προσωπικής ελευθερίας. Από τα έργα που σχετίζονται με τη θάλασσα και το ταξίδι είναι οι σειρές «Ασπρα πανιά», που πραγματοποιήθηκαν κατά την παραμονή του Π. Πρέκα στην Υδρα, «Τάνκερ», που άρχισε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ιτέα την περίοδο του πολέμου Ιράν - Ιράκ, καθώς και το γλυπτό «Μυθιστόρημα». «Το Μυθιστόρημα του Γ. Σεφέρη», έλεγε ο Π. Πρέκας «που μιλά για θάλασσα, ταξίδια και χαμένους έρωτες, με έκανε να μην εγκαταλείψω αυτή την εικαστική μου περιπέτεια. Η τέχνη είναι μια γλώσσα που θέλει να μιλήσει». « Η μαγεία του έργου τέχνης είναι ότι μπορεί να λέει κάτι πέραν αυτού που δείχνει...».

Αυστηρή και καθαρή δομή

Στον πρόλογο του λευκώματος «Το ταξίδι μου » ο Κώστας Σερέζης γράφει χαρακτηριστικά «Ο Πάρις Πρέκας πετυχαίνει εικόνες αυστηρής και καθαρής δομής. Σέβεται το θέμα του γιατί σέβεται τη ζωγραφική, γιατί σέβεται κάθε τι που κάνει. Και πρώτιστα σέβεται τον εαυτό του και τον άνθρωπο. Δεν κρύβει και δε μεγαλοποιεί τις προθέσεις του. Δε λέει μεγαλοστομίες. Η δουλιά του είναι ο καθρέφτης της ειλικρίνειάς του... Στο σχέδιο είναι λεπτομερής, επειδή πολλές φορές επέχει τη θέση σημείωσης για περαιτέρω αξιοποίηση. Είναι όμως τόσο πλήρες και με λιτότητα καμωμένο που στέκεται με αυτοτέλεια. Στις ακουαρέλες είναι νατουραλιστής - στην προσέγγιση μόνο - και λυρικός ταξιδευτής. Εκεί φαίνεται ο λάτρης της φύσης και ο έρωτάς του για το ελληνικό τοπίο. Στα λάδια του διακρίνεται για τις μεγάλες συνθέσεις. Δείχνει τολμηρότητα στην επίλυση των προβλημάτων ενός έργου, κυνηγά τους ρυθμούς και την ισορροπία, εσωτερική και εξωτερική, και η πλαστικότητά του με φόρμες που υποβάλλουν σύμβολα έχει μια αξιοζήλευτη επίδοση».

«Στα μικρά γλυπτά του είναι ο δεξιοτέχνης που πραγματοποιεί με χάρη το όραμά του και με αυστηρή κομψότητα. Στα μεγάλα γλυπτά είναι δυνατός και ρωμαλέος... Με την τέχνη του επιδιώκει να εκφράσει την ουσία των σύγχρονων φαινομένων... Χαίρεται τη ζωή και εντάσσει μέσα σ' αυτήν ό,τι ωραίο και υψηλό έχουν αφήσει οι παλιοί... Το αισθάνεται ζωντανό γι' αυτό και δεν ξεφεύγει από τις καλλιτεχνικές του επιδιώξεις. Εχει την τάση της φυγής γιατί Ζωή και όραμα γίνονται ένα μέσα στην τέχνη του και μέσα στην ακατανίκητη έφεση που έχει να αποδημεί από τα ταπεινά και τα ευτελή για ν' αγγίξει το όνειρο».

Οπως έλεγε χαρακτηριστικά ο Π. Πρέκας «Χωρίς να το συνειδητοποιήσω, αυτό που βγαίνει απ' όλη αυτή την περιπέτεια, είναι η αυτοπροσωπογραφία μου. Εγώ ο νικητής, εγώ κι ο ηττημένος».


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ