Η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Σερβία, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Βόρεια Μακεδονία) που έγινε την Τετάρτη στη Σλοβενία, παράλληλα με το πάγιο «ενδιαφέρον» της ΕΕ να ενισχύσει τη θέση της σε αυτήν την κρίσιμη περιοχή, επιβεβαίωσε ξανά και τις μεγάλες αντιθέσεις στο εσωτερικό της λυκοσυμμαχίας και σε σχέση με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα γύρω από αυτόν τον στόχο.

Ετσι, παρά την «κατηγορηματική υποστήριξη για την ευρωπαϊκή προοπτική» της περιοχής - όπως ανέφερε και η Διακήρυξη του Μπρντο, από την ομώνυμη πόλη που φιλοξένησε τη συνάντηση - για ακόμα μία φορά δεν ορίστηκε σαφές χρονοδιάγραμμα ένταξης για καμία χώρα των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ απορρίφθηκε και η πρόταση της Σλοβενίας (ασκεί την προεδρία της ΕΕ έως το τέλος του έτους) για ολοκλήρωση των ενταξιακών διαδικασιών μέχρι το 2030.

Ενδεικτικές ήταν οι δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ, που αντί δέσμευσης σε χρονοδιαγράμματα, είπε γενικώς ότι «πιστεύω στο να τηρούμε τις υποσχέσεις μας» και μίλησε για όρους που «όταν θα έχουν εκπληρωθεί, τότε θα μπορεί να γίνει η ένταξη».

Οι «δυσκολίες» διεύρυνσης της ΕΕ είναι πολυεπίπεδες. Επισήμως, προβάλλεται η καθυστέρηση στην υλοποίηση «μεταρρυθμίσεων» που καθορίζουν σχετικές συμφωνίες, οι οποίες στην πραγματικότητα αφορούν στην προετοιμασία κατάλληλου εδάφους για τις κερδοφόρες μπίζνες των ευρωπαϊκών μονοπωλίων.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, επιδρούν και οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ (με την παρέμβαση και «συμμάχων» όπως οι ΗΠΑ), με διαφορετικές απόψεις για το πόσο θα είναι ωφέλιμη για τη διεθνή θέση της ΕΕ η ένταξη σε αυτή βαλκανικών κρατών, στα οποία διατηρούν σημαντική παρέμβαση δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Κίνα, αλλά και η Τουρκία.

«Εντελώς ειλικρινά, υπάρχει συζήτηση μεταξύ των "27" για την ικανότητά μας να δεχθούμε νέα μέλη», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

Η ίδια η Διακήρυξη του Μπρντο αντανακλά τον προβληματισμό που υπάρχει εντός ΕΕ, για την απόσταση που ακόμα χωρίζει τους «6» από την «πλήρη ευθυγράμμιση» με τις Βρυξέλλες. Μεταξύ άλλων, οι ηγέτες τόνισαν την «προσδοκία που επιβεβαιώνουμε» ότι «οι εταίροι θα βαθύνουν περαιτέρω τη συνεργασία στον τομέα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας» και «θα σημειωθεί απτή και βιώσιμη πρόοδος προς την πλήρη ευθυγράμμιση με τις θέσεις της ΕΕ στην εξωτερική πολιτική και τις αντίστοιχες ενέργειες στην πράξη, περιλαμβανομένων των τοποθετήσεων σε διεθνή φόρα, ως σημαντικό μέρος του ευρωπαϊκού μονοπατιού». Μάλιστα, όλο νόημα επισημαίνεται ότι «ΕΕ και Δυτικά Βαλκάνια μοιράζονται διάφορες προκλήσεις σε θέματα ασφάλειας που απαιτούν συντονισμένη δράση».

Βέβαια, η ανησυχία για το παραπέρα έδαφος που αφήνει σε αντίπαλα ιμπεριαλιστικά κέντρα η καθυστέρηση της «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» παραμένει μεγάλη.

Ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας, Γ. Γιάνσα, που φιλοξένησε τη Σύνοδο, δήλωσε ότι οι χώρες της περιοχής «πρέπει να εκτιμήσουν» ότι «η ΕΕ αποτελεί τον μεγαλύτερο επενδυτή στην περιοχή, έχουμε όμως ανταγωνιστές. Υπάρχει η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία. Ερχονται κι αυτοί με επενδύσεις και δεν θέτουν προϋποθέσεις». Χαρακτήρισε «μεγάλο πλεονέκτημα» για την «ευρωπαϊκή πλευρά» την «προοπτική ένταξης στην ΕΕ», που όμως, όπως είπε, αν «δεν γίνει πραγματικότητα, τότε θα χάσουμε την ορμή, θα χάσουμε σε αυτή την κούρσα ανταγωνισμού».

Αντίστοιχα, ο καγκελάριος της Αυστρίας Σ. Κουρτς είπε ότι «αν η ΕΕ δεν προσφέρει αληθινή προοπτική σε αυτή την περιοχή, πρέπει να αντιληφθούμε ότι άλλες υπερδυνάμεις - η Κίνα, η Ρωσία ή η Τουρκία - θα διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο σε αυτή».

Αλλά και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ξεχωρίζοντας ειδικά την ενταξιακή πορεία Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας που σε αυτήν τη φάση εμφανίζεται να «μπλοκάρεται» λόγω των διαφορών Σκοπίων - Σόφιας, δήλωσε ότι «η ΕΕ οφείλει κι αυτή να προσφέρει (...) ειδικά η απουσία απόφασης για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία θέτει σε κίνδυνο τη θέση και την επιρροή μας στην περιοχή».

Αντιδρώντας στα εμπόδια που παραμένουν για την ενταξιακή πορεία στην ΕΕ, ο Αλ. Βούτσιτς, Πρόεδρος της Σερβίας (η αστική τάξη της οποίας επιλέγει να συζητά με την ΕΕ βαθαίνοντας ταυτόχρονα δεσμούς με Ρωσία και Κίνα), σχολίασε για τα αποτελέσματα της Συνόδου: «Οι κάτοικοι της Σερβίας είναι λογικοί, θέλουν να αποτελούν μέρος της παγκόσμιας κοινότητας, μέρος της ΕΕ, αλλά δεν θέλουν να διαρρήξουν τις σχέσεις τους με τη Ρωσία και την Κίνα και αυτό αποδείχτηκε σωστό». Και εξήγησε, «διαφημίζοντας» τη «συμβολή» της Ρωσίας: «Αν είχαμε υποκύψει στην πίεση ξένων χωρών που αντιδρούν στην κατασκευή του ρωσικού αγωγού, θα είχαμε προβλήματα αυτόν το χειμώνα (...) Τα αποθέματα αερίου των ευρωπαϊκών χωρών έχουν τελειώσει και δεν έχουν υπογράψει μακροπρόθεσμες συμφωνίες με τους Ρώσους και τώρα ο Πούτιν είναι ο απόλυτος "βασιλιάς του παιχνιδιού", ικανός να αποφασίσει ποιος θα αγοράζει (αέριο) και σε ποια τιμή».

Χαρακτηριστικές ήταν και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού της Αλβανίας, η ενταξιακή πορεία της οποίας είναι συνδεδεμένη με της Βόρειας Μακεδονίας, και ως εκ τούτου «μπλοκάρει» και αυτή από τις διαφορές Σκοπίων - Σόφιας. «Εχουμε προετοιμαστεί αρκετές φορές για τον... γάμο, αλλά οι καλεσμένοι δεν ήρθαν για άλλη μία φορά», δήλωσε ο Εντι Ράμα.

Το «παζλ» συμπληρώνουν εξάλλου οι εντεινόμενες εξελίξεις στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη. Πριν λίγες μέρες, ο ηγέτης των Σερβοβόσνιων, Μ. Ντόντιτς, μέλος του τριμελούς προεδρείου της χώρας (στο οποίο εκπροσωπούνται Βόσνιοι, Κροάτες και Σερβοβόσνιοι), ζήτησε την «απόλυση» του υπουργού Αμυνας Σ. Πόντζιτς, κατηγορώντας τον για «παραβίαση του Συντάγματος», μετά από ακύρωση στρατιωτικής άσκησης με τη Σερβία, χωρίς να τοποθετηθεί σχετικά το τριμελές προεδρείο της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης. Ο Ντόντιτς μίλησε για ενέργεια «που προκλήθηκε αποκλειστικά από μίσος για τον σερβικό λαό και τη Σερβία», υποστηρίζοντας πως «επιβεβαιώνει ότι πράξαμε σωστά όταν ανακοινώσαμε απόσυρση της στήριξής μας στη μεταρρύθμιση των Ενόπλων Δυνάμεων και ότι πρέπει η σχετική δικαιοδοσία να επιστραφεί στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας και αυτή να αποφασίσει ανεξάρτητα για το θέμα αυτό». Υπενθυμίζεται ότι ο Ντόντιτς είχε πρόσφατα προχωρήσει σε διακηρύξεις περί «σχηματισμού στρατού της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας (σ.σ. μίας από τις δύο οντότητες που συναποτελούν τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη) μέσα σε μερικούς μήνες», προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από άλλες πλευρές, εντός και εκτός συνόρων.

Σαν να «συμπληρώνει» τον Ντόντιτς, ο Σέρβος Πρόεδρος, Αλ. Βούτσιτς, δήλωσε για την κατάσταση των Σέρβων στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη ότι «δεν νιώθω την ελπίδα ότι θα μπορέσουμε να υπολογίζουμε με βεβαιότητα σε ένα απόλυτα ασφαλές και ειρηνικό περιβάλλον».

Ο δε Βόσνιος Σ. Ντζαφέροβιτς - επίσης μέλος του τριμελούς προεδρείου της χώρας - δήλωσε: «Δεν θέλω να ωραιοποιώ τα πράγματα. Η σημερινή κατάσταση στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη είναι επικίνδυνη και ανησυχητική. Οι κρατικοί θεσμοί δεν λειτουργούν για μήνες επειδή οι αξιωματούχοι της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας αρνούνται να παρακολουθήσουν συνεδριάσεις».

Την κατάσταση στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη σχολίασε και ο προτεινόμενος για νέος πρέσβης των ΗΠΑ στο Σεράγεβο, Μάικλ Μέρφι, που κατά την εξέτασή του στην αρμόδια Επιτροπή της αμερικανικής Γερουσίας, επέκρινε το «όραμα της Ρωσίας» για τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, ότι θέλει «ένα αποτυχημένο κράτος με εντάσεις που δεν θα μειώνονται» και τόνισε: «Πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτή την κακόβουλη επιρροή». Επέκρινε δε και την Κίνα, ότι «αντιλαμβάνεται ως ευκαιρία τη διαφθορά που είναι πανταχού παρούσα στη χώρα», ενώ «εμείς πρέπει να βρούμε ευκαιρία να αντιπαλέψουμε αυτήν τη διαφθορά».

Το ρευστό σκηνικό επιβεβαιώνουν και οι εντάσεις στις σχέσεις Σερβίας - Κοσόβου, η εξομάλυνση των οποίων θεωρείται προϋπόθεση για την ευρωατλαντική ενσωμάτωση της περιοχής. Μπορεί η πρόσφατη ένταση στα σύνορα (που έφτασε μέχρι τη συγκέντρωση στρατιωτικών και ειδικών αστυνομικών δυνάμεων και από τις δύο πλευρές) να εκτονώθηκε προσωρινά, ωστόσο οι αντιθέσεις βαραίνουν ακόμα πολύ στην όποια εξέλιξη των διαπραγματεύσεων.

Ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός Αλμπιν Κούρτι δήλωσε ότι «εμείς στηρίζουμε συμφωνίες στις οποίες οι 6 χώρες των Βαλκανίων θα αντιμετωπίζονται ισότιμα» και επιμένοντας στην επίσημη αναγνώριση του προτεκτοράτου, εξέφρασε πάλι δυσαρέσκεια για τη μη κατάργηση της βίζας μεταξύ ΕΕ και Κοσόβου.

Ενα από τα βασικά «αγκάθια» στην εξομάλυνση των σχέσεων Πρίστινας - Βελιγραδίου είναι και η δημιουργία της Κοινότητας Σερβικών Δήμων στο Κόσοβο, για την οποία όμως πληθαίνουν οι αντιδράσεις και από τον αμερικανικό παράγοντα. Χαρακτηριστικά, ο επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας, Ρ. Μενέντεζ, μιλώντας προ ημερών σε εκδήλωση της Αλβανοαμερικανικής Πολιτικής Ενωσης (AACL) επέκρινε την κυβέρνηση Τραμπ ότι «έδωσε έμφαση στην πίεση προς το Κόσοβο, αλλά καθόλου στην πίεση απέναντι στη Σερβία» και πρόσθεσε: «Δεν πιστεύω καθόλου ότι πρέπει να γίνει ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας, και το τελευταίο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι η δημιουργία θυλάκων όπως η Κοινότητα Σερβικών Δήμων αυτόνομων. Αυτή είναι η συνταγή για την καταστροφή».