Το ενδεχόμενο αυτό εξετάζεται από τις Βρυξέλλες κατά τα τελευταία χρόνια και υπό την πίεση των βιομηχανιών εκείνων που διατείνονται ότι οι, δήθεν, φιλοπεριβαλλοντικοί περιορισμοί και κυρίως το κόστος των «δικαιωμάτων ρύπων» στην ΕΕ αυξάνουν το δικό τους κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια μειώνει την «ανταγωνιστικότητά» τους έναντι εμπορευμάτων που παράγονται σε χώρες, οι οποίες δεν έχουν υιοθετήσει ανάλογους περιορισμούς στις δικές τους βιομηχανίες. Στην έκθεση ομολογείται, άλλωστε, σχεδόν ξεκάθαρα ότι, παρά τον «φιλοπεριβαλλοντικό» φερετζέ, στόχος είναι να προστατευτούν τα ευρωπαϊκά μονοπώλια από τον «αθέμιτο ανταγωνισμό» που ασκούν άλλοι μονοπωλιακοί όμιλοι εκτός ΕΕ.

Οι βιομηχανικοί όμιλοι «προειδοποιούν» εδώ και χρόνια για το φαινόμενο της «διαρροής άνθρακα» («carbon leakage») που θα πλήξει παραπέρα την ευρωπαϊκή οικονομία. Πρόκειται για το ενδεχόμενο φυγής κάποιων βιομηχανιών από την ΕΕ και μεταφοράς των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων σε χώρες οι οποίες δεν έχουν τόσο αυστηρούς περιορισμούς. Βέβαια, η μεταφορά παραγωγικών δραστηριοτήτων ευρωπαϊκών (και άλλων «δυτικών» μονοπωλιακών ομίλων) από τις μητρικές χώρες σε άλλες με χαμηλότερο κόστος παραγωγής (επωφελούμενοι από το χαμηλότερο μισθολογικό κόστος, του ευνοϊκότερου φορολογικού καθεστώτος, αλλά και των «ελαστικών» περιβαλλοντικών όρων) όπως της Ασίας, δεν είναι φαινόμενο που εμφανίζεται για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά και τη Συμφωνία του Παρισιού. Σε κάθε περίπτωση, συνολικά το φαινόμενο της εξαγωγής κεφαλαίου, όσο και της μεταφοράς παραγωγικών δραστηριοτήτων για την ανεύρεση περισσότερο «ευνοϊκών επενδυτικών συνθηκών» ούτε καινούριο είναι, ούτε ξέχωρο από την ίδια τη φύση του κεφαλαίου. Με δεδομένα κι αυτά, και με το βλέμμα ξεκάθαρα στην προστασία των «δικών» τους μονοπωλίων, η προσπάθεια αντιμετώπισής του εκ μέρους της ΕΕ εκφράζει και αντιφάσεις, αλλά και εγγενείς αντιθέσεις στο εσωτερικό της.

Με αυτά ως φόντο, η πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου υποστήριξε την επιβολή «εισφοράς άνθρακα» σε ορισμένα αγαθά που εισάγονται από χώρες εκτός ΕΕ, εάν αυτές οι χώρες δεν υιοθετήσουν «αρκετά φιλόδοξους στόχους» για τη μείωση των ρύπων. Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο σχετικό ψήφισμα, το γεγονός αυτό θα δημιουργήσει «ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, και θα δώσει επίσης κίνητρο στις βιομηχανίες, τόσο εντός όσο και εκτός ΕΕ, να απεξαρτηθούν από τον άνθρακα σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού».

Αν και είναι προφανές ότι πρόκειται για την επιβολή δασμού - με φιλοπεριβαλλοντικό «φερετζέ» - η πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου υποστηρίζει ότι η εν λόγω εισφορά θα πρέπει να είναι «συμβατή με το σύστημα του ΠΟΕ και να μη γίνει λανθασμένη χρήση της, οδηγώντας στην ενίσχυση του προστατευτισμού».

Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε ότι τα όποια έσοδα που θα προέλθουν από την επιβολή της «εισφοράς άνθρακα» θα αποτελούν «ίδιους πόρους» του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, που στη συνέχεια θα κατευθύνονται για την ενίσχυση άλλων επιχειρηματικών δράσεων που περιλαμβάνονται στην «Πράσινη Συμφωνία» της ΕΕ.

Στο ψήφισμα ξεκαθαρίζεται ότι ο νέος μηχανισμός θα πρέπει να είναι μέρος της ευρύτερης βιομηχανικής στρατηγικής στην ΕΕ και να καλύπτει όλες τις εισαγωγές προϊόντων και εμπορευμάτων που περιλαμβάνονται στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ, δηλαδή στο χρηματιστήριο ρύπων. Πιο συγκεκριμένα, σημειώνεται ότι από το 2023 κι έπειτα ο μηχανισμός θα πρέπει να καλύπτει τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και τους ενεργοβόρους βιομηχανικούς κλάδους, όπως του τσιμέντου, του αλουμινίου, του χάλυβα, των διυλιστηρίων, του χαρτιού, των χημικών προϊόντων και των λιπασμάτων, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 94% των βιομηχανικών εκπομπών της ΕΕ. Πρόκειται, δηλαδή, για στρατηγικής σημασίας κλάδους και εμπορεύματα γύρω από τα οποία διεξάγεται ήδη ένας σφοδρός εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ινδία αλλά και άλλες περιφερειακές αναδυόμενες καπιταλιστικές οικονομίες όπως η Τουρκία ή η Νότιος Αφρική.

Αρκετά αποκαλυπτικός, ως προς τις προθέσεις της ΕΕ, εμφανίστηκε στη δήλωσή του μετά το τέλος της ψηφοφορίας ο εισηγητής του ψηφίσματος Y. Jadot (μέλος της ευρωκοινοβουλευτικής ομάδας των Πρασίνων). Επισήμανε ότι ο νέος μηχανισμός που προτείνει το Ευρωκοινοβούλιο «αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία για να αντιμετωπιστούν συνολικά ζητήματα που αφορούν το κλίμα, τη βιομηχανία, την απασχόληση, την ανθεκτικότητα και τη βιομηχανική μετεγκατάσταση. Πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε αφελείς και να επιβάλλουμε την ίδια τιμή άνθρακα στα προϊόντα, είτε αυτά παράγονται εντός, είτε εκτός ΕΕ, (...) πιέζοντας παράλληλα τους εμπορικούς μας εταίρους να είναι εξίσου φιλόδοξοι, προκειμένου να έχουν πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ».

Μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, η Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει τη νομοθετική της πρόταση για τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Ανθρακα καθώς και πρόταση για το πώς θα συμπεριληφθούν τα έσοδα που θα προέλθουν στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Ο ειδικός απεσταλμένος του νέου Προέδρου των ΗΠΑ για το κλίμα Τζον Κέρι κατά τη διάρκεια του πρόσφατου τετραήμερου ταξιδιού του σε Λονδίνο, Βρυξέλλες και Παρίσι, το οποίο πραγματοποιήθηκε ενόψει της διεθνούς Συνόδου για το Κλίμα (COP26), που θα λάβει χώρα στο Λονδίνο τον ερχόμενο Νοέμβρη, εμφανίστηκε ανήσυχος για το ενδεχόμενο επιβολής ενός «φόρου άνθρακα» εκ μέρους της ΕΕ. Σε δήλωσή του, που δημοσίευσαν οι «Financial Times» (12 Μάρτη) σημειώνει σχετικά για τον εν λόγω δασμό: «Πιστεύω ότι είναι κάτι περισσότερο από τελευταία επιλογή, αφού έχεις εξαντλήσει κάθε άλλη δυνατότητα να επιτύχεις τη μείωση των εκπομπών ρύπων και συμμετέχεις σε ένα είδος συμμαχίας που όλοι φέρουν τις δικές τους υποχρεώσεις».

Οι - προς το παρόν - «διακριτικές» αυτές επισημάνσεις έχουν να κάνουν και με το γεγονός ότι η νέα ηγεσία των ΗΠΑ υπό τον Τ. Μπάιντεν, όπως προέκυψε και από το πρόσφατο ταξίδι του Κέρι, έχει ως σκοπό να διαμορφώσει κοινή θέση με την ΕΕ αναφορικά με τους στόχους μείωσης των εκπομπών ρύπων παγκοσμίως, δημιουργώντας συνθήκες πίεσης στην Κίνα και άλλες αναδυόμενες καπιταλιστικές οικονομίες.

Εξ ου και κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Γάλλο υπουργό Οικονομίας, Μπ. Λε Μερ, αρνήθηκε να λάβει επίσημη θέση σχετικά με τον «φόρο άνθρακα» και κάλεσε την ΕΕ να μη λάβει αποφάσεις πριν από τη Σύνοδο του Νοέμβρη, όπου θα γίνει προσπάθεια να επιτευχθεί συμφωνία τέτοια που δεν θα χρειάζεται να επιβληθεί φόρος στις εισαγωγές προϊόντων. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι στις 22 Απρίλη οι ΗΠΑ διοργανώνουν μια παράλληλη Σύνοδο για το Κλίμα, όπου αναμένεται να συμμετάσχουν ηγέτες των μεγαλύτερων οικονομιών κι εκεί θα ανακοινώσουν τη δική τους πολιτική για το Κλίμα και τους στόχους μείωσης εκπομπών για τις επόμενες δεκαετίες.

Γίνεται φανερό, για ακόμη μία φορά, ότι το περιβάλλον και η «προστασία» του συνιστούν ένα ακόμη πεδίο που αξιοποιείται στην αντιπαράθεση μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων που το καθένα επιδιώκει να παρουσιάσει τα συμφέροντα των «δικών του» μονοπωλιακών ομίλων ως την πλέον συμφέρουσα για το «μέλλον του πλανήτη» πολιτική. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τους σχεδιασμούς της ΕΕ γίνεται φανερό ότι ο μηχανισμός αποτελεί μορφή κρατικού παρεμβατισμού και βασικό εργαλείο για την προώθηση των καπιταλιστικών «πράσινων» επενδύσεων, τον έλεγχο ροής των κεφαλαίων και βεβαίως την προστασία των ευρωενωσιακών μονοπωλίων στον διεθνή ανταγωνισμό. Οπως, βέβαια, το μόνο σίγουρο είναι ότι οι λαοί θα πληρώσουν τη «νύφη» και των πράσινων «δασμών» και λοιπών «ίδιων πόρων», το κόστος των οποίων θα μετακυλιστεί στους ίδιους, όσο και των εμπορικών και άλλων «πολέμων» των μονοπωλιακών ομίλων.