«Εν μέσω πανδημίας, χειμερινών συνθηκών, lockdown και απαγόρευσης κυκλοφορίας, εκατομμύρια Ευρωπαίοι καλούνται να παραμείνουν κλεισμένοι σε ανεπαρκώς θερμαινόμενα κτίρια. Αυτό επιδεινώνει την προϋπάρχουσα κατάσταση της ενεργειακής φτώχειας και οδηγεί σε αυξανόμενη δυσφορία και επιβαρυμένη υγεία για τουλάχιστον 30 εκατ. Ευρωπαίους»... Τα παραπάνω αναφέρονται στα συμπεράσματα πρόσφατης έκθεσης του Γαλλικού Ινστιτούτου «Jacques Delors» για την ενεργειακή φτώχεια στην ΕΕ.

Το 2019, πάνω από 30 εκατ. άνθρωποι στην ΕΕ δεν μπορούσαν να αντέξουν το οικονομικό βάρος που απαιτείται για να θερμανθεί επαρκώς ένα σπίτι, αριθμός που αντιστοιχεί στο σύνολο του πληθυσμού της Τσεχίας, της Ουγγαρίας και της Αυστρίας μαζί. Κατά μέσο όρο, το 6,9% του πληθυσμού της ΕΕ των 27 συγκαταλέγεται στα «θύματα» της ενεργειακής φτώχειας. Οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά είναι η Βουλγαρία (30,1%), η Λιθουανία (26,7%), η Κύπρος (21%), η Πορτογαλία (18,9%) και η Ελλάδα (17,9%).

Αν και τα ποσοστά είναι μικρότερα σε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία, οι αριθμοί δείχνουν πως περίπου 4 εκατ. Γάλλοι και περίπου 2 εκατ. Γερμανοί δεν είναι σε θέση να κρατήσουν το σπίτι τους αρκετά ζεστό το χειμώνα. Τουλάχιστον το 6,2% του πληθυσμού της ΕΕ καθυστερεί να πληρώσει τους λογαριασμούς «κοινής ωφέλειας» (θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο, νερό κ.λπ.), ενώ το 15,5% των ευρωπαϊκών νοικοκυριών χαρακτηρίζει υψηλές τις δαπάνες για τις ενεργειακές ανάγκες του σε σχέση με το εισόδημά του.

Τα λαϊκά στρώματα που πλήττονται πιο μαζικά από την ενεργειακή φτώχεια είναι οι χαμηλόμισθοι μισθωτοί, οι δικαιούχοι κοινωνικών παροχών/επιδομάτων, οι νέοι ενήλικες, οι φτωχοί συνταξιούχοι και τα άτομα με μακροχρόνιους περιορισμούς λόγω προβλημάτων υγείας. Επίσης, ιδιαίτερα πλήττονται και οι γυναίκες, καθώς στα μονογονεϊκά νοικοκυριά, που στην πλειοψηφία τους ο ενήλικας είναι η μητέρα, σημειώνουν υψηλά ποσοστά ενεργειακής φτώχειας, όπως και οι ηλικιωμένες γυναίκες, δεδομένου ότι έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και μικρότερες συντάξεις από τους άνδρες. Τέλος, υψηλά ποσοστά σημειώνουν τα νοικοκυριά που ζουν στο νοίκι, καθώς πάνω από το 1/5 δηλώνει ότι δυσκολεύεται να θερμάνει επαρκώς το σπίτι του το χειμώνα και να πληρώσει τους λογαριασμούς.

Οι τρεις κύριοι παράγοντες στους οποίους αποδίδεται η ενεργειακή φτώχεια, όπως αναφέρει η έκθεση, είναι το χαμηλό εισόδημα των νοικοκυριών, οι υψηλές τιμές της Ενέργειας και η κακή κατάσταση των κατοικιών. Σύμφωνα με τα «Στατιστικά τιμών ηλεκτρικής ενέργειας» της Eurostat για το 2020, οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά της ΕΕ - προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό - αυξήθηκαν κατά 17% από το 2008 έως το 2020, «μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα της επιλογής των εθνικών κυβερνήσεων να αυξήσουν τη φορολογία του ηλεκτρικού ρεύματος».

Παράλληλα με αυτά, το αντίκτυπο της πανδημίας «απειλεί περισσότερα νοικοκυριά με βύθιση στην ενεργειακή φτώχεια: Οι επισφαλείς εργαζόμενοι, ο αριθμός των οποίων μεγαλώνει συνεχώς από το 2008, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα μεγάλο κίνδυνο και επιπλέον η πανδημία έχει οδηγήσει σε απότομη μείωση της απασχόλησης και των ωρών εργασίας, μειώνοντας το εισόδημα των εργαζομένων και επηρεάζοντας την εργασιακή ασφάλεια και τις επαγγελματικές προοπτικές για τους νέους εργαζόμενους (...) Στο μεταξύ, τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας αναγκάζουν τους ανθρώπους να μείνουν στο σπίτι, οδηγώντας έτσι σε αύξηση των δαπανών θέρμανσης και ηλεκτρισμού, ειδικά τον χειμώνα. Αυτό είναι ένα αυξανόμενο βάρος για πολλούς Ευρωπαίους, ιδίως για τις οικογένειες που ήδη αγωνίζονται να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους, οι οποίες είτε περιορίζουν τη χρήση Ενέργειας ή αναγκάζονται να ζήσουν σε ανεπαρκώς μονωμένα σπίτια».

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ιδρυμα για τη Βελτίωση της Διαβίωσης και της Εργασίας, τον Ιούλη, το 34% των ερωτηθέντων σε έρευνα στην ΕΕ ανέφεραν ότι η οικονομική τους κατάσταση είναι χειρότερη σε σχέση με πριν την πανδημία, ενώ το 44% δήλωσε ότι το νοικοκυριό τους δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στα αναγκαία έξοδα.

Η ενεργειακή φτώχεια δεν είναι βέβαια καινούργιο φαινόμενο, ούτε αποτέλεσμα της πανδημίας (πράγμα που επισημαίνει και η έκθεση), αλλά εντείνεται στις συνθήκες της κρίσης, όπου η πανδημία επιδρά καταλυτικά. Δεν είναι επίσης φαινόμενο που περιορίζεται στην Ελλάδα, αλλά συναντάται με διακυμάνσεις σε όλη την ΕΕ.

Η συζήτηση όμως περί ενεργειακής φτώχειας αποκτά άλλη διάσταση στη σημερινή εποχή, όπου η «πράσινη ανάπτυξη» παρουσιάζεται από όλες τις αστικές δυνάμεις ως το «φάρμακο» για τη σωτηρία του περιβάλλοντος και ταυτόχρονα για την εξασφάλιση φθηνής και άφθονης Ενέργειας για όλους. Αποδεικνύεται ότι οι «πράσινες» επενδύσεις είναι αποδοτικές για τα μονοπώλια και τα συσσωρευμένα κεφάλαιά τους, όχι όμως για τον λαό, που τις πληρώνει με πολλούς τρόπους, μεταξύ άλλων με «πράσινους φόρους» και με διεύρυνση της ενεργειακής φτώχειας.

Το ίδιο ισχύει και για το παραμύθι που καταρρέει με πάταγο, ότι η απελευθέρωση της αγοράς Ενέργειας θα φέρει φτηνότερο ρεύμα. Στην Ελλάδα, με αλλεπάλληλους νόμους όλων των κυβερνήσεων έχει προχωρήσει η απελευθέρωση της αγοράς, αλλά ο λαός συνεχίζει να πληρώνει πανάκριβα το ρεύμα. Τώρα μάλιστα του ζητάνε να γίνει ο ίδιος ...παραγωγός της Ενέργειας που καταναλώνει, μέσα από τους «ενεργειακούς συνεταιρισμούς», που δεν είναι παρά ένας ακόμα τρόπος για να διευκολύνεται η συγκέντρωση στον κλάδο, προς όφελος των μονοπωλίων.

Οσο λοιπόν η Ενέργεια παραμένει πανάκριβο εμπόρευμα στα χέρια των μονοπωλιακών ομίλων, οι ανάγκες του λαού σε φτηνή και απρόσκοπτη πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια θα συμπιέζονται ολοένα και περισσότερο, θα διευρύνονται τα λαϊκά στρώματα που θα κατρακυλούν στην ενεργειακή φτώχεια. Οι παραγωγικές δυνατότητες και η ενεργειακή αυτάρκεια θα υπονομεύονται από τη διαμόρφωση του ενεργειακού μείγματος με κριτήριο τους ανταγωνισμούς για τα κέρδη.

Γι' αυτό χρειάζεται να δυναμώσει ο αγώνας ενάντια στις διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος λόγω χρεών στα λαϊκά νοικοκυριά, για μείωση των τιμολογίων, για ρεύμα φτηνό σε όλο τον λαό, βάζοντας στο επίκεντρο τις σύγχρονες ανάγκες, που η ικανοποίησή τους προϋποθέτει να φύγει από τη μέση το κριτήριο του κέρδους στην οργάνωση της παραγωγής.

Σ' αυτόν τον αγώνα πρωτοστατεί το ΚΚΕ με τις δυνάμεις του στο κίνημα, προβάλλοντας τη διέξοδο προς όφελος του λαού, για Ενέργεια κοινωνικό αγαθό, στο πλαίσιο ενός δρόμου ανάπτυξης όπου όλες οι εγχώριες ενεργειακές πηγές και τα μέσα παραγωγής, μεταφοράς και διανομής της Ενέργειας θα αποτελούν κρατική κοινωνική ιδιοκτησία, μέσα από έναν ενιαίο αποκλειστικά κρατικό φορέα Ενέργειας.