Η αντίσταση και η κινητοποίηση των λαών της Ευρώπης είναι ο μοναδικός δρόμος, για να μείνουν μόνο εξαγγελίες οι αποφάσεις της ΕΕ για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας που προδιαγεγραμμένα οδηγούν στην ποινικοποίηση κάθε κοινωνικού αγώνα και κάθε πολιτικής έκφρασης που αμφισβητεί την καθεστηκυία τάξη. Αυτό τόνισε στην παρέμβασή του με τίτλο: «Παράπλευρες απώλειες του πολέμου κατά της τρομοκρατίας» αλλά και στο «Ρ», ο Ζαν Φερμόν, Βέλγος δικηγόρος, ο οποίος βρέθηκε στην Αθήνα ως εκπρόσωπος της «Ευρωπαϊκής Εκκλησης για τα Δημοκρατικά Δικαιώματα» για να συμμετάσχει στην Ημερίδα με θέμα «Κοινωνικά δικαιώματα και ελευθερίες - Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης», που διοργάνωσαν η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ με την Ομάδα της Ενωτικής Αριστεράς (GUE/NGL).

-«Ρ»: Τι σημαίνει, πρακτικά, για τους λαούς της Ευρώπης, η υιοθέτηση ενός ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, η αποδοχή μιας κοινής αντι-τρομοκρατικής «ορολογίας» από τις ηγεσίες των χωρών - μελών;

-Ζ.Φ.: Το πιο επικίνδυνο και σημαντικό σημείο είναι το περιεχόμενο που αποδόθηκε στην έννοια της τρομοκρατίας. Ανοίγει το δρόμο στην ποινικοποίηση κάθε είδους ριζοσπαστικής αντίδρασης στις επιλογές του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Αυτό σημαίνει ότι αρκετά εύκολα, με γνώμονα την ορολογία που υιοθετήθηκε, οι διαδηλώσεις κατά της παγκοσμιοποίησης που παίρνουν ένα χαρακτήρα πιο ριζοσπαστικό, οι εργατικές κινητοποιήσεις που βρίσκονται αντιμέτωπες με τις δυνάμεις της τάξης, μπορούν να καταταγούν σε αυτό που ονομάστηκε «τρομοκρατία». Το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης επιτρέπει την έκδοση σε μια χώρα ανθρώπων που συμμετείχαν σε κινητοποιήσεις ασχέτως της υπηκοότητάς τους, προκειμένου να παραπεμφθούν στη Δικαιοσύνη της χώρας όπου έλαβαν χώρα οι διαδηλώσεις.

Παραδείγματος χάριν, αν είχε οριστεί ως έχει, τώρα, η τρομοκρατία και υπήρχε το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων στη Γένοβα, η ιταλική κυβέρνηση θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει για να απαιτήσει και να πετύχει από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, την έκδοση διαδηλωτών από τις χώρες τους. Διαδηλωτές θα μπορούσαν να έχουν κατηγορηθεί ως τρομοκράτες, επειδή προέβησαν σε κάποιου είδους καταστροφή της δημόσιας ιταλικής περιουσίας, είτε αυτή ήταν τα οδοφράγματα της ιταλικής αστυνομίας, είτε τα κάγκελα γύρω από την απαγορευμένη περιοχή, είτε οι κλούβες της αστυνομίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν πια δικαίωμα να αρνηθούν την έκδοσή τους, δηλαδή, η βελγική κυβέρνηση θα ήταν υποχρεωμένη να παραδώσει στην ιταλική Δικαιοσύνη έναν Βέλγο διαδηλωτή.

Κατά συνέπεια, γίνεται κατανοητό ότι η πολιτική της καταστολής κάθε ριζοσπαστικού κινήματος, κάθε ριζοσπαστικής μορφής αντίδρασης, λαμβάνει πλέον ευρωπαϊκές διαστάσεις. Ταυτόχρονα, σχεδόν κάθε μορφή, τέτοιας ριζοσπαστικής, αντίδρασης ή διαμαρτυρίας, είτε σε επίπεδο έκφρασης είτε και μόνο στο επίπεδο διατύπωσης θέσεων, μπορεί να ποινικοποιηθεί.

- Υποτίθεται ότι η εφαρμογή της συνθήκης Σένγκεν, πριν από λίγο καιρό, διασφάλιζε και διευκόλυνε την ελευθερία κινήσεων των Ευρωπαίων πολιτών και άλλα πολλά που πολλάκις έχουμε ακούσει. Αυτά τα νέα «αντιτρομοκρατικά» μέτρα είναι, στην πραγματικότητα, σε αντίθεση με τις «ελευθερίες» της Σένγκεν;

- Αντίθετες; Δε νομίζω απαραίτητα. Η Σένγκεν μπορεί να παρουσιάστηκε και να προπαγανδίστηκε ως συμφωνία που διασφαλίζει την ελεύθερη κίνηση των πολιτών, αλλά για το θέμα, που υποτίθεται ότι προωθούσε, δεν περιείχε παρά μόνο ένα άρθρο. Ολα τα υπόλοιπα άρθρα της συνθήκης Σένγκεν αφορούν τη στενότερη αστυνομική συνεργασία των χωρών - μελών, τη δυνατότητα δράσης της Αστυνομίας μιας χώρας στην εδαφική επικράτεια μιας άλλης χώρας, το σύστημα αυτόματης παροχής πληροφοριών ανάμεσα στις αρχές των ευρωπαϊκών χωρών.

Αυτό το σύστημα μετάδοσης πληροφοριών που προβλέπεται στη συνθήκη Σένγκεν, το οποίο λειτουργεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αρχικά ανακοινώθηκε ότι προοριζόταν για την ανταλλαγή πληροφοριών και την έρευνα σχετικά με εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου. Ηταν, όμως, ξεκάθαρο, εξαρχής, ότι είχε ως στόχο την τήρηση της τάξης γενικά, και τη βελτίωση της συνεργασίας για την αντιμετώπιση όχι μόνο του κοινού εγκλήματος, αλλά και όσων συμμετέχουν σε κοινωνικές διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις και θεωρούνται επικίνδυνοι.

Κατά συνέπεια, δεν πιστεύω ότι η συνθήκη της Σένγκεν, παρά το γεγονός ότι προβλήθηκε ως πρόοδος στα θέματα ελευθερίας, ήταν πραγματικά κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, ήταν το αντίθετο ήδη από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της. Στόχος της ήταν, ούτως ή άλλως, η φραγή των συνόρων των ευρωπαϊκών χωρών και η σταδιακή δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού κατασταλτικού μηχανισμού μέσα από τη θεσμοθέτηση διαφόρων οργάνων, στόχος που πλέον έχει εισέλθει στο στάδιο της πλήρους εφαρμογής του. Κατά τη γνώμη μου, όλα τα μέτρα που αποφασίστηκαν προσφάτως και συζητήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής του Λάακεν, βασίζονται, ακριβώς, στα άρθρα και στο περιεχόμενο της συνθήκης του Σένγκεν.

- Παρ' όλα αυτά, θα μπορούσε κανείς, αν θελήσει να γίνει «δικηγόρος του διαβόλου», να χρησιμοποιήσει το επιχείρημα ότι τα μέτρα που, τελικά, υιοθετούνται στην κατεύθυνση αυτή εντός ΕΕ δεν είναι τόσο αυστηρά όσο αυτά που έχουν, ήδη, τεθεί σε εφαρμογή στις ΗΠΑ. Παρατήρηση που αναφέρατε και στην ομιλία σας στην ημερίδα. Αυτό σηματοδοτεί κάποια ουσιαστική διαφοροποίηση σε επίπεδο πρόθεσης, τουλάχιστον, στις πολιτικές που ακολουθούν η ΕΕ και οι ΗΠΑ ή δεν πρόκειται παρά για επίφαση;

- Είναι δύσκολο να μπορέσει κανείς να σχολιάσει τα τεκταινόμενα εντός ΗΠΑ, τόσο γιατί η πληροφόρηση που έχουμε, τουλάχιστον για τις αντιδράσεις του κόσμου στα κυβερνητικά μέτρα είναι ελεγχόμενη, όσο και γιατί η διαμορφωθείσα ατμόσφαιρα εντός της χώρας είναι πολύ διαφορετική. Γνωρίζω, όμως, ότι και εκεί υπάρχουν πολλές οργανώσεις προάσπισης των κοινωνικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων του πολίτη, όπως και πολιτικές οργανώσεις, που έχουν αντιδράσει εξαιρετικά έντονα.

Αντίθετα, μπορώ με βεβαιότητα να πω ότι στην Ευρώπη, ήδη από όταν άρχισε η συζήτηση περί ορισμού της τρομοκρατίας και περί λήψης αντιτρομοκρατικών μέτρων, οι αντιδράσεις δεν ήταν διόλου αμελητέες. Υπήρξε και υπάρχει ένα αρκετά ισχυρό κίνημα αντίδρασης και αντίθεσης σε αυτά τα σχέδια, πολλές είναι οι αντιρρήσεις που εκφράστηκαν, και οπωσδήποτε διαμορφώνεται ένα άλλο κλίμα απέναντι στις ευρωπαϊκές ηγεσίες. Τους ασκήθηκε και τους ασκείται μεγαλύτερη πίεση.

Και η ιστορία αυτή δεν είναι καινούρια για τις ευρωπαϊκές χώρες. Παραδείγματος χάριν, στο Βέλγιο, όταν πριν από 3 χρόνια ψηφίστηκε ένα νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση του κοινού εγκλήματος, είχε συμπεριληφθεί σε αυτό η προσθήκη ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτός ο νόμος και κατά κινημάτων που θα χαρακτηριστούν, κάποια στιγμή, ως εξτρεμιστικά και ακραία. Και είναι πασιφανές ότι οι όροι αυτοί μπορούν να αποδοθούν κατά βούληση σε οποιονδήποτε είναι δυσάρεστος ή ενοχλητικός στις ηγεσίες. Εντούτοις, η προσθήκη αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και γεννήθηκε ένα εξαιρετικά δυναμικό και ισχυρό κίνημα αντίθεσης, που εκδηλώθηκε με διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Τελικά, η βελγική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αποσύρει το συγκεκριμένο άρθρο.

Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη αυτές τις αντιδράσεις, θεωρώ ότι σήμερα αυτό που έγινε στους κόλπους της ΕΕ είναι ότι αποσύρθηκαν ή «απαλύνθηκαν», αν μπορούμε να το πούμε έτσι, τα πιο «σκληρά» σημεία των προτεινόμενων μέτρων σε μια προσπάθεια ακριβώς να προλάβουν τυχόν έντονες αντιδράσεις. Εντούτοις, ας μην έχουμε αυταπάτες. Κατ' αρχάς, μπορεί η άμβλυνση αυτή να είναι προσωρινού χαρακτήρα. Κατά δεύτερον, η ήδη υπάρχουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία που αφορά το οργανωμένο έγκλημα, ας μην παραβλέπουμε ότι έχει πολλάκις χρησιμοποιηθεί, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, για να ασκηθούν διώξεις σε διάφορα πρόσωπα αποκλειστικά και μόνο για την πολιτική τους δραστηριότητα, χάρη στα πολλά «παραθυράκια» που έχει η συγκεκριμένη νομοθεσία.

Κατά τη γνώμη μου, οι «αμβλύνσεις» αυτές, δεν είναι κάτι ουσιαστικό. Για τα μάτια του κόσμου, και για λόγους ξεκάθαρα τακτικής και όχι ουσίας, έγινε μια προσπάθεια να επικεντρωθούν στον «όρο» τρομοκρατία και να αποφύγουν τις αναφορές στην πολιτική δραστηριότητα, μόνο και μόνο για να καλλιεργηθεί στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη η εντύπωση ότι δεν πρόκειται για κάτι σοβαρό, ότι δεν είναι κάτι που αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία του απλού κόσμου. Αλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι έχει ήδη αξιοποιηθεί τα μέγιστα στην Ευρώπη η πρόβλεψη για στενή συνεργασία των αστυνομικών δυνάμεων και των λεγόμενων δυνάμεων ασφαλείας και γνωρίζουμε όλοι ότι δε χρησιμοποιήθηκε ενάντια σε τρομοκράτες.

Για να ολοκληρώσω την απάντηση μου, θα κατέληγα στο εξής: ασχέτως του μεγέθους των αντιδράσεων εντός των ΗΠΑ, τα μέτρα και η κατάσταση που έχει επιβληθεί εκεί είναι, στην πραγματικότητα, η κατάληξη, στο άμεσο μέλλον, των μέτρων που υιοθετούνται στην ΕΕ. Εκεί θα καταλήξουμε και εμείς, και η διαφοροποίηση δεν είναι διόλου θέμα προθέσεων, αλλά απλώς θέμα χρόνου και τακτικών ελιγμών.

Αν στην Ευρώπη, δεν υπάρξει ένα μεγάλο κίνημα αντίδρασης σε αυτά τα πρώτα αντιτρομοκρατικά μέτρα, αν δε σταματήσουμε τώρα αυτόν το μηχανισμό καταπίεσης, με μαθηματική ακρίβεια, θα καταλήξουμε στο επίπεδο των ΗΠΑ, θα φτάσουμε στα στρατοδικεία, δηλαδή, στην επιβολή στρατιωτικού νόμου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Μην ξεχνάτε ότι η σημερινή «εξευγενισμένη» μορφή αυτών των μέτρων δεν οφείλεται σε κάποια πολιτική διαφορά αλλά στις λαϊκές αντιδράσεις, των προηγούμενων χρόνων μέχρι και σήμερα.

-Εσείς ως δικηγόρος, ποια νομίζετε ότι είναι πλέον η θέση των δικηγόρων που θα κληθούν, πιθανώς, να υπερασπίσουν ανθρώπους που θα είναι στο εδώλιο του κατηγορουμένου για παραβίαση των συγκεκριμένων μέτρων;

-Θα ξεκινήσω με την ελπίδα ότι δε θα γίνει νόμος. Γιατί προς το παρόν, είναι απλώς η κατεύθυνση που δίνεται από την ΕΕ. Και μετά την έγκριση των μέτρων από τη Σύνοδο Κορυφής του Λάακεν, θα πρέπει να ψηφιστούν και να εγκριθούν από τα εθνικά κοινοβούλια της κάθε χώρας, προκειμένου να προσαρμοστούν και στις εκάστοτε ειδικές συνθήκες.

Δε θέλω να το βλέπω ως κάτι αναπόφευκτο, δε θέλω να μπω στη διαδικασία να σκέφτομαι τον εαυτό μου και συναδέλφους μου σε μια τόσο άσχημη θέση, να αναζητούμε περιθώρια ελιγμών. Μην ξεχνάτε ότι σε όσες χώρες υπάρχει αντιτρομοκρατικός νόμος συνοδεύεται πάντα από μέτρα που περιορίζουν τις κινήσεις των δικηγόρων - συνηγόρων, είτε πρόκειται για την επικοινωνία με τον πελάτη τους, είτε πρόκειται για την παράταση του νόμιμου χρόνου κράτησης, κατά τη διάρκεια του οποίου ο συλληφθείς δεν έχει δικαίωμα να μιλήσει με το συνήγορό του αλλά αντίθετα ανακρίνεται ακατάπαυστα

Εάν τελικά η ντιρεκτίβα της ΕΕ γίνει νόμος σε εθνικό επίπεδο, σε κάθε χώρα ξεχωριστά, σίγουρα θα συνοδεύεται από τέτοιου είδους περιορισμούς, τα οποία, ουσιαστικά, καθιστούν αδύνατη κάθε προσπάθεια υπεράσπισης του συλληφθέντα. Στην Ισπανία, ας πούμε, όπου υπάρχει ήδη αντιτρομοκρατικός νόμος, όποιος συλληφθεί για παραβίαση του συγκεκριμένου νόμου, δεν έχει καν δικαίωμα ελεύθερης επιλογής του συνηγόρου του. Για να μην αναφερθώ στην Τουρκία, όπου νομιμοποιείται η παράταση της κράτησης χωρίς απαγγελία κατηγορίας και γνωρίζουμε όλοι ότι οι συλληφθέντες υπόκεινται σε απίστευτα βασανιστήρια, με αποτέλεσμα συχνά να εκμαιεύονται με αυτόν το φρικτό τρόπο ομολογίες πολύ πριν καταφέρει ένας δικηγόρος να υπερασπίσει τον πελάτη του. Για να επανέλθω «εντός ΕΕ», ας θυμηθούμε ότι ακριβώς η ίδια κατάσταση χαρακτηρίζει τη δράση των βρετανικών αρχών και στη Β. Ιρλανδία

Κατά συνέπεια, το επάγγελμα του δικηγόρου, τουλάχιστον όσον αφορά το συγκεκριμένο κρίσιμο τομέα της υπεράσπισης, δε γίνεται απλώς δυσκολότερο, αλλά κάτι παραπάνω. Επιμένω, όμως, να πιστεύω ακράδαντα ότι οι λαοί της Ευρώπης έχουν τη δυνατότητα να αποτρέψουν την υιοθέτηση αυτών των μέτρων, έχουν τη δύναμη να αντισταθούν και να ανακόψουν την επικίνδυνη αυτή πορεία που, όσον αφορά στις κοινωνικές ελευθερίες, ας μην γελιόμαστε, δεν έχει ορατό τέλος παρά μόνο ολοένα και περισσότερη καταπίεση.