Σε ΝΑΤΟική πλατφόρμα στρώνεται το έδαφος για τις επικίνδυνες διευθετήσεις σε Ελληνοτουρκικά, συνολικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως επιβεβαίωσε με χαρακτηριστικό τρόπο η παρέμβαση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος το απόγευμα της Πέμπτης ανακοίνωσε ότι «μετά τις συζητήσεις μου με τους ηγέτες Ελλάδας και Τουρκίας, οι δύο σύμμαχοι συμφώνησαν να ξεκινήσουν τεχνικές συνομιλίες στο NATO για τη διαμόρφωση μηχανισμών για τη στρατιωτική αποκλιμάκωση, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος επεισοδίων και ατυχημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο».

Πρόσθεσε πως «Ελλάδα και Τουρκία αποτελούν πολύτιμους συμμάχους» αλλά και πως «το ΝΑΤΟ αποτελεί μια σημαντική πλατφόρμα για διαβουλεύσεις σε όλα τα ζητήματα που επηρεάζουν την κοινή μας ασφάλεια», για να καταλήξει ότι «παραμένω σε στενή επαφή με όλους τους ενδιαφερόμενους συμμάχους, ώστε να βρεθεί μια λύση στις εντάσεις, στο πνεύμα της ΝΑΤΟικής αλληλεγγύης».

Την Παρασκευή, ο επικεφαλής της λυκοσυμμαχίας επανήλθε διευκρινίζοντας πως οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες έχουν ήδη ξεκινήσει σε τεχνικό επίπεδο και «προορίζονται να συμπληρώσουν, όχι να αντικαταστήσουν τις προσπάθειες της Γερμανίας για πολιτική διαμεσολάβηση για αποκλιμάκωση», συμπληρώνοντας ότι «δεν υπάρχει συμφωνία ακόμα, αλλά οι συζητήσεις έχουν ξεκινήσει».

Στον απόηχο της παρέμβασης Στόλτενμπεργκ, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε την Παρασκευή πως «από τις πολλές, υπερβολικές αποστροφές του κ. Ερντογάν θα συγκρατήσω μόνο μία, αυτή για τον διάλογο, και απαντώ με έξι καθαρές λέξεις: Σταματούν οι προκλήσεις, ξεκινούν οι συζητήσεις». Συμπλήρωσε ότι «η χώρα μας και μπορεί και θέλει να συζητήσει τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο με βάση το Διεθνές Δίκαιο, αλλά χωρίς η ίδια να εκβιάζεται και χωρίς να παραβιάζεται η λογική. Ας φύγουν οι απειλές, για να ξεκινήσουν οι επαφές».

Είχαν προηγηθεί κυβερνητικές «πληροφορίες» ότι οι ανακοινώσεις Στόλτενμπεργκ «δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα», για να αποκαλυφθεί στη συνέχεια πως την προηγούμενη είχε πραγματοποιηθεί συνάντηση με τους μόνιμους στρατιωτικούς αντιπροσώπους των δύο χωρών.

Ο δε κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας επιβεβαίωσε «έγγραφο τεχνικού ενδιαφέροντος» που ο γγ του ΝΑΤΟ έδωσε στους εκπροσώπους Τουρκίας και Ελλάδας, σχολιάζοντας ότι αυτό «δεν είναι κείμενο συναίνεσης για επανέναρξη συζητήσεων ή να έχουν συμφωνήσει Ελλάδα - Τουρκία για επανέναρξη διαλόγου» και προσθέτοντας ότι για να γίνει διάλογος χρειάζεται «συνέχεια και συνέπεια» από τη μεριά της Τουρκίας. «Δεν μπορεί να γίνει σήμερα αυτό (σ.σ. παρέμβαση Στόλτενμπεργκ) και αύριο να έχουμε παράνομη ΝΑVΤΕΧ», είπε, για να καταλήξει μάλιστα ότι Αθήνα και Αγκυρα χρειάζεται «να κάτσουμε να λύσουμε το χρόνιο πρόβλημα, την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, που επηρεάζει τις σχέσεις μας και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου» και ότι «αν δεν καταλήξουμε κάπου, μπορούμε να καταρτίσουμε συνυποσχετικό και να λυθεί το θέμα στη Χάγη».

Στο μεταξύ, το πλαίσιο των διευθετήσεων αναμενόταν να βρεθεί στο επίκεντρο και της συνάντησης που θα είχε αργά το βράδυ της Παρασκευής (ώρα Ελλάδας) στη Νέα Υόρκη ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας με τον γγ του ΟΗΕ, όπου σύμφωνα με την κυβέρνηση θα του επέδιδε επιστολή του πρωθυπουργού στην οποία παρουσιάζονται οι τουρκικές προκλήσεις.

Στην Αγκυρα, το υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι «η πρωτοβουλία» του ΝΑΤΟ «στηρίζεται και από την Τουρκία», σημειώνοντας μεταξύ άλλων πως «θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε και με αυτήν την ευκαιρία ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να εμπλακεί σε διάλογο με την Ελλάδα χωρίς προϋποθέσεις, με στόχο την εξεύρεση διαρκών, δίκαιων και ισότιμων λύσεων σε όλα τα ζητήματα που εκκρεμούν μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου».

Ακολούθησαν δηλώσεις Τσαβούσογλου, ο οποίος εξέφρασε τη στήριξη της Αγκυρας στην «πρωτοβουλία» του γγ του ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας πως ο Στόλτενμπεργκ «πήρε την έγκριση και της Ελλάδας και έκανε την ανακοίνωση αυτή». Μάλιστα ο Τούρκος ΥΠΕΞ δήλωσε ότι ανάλογη πρωτοβουλία ανέλαβε ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Ζ. Μπορέλ, την οποία απέρριψε η ελληνική κυβέρνηση.

Των ανακοινώσεων Στόλτενμπεργκ είχε προηγηθεί παρέμβαση των ΗΠΑ, των οποίων ο ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο την Τετάρτη κάλεσε «όλους να κάνουν ένα βήμα για να μειωθούν οι εντάσεις και να αρχίσουν διπλωματικές συνομιλίες πάνω στο θέμα των διενέξεων στην Ανατολική Μεσόγειο».

Αλλωστε οι ΗΠΑ, προχωρώντας στην κλιμάκωση των σχεδιασμών τους απέναντι στα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα (Ρωσία, Κίνα κ.ά.), μεσοβδόμαδα ανακοίνωσαν τη μερική και προσωρινή άρση του εμπάργκο όπλων που είχαν επιβάλει τις τελευταίες δεκαετίες στην Κύπρο, στο πλαίσιο της δραστικής ισχυροποίησης της στρατιωτικής συνεργασίας μαζί της και ενόψει νέων πιθανών εξελίξεων στο Κυπριακό.

Τις στοχεύσεις των ΗΠΑ περιέγραψε με μεγάλη ειλικρίνεια άρθρο στο «Atlantic Council», που εξηγούσε ότι η άρση του εμπάργκο αφορά το πώς οι ΗΠΑ θα «βοηθήσουμε έναν δημοκρατικό εταίρο της ΕΕ να καταστεί πιο ικανός να επωμιστεί το μερίδιό του στο φορτίο όσον αφορά τις διεθνικές προκλήσεις ασφάλειας στην περιοχή... Πρόκειται επίσης για την απομάκρυνση του νησιού από ρωσικό εξοπλισμό, χρηματοδότηση και χρήσης λιμένων...». Και πρόσθετε πως η άρση του εμπάργκο «είναι το προϊόν μιας επανεκτίμησης των αμερικανικών συμφερόντων για χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο, που προκάλεσε τη Ρωσία να αναδειχθεί ως ένας σημαντικός περιφερειακός παράγοντας που δραστηριοποιείται εκτός της Συρίας, συμπεριλαμβανομένου του λιμένα της Μεσογείου στη Λαττάκεια. Κινεζικά πλοία πραγματοποιούν κοινές ασκήσεις στη Μεσόγειο με ρωσικά ναυτικά πλοία. Αυτή η επανεκτίμηση (...) θεωρεί την Κυπριακή Δημοκρατία δημοκρατικό κράτος πρώτης γραμμής σε μια μάχη για επιρροή σε μια περιοχή στην οποία έχουν επιστρέψει οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις...».

Η δε πρέσβειρα των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Τζούντιθ Γκάρμπερ, ανακοινώνοντας την (μερική και προσωρινή) άρση του εμπάργκο στην Κύπρο έσπευσε να επισημάνει ότι αυτή δεν έχει να κάνει με την Τουρκία, η οποία «παραμένει ένας πολύτιμος σύμμαχος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ».

Λίγο πριν από την ανακοίνωση Στόλτενμπεργκ για τις ελληνοτουρκικές συνομιλίες, όμως, είχε γίνει και τηλεδιάσκεψη της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρ. Τ. Ερντογάν.

Σε αυτήν πήρε μέρος όλο το υψηλόβαθμο επιτελείο της τουρκικής κυβέρνησης, από τον υπουργό Αμυνας μέχρι τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, ενώ στο τραπέζι δεν βρέθηκαν μόνο τα Ελληνοτουρκικά αλλά όλα τα μέτωπα, από τη Λιβύη μέχρι τη Συρία, για τα οποία η ΕΕ οξύνει το σκληρό παζάρι με την Τουρκία.

Στη συνομιλία αυτή ο Ερντογάν «εξέφρασε την ικανοποίησή του για τις προσπάθειες της Μέρκελ προς την επίλυση του προβλήματος στην Ανατολική Μεσόγειο, που προκλήθηκε από βήματα ή πρωτοβουλίες της Ελλάδας ή χωρών που την υποστηρίζουν», ενώ χαρακτήρισε «απαράδεκτη» τη στήριξη που προσφέρουν ορισμένες χώρες προς την «εγωιστική και άδικη στάση της Ελλάδας».

Ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης δήλωσε ότι η καγκελάριος «υπογράμμισε την αναγκαιότητα αποκλιμάκωσης περιφερειακών εντάσεων» και ότι το Βερολίνο επιθυμεί να εξαντλήσει «τα όρια των δυνατοτήτων» του για «αποκλιμάκωση». Αλλα ρεπορτάζ μετέδιδαν παρέμβαση της Μέρκελ σε σύσκεψη στελεχών του κόμματός της, προ ημερών, όπου επισήμανε την ανάγκη «στρατηγικής μεταχείρισης της συμμάχου Τουρκίας», την οποία «δεν θέλω να δω σε μια στρατιωτική συμμαχία με Κίνα και Ρωσία».

Την Παρασκευή ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, δήλωσε ότι όσον αφορά την Τουρκία «θα καθορίσουμε τα εργαλεία της εξωτερικής μας πολιτικής, μια προσέγγιση καρότου και μαστίγιου», ενώ πρότεινε και την πραγματοποίηση ενός πολυμερούς συνεδρίου για την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, την Τρίτη 8 Σεπτέμβρη αναμένεται να βρεθεί στη Λευκωσία ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ, ενώ την ίδια μέρα η Ρωσία ξεκινά και στρατιωτικές ασκήσεις στα δυτικά της Κύπρου, οι οποίες θα διαρκέσουν μέχρι τις 22 του μήνα. Επίσης, 17 - 25 Σεπτέμβρη η Ρωσία θα κάνει άλλη άσκηση, στα ανατολικά της Κύπρου. Ολα αυτά ενώ η ρωσική πρεσβεία στη Λευκωσία εξέφρασε δυσαρέσκεια, επειδή επιθυμία των ΗΠΑ είναι «να προκαλέσουν ζημιά στις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Λευκωσίας, επιβάλλοντας το αίτημά τους για άρνηση πρόσβασης των ρωσικών στρατιωτικών πλοίων στα λιμάνια της Κύπρου», που η Ουάσιγκτον επανέφερε με αφορμή την ανακοίνωση για την άρση του εμπάργκο όπλων.

Η δε ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα αντέδρασε μέσα στη βδομάδα στη συνέντευξη του Αμερικανού πρέσβη, Τζ. Πάιατ, ο οποίος είπε ότι «η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και σύμμαχο - κλειδί στο ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ανάσχεση της ρωσικής και της κινεζικής επιρροής», ζητώντας «να μάθουμε εάν συμφωνεί η ίδια η Ελλάδα με την ως άνω ψευδή "ανάλυση" του χαρακτήρα των ρωσο-ελληνικών σχέσεων».