«Παιδιά μου, εσείς που είσαστε η τρίτη γενιά μετά την ηρωική εκείνη γενιά, με όρθια ψυχή, σταθείτε ευλαβικά μπροστά στη μνήμη τους. Κι αν θέλετε να τους τιμήσετε πραγματικά, δώστε τους μια μυστική υπόσχεση. Μια υπόσχεση που να 'ναι συγχρόνως και μια ισόβια δέσμευση για τον καθένα σας προσωπικά. Να προχωρήσετε στη ζωή σας χωρίς λιποταξίες μπροστά στο καθήκον της κάθε μέρας, χωρίς συμβιβασμούς και εκπτώσεις στα ιδανικά σας. Με αξιοπρέπεια και λεβεντιά. Με όρθια πάντα την ψυχή. Οπως ταιριάζει σε απογόνους ηρώων και μαρτύρων».

Αναστασία Χριστακάκη, μαχήτρια του ΔΣΕ

Την αποχαιρετούμε σήμερα στις 11 το πρωί με πολιτική κηδεία στην πλατεία του Αυλώνα Αττικής.

Γεννήθηκε στις 8 Οκτώβρη του 1930 στις Ανω Κλεινές της Φλώρινας, με παππούδες Θράκες και Μικρασιάτες πρόσφυγες. Κόρη του Ηλία και της Δέσποινας, στα 16 της χρόνια είδε τους πρώην συνεργάτες των ναζί να καίνε το σπίτι της, ντυμένοι τότε με τη στολή του μετακατοχικού κυβερνητικού στρατού. Είδε τους ΜΑΥδες να στήνουν τρεις φορές ενέδρα στον πατέρα της να τον σκοτώσουν, καθώς ήταν ο υπεύθυνος του ΕΑΜ στο χωριό. Ετσι βγήκε ο Ηλίας για δεύτερη φορά στο βουνό. Και λίγο αργότερα πήρε τον ίδιο δρόμο και η κυρά Δέσποινα με τα τρία της παιδιά, την Τασούλα, τον Δημήτρη και τον Χρήστο, μετά από το μαρτύριο μιας εικονικής εκτέλεσης στο οποίο τους επέβαλε ο στρατός λίγο έξω από τη Φλώρινα.

Βγαίνουν στο βουνό, οι αντάρτες έχουν ειδοποιηθεί. Μια συγκλονιστική πορεία μόλις άρχιζε. Φλάμπουρο, Νυμφαίο, Πρεκοπάνα, Βατοχώρι, Μικρολίμνη, Πύλη. Χωρίζουν και ξαναβρίσκονται μαζί 24 χρόνια μετά. Η Τασούλα μένει με τους αντάρτες, νοσοκόμα στην αρχή, η μάνα και τα δυο μικρά μετά από περιπλανήσεις περνάνε στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Η κυρά Δέσποινα δεν ξανάδε ποτέ την πατρίδα.

Η Τασούλα μένει για τρεις μήνες στο νοσοκομείο στον Πυξό κι ύστερα περνάει στα έμπεδα. Μέχρι τον Δεκέμβρη του 1947 είναι τηλεφωνήτρια. Με την ανακήρυξη της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης μεταφέρεται στην έδρα του Γενικού Αρχηγείου στην Πύλη, επιλέγεται για τη σχολή ασυρματιστών, περνά στον Γράμμο όπου και συναντά και πάλι τον πατέρα της, μαχητή πλέον του ΔΣΕ. Παίρνει μέρος στη μεγάλη Μάχη του Γράμμου, το καλοκαίρι του 1948, είναι παρούσα στον Κλέφτη. Και μετά στον μεγάλο ελιγμό στο Βίτσι. Παρούσα στη Μάχη στο Μάλι Μάδι και στο κυνήγι των πανικόβλητων φαντάρων του αστικού στρατού έως έξω από την Καστοριά. Παίρνει μέρος και στη Μάχη στο Μπίκοβικ, εκεί που «πάγωνε το βήμα στον αέρα», τόσο μεγάλη ήταν η παγωνιά. Περνά στη δύναμη της 11ης Μεραρχίας, με Μέραρχο τον Βαϊνά, 24 χρόνων! Παίρνουν μέρος στη Μάχη της Φλώρινας με δρομολόγιο Πρέσπα, Βίγλα, Μπούφι, Ανω Κλεινές (το χωριό της), Φλώρινα. Η μάχη και ο μεγάλος χαμός. Επιστροφή στη Βίγλα μέσα σε ενάμισι μέτρο χιόνι - «το χιόνι μού σκέπαζε τη μύτη και το στόμα». Καλοκαίρι του 1949, τελικές μάχες, Λέσιτς και μετά Πύλη κι από κει ξανά στον Γράμμο. Στις 31 Αυγούστου περνά με τους τελευταίους από την Μπάτρα στην Αλβανία. Τασκένδη, γάμος με τον Βάιο Τσατσαλίδη, επίσης μαχητή του ΔΣΕ, καρπός τους ο Νικόλας κι ο Ηλίας. Επιστροφή στην Ελλάδα, κυνηγητό ξανά. Στα 72 της χρόνια αφήνει στα εγγόνια τις σημειώσεις της για όλη αυτήν τη συγκλονιστική πορεία (από εκείνο το κείμενο και ο πρόλογος αυτού εδώ του σημειώματος).

Την θυμόμαστε χαμογελαστή, στο περιθώριο μιας συνέντευξης στον «Ριζοσπάστη», το Φλεβάρη του 2016, για τη Μάχη της Φλώρινας, να μας μιλά για το όπλο της: «Δυο χρόνια κολλημένο πάνω μου, ήταν ο σύντροφός μου, ήταν το ταίρι μου, ο έρωτάς μου, η δύναμή μου, η αυτοπεποίθησή μου, ήταν τόσα πολλά, ήταν ο προστάτης μου, ήταν τα πάντα».

Ορθια και με πλήρη διαύγεια μυαλού έως τη στερνή την ώρα.