«Κάθε πρόβλημα που βιώνει η εργατική τάξη μπορεί να γίνει αφετηριακό σημείο αποκάλυψης του μηχανισμού της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, να προβάλλει η βάση της αντίθεσης ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, η αναγκαιότητα της ταξικής πάλης», αναφέρει σε ένα σημείο της η εισήγηση που παρουσίασε στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη η ΚΕ του Κόμματος (δημοσιεύτηκε στο «Ρ» της 28 Φλεβάρη 2002). Και λίγο πιο κάτω σημειώνεται: «Το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να πολιτικοποιούμε τη συνδικαλιστική δράση, αλλά πώς σωστά θα την πολιτικοποιούμε σε αντιμονοπωλιακή, αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση».

Αυτό που φαίνεται αυτονόητο στη διατύπωση, εκφράζεται πιο σύνθετα στην καθημερινότητα, συνιστά μέρος των προβλημάτων, που έχουν να αντιμετωπίσουν οι κομμουνιστές, στην προσπάθειά τους να ανεβάσουν το βαθμό οργάνωσης της εργατικής τάξης, να πολιτικοποιήσουν τον αγώνα της.

Η συζήτηση που αναπτύχθηκε στη διάρκεια της Συνδιάσκεψης (παρουσιάσαμε χτες ορισμένα αποσπάσματα και συνεχίζουμε σήμερα) συνέβαλε αρκετά τόσο στην όσο πιο διεξοδική παρουσίαση των προβλημάτων, όσο και σε έναν ποιοτικά ανώτερο προβληματισμό για τη λύση τους που τελικά αποτυπώθηκε ως πρόγραμμα δράσης στην Απόφαση της συνδιάσκεψης (θα παρουσιαστεί στον «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη»).

Αντιπρόσωπος από το χώρο της Ενέργειας, αφού έκανε εκτενή αναφορά στα προβλήματα που παρουσιάζονται στους ενδιάμεσους κρίκους της καθοδηγητικής δουλιάς και σημείωσε ότι όσο σωστό είναι να περνάει η δουλιά για τη δράση στην εργατική τάξη μέσα από τις ΚΟΒ, άλλο τόσο αυτό απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια από την καθοδήγηση, σημείωσε την ειδική ανάγκη για πιο συστηματική δουλιά στους νέους εργαζόμενους κι ακόμα περισσότερο για την οργάνωση αυτών που δουλεύουν σε εργολάβους. Τόνισε την ανάγκη η παρέμβασή μας πιο σφαιρικά να ενοποιεί, για παράδειγμα, ζητήματα που αφορούν από την τιμή του ρεύματος, ως το νέο μισθολόγιο και τις εργασιακές σχέσεις, καθώς μάλιστα με την ιδιωτικοποίηση αναμένεται και κύμα απολύσεων.

Από μεγάλη επαρχιακή Οργάνωση Περιοχής, αντιπρόσωπος εντόπισε την ανάγκη να ενισχύσουμε τη συζήτηση για την αποστολή του Κόμματος. Τόνισε ότι το δυνάμωμα των δεσμών του Κόμματος με την εργατική τάξη λειτουργεί και ως ασπίδα, για να αντικρουστεί η νέα αντικομμουνιστική επίθεση.

Αναφερόμενος στο πρόβλημα της ανατροπής των συσχετισμών σημείωσε πως η λύση περνά μέσα από την οργάνωση του ανοργάνωτου τμήματος της εργατικής τάξης, που είναι και το μεγαλύτερο. Αυτό σημαίνει, συνέχισε, ανάγκη και για νέα σωματεία, με κύριο προσανατολισμό την κλαδική οργάνωση των εργαζομένων. Για τα ζητήματα οργάνωσης των νέων εργαζομένων εντόπισε την αρνητική αφετηρία από την οποία ξεκινούν τα νέα παιδιά που μπαίνουν στην παραγωγή, χωρίς να γνωρίζουν κατακτήσεις κι αυτό καλλιεργεί έδαφος για μειωμένες απαιτήσεις, για αναζήτηση ατομικών λύσεων, φέρνει δυσκολίες στην επαφή με το συνδικάτο και την οργάνωση κι αυτό σημαίνει πως χρειάζεται ακόμα πιο μαζική ιδεολογική πολιτική παρέμβαση από τις δικές μας δυνάμεις με ταυτόχρονη προβολή των αγωνιστικών παραδόσεων του συνδικαλιστικού κινήματος.

Μία από τις τοποθετήσεις αναφέρθηκε σε δυσκολίες που εμφανίζονται, για παράδειγμα, από τη στάση του ΠΑΣΟΚ που φθείρει αξίες και χτυπά τη συλλογικότητα, ή την οικονομική πολιτική, την εντατικοποίηση και τη δεύτερη δουλιά που απομακρύνουν από τη συλλογική δράση. Η αναστροφή, σημείωσε ο σύντροφος, απαιτεί συγκρούσεις. Δεν είναι οργανωτικό πρόβλημα. Κλειδί εδώ είναι οι χαλαροί δεσμοί των συνδικάτων με τα μέλη τους. Αλλαγή συσχετισμών, συνέχισε, σημαίνει όχι μόνο αλλαγή στα όργανα, αλλά κύρια στη βάση με αύξηση της συμμετοχής στις διαδικασίες, οργάνωση νέων, συμμετοχή στις κινητοποιήσεις. Εδαφος υπάρχει: καταγράφονται τάσεις προλεταριοποίησης κι άλλων στρωμάτων του πληθυσμού, αλλαγές συντελούνται στη διαστρωμάτωση της κοινωνίας.

Μια θετική εμπειρία από το άνοιγμα της συζήτηση για την πολιτική δουλιά, ώστε αυτή να μην αναπτύσσεται μόνο σε σχέση με τις εκλογές, μετέφερε στέλεχος από μεγάλη επαρχιακή πόλη. Μπατάρουμε, είπε, ακόμα, πολλές φορές στη «συνδικαλιστική» δουλιά κι αυτό είναι ζήτημα που αφορά στη γνώση, στην αφομοίωση, στην έλλειψη προσανατολισμού, στον τρόπο καθοδήγησης. Γίνονται όμως βήματα έτσι που σταθερά οι ΚΟΒ να δουλεύουν με οπαδούς άλλων κομμάτων, για ένταξη νέων μελών, για σωματεία και επιτροπές αγώνα. Εχουμε προβλήματα στη συσχέτιση καθημερινών προβλημάτων με τις αναδιαρθρώσεις, άρα και πρόβλημα για τη διατύπωση σύγχρονων στόχων πάλης. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες στη νεολαία που δεν επηρεάζεται άμεσα από την τακτική των ηγεσιών, έχει όμως σ' αυτήν επιρροή η αντίληψη για ελαστικές σχέσεις εργασίας. Χρειάζεται βοήθεια των ΚΟ στις οργανώσεις της νεολαίας που δουλεύουν σ' αυτούς τους χώρους.

Εμπειρία από το χώρο του πρώτου λιμανιού έφερε ένας αντιπρόσωπος, αναλύοντας πως οι αναδιαρθρώσεις επηρεάζουν τις εργασιακές σχέσεις και οδηγούν σε ένταση του βαθμού εκμετάλλευσης. Κατέθεσε, επίσης, ορισμένες σκέψεις για το πώς μπορεί η ανάλυση, για παράδειγμα, του ανταγωνισμού μεταξύ των μονοπωλίων όπως εκφράζεται στο λιμάνι, να οδηγεί σε γνώση και κατανόηση της ανάγκης για λαϊκό μέτωπο.

Σε συγχύσεις που υπάρχουν γύρω από τη ρεαλιστικότητα των στόχων, τη συνθετότητα της ταξικής πάλης, τις αλλαγές που γίνονται, τις επιδράσεις που έχει και η επίθεση στο Κόμμα, είτε αποπροσανατολίζοντας, είτε δημιουργώντας εμπόδια σε άλλες δυνάμεις που θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας, αναφέρθηκε ένα από τα εργατικά στελέχη της επαρχίας.

Δεν έχουμε, συμπλήρωσε, καθαρό και δε δουλεύουμε στην πράξη για το κύριο, δηλαδή για την προετοιμασία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της για κοινωνική και πολιτική αλλαγή. Δεν έχουμε πάντα στόχο από κάθε δράση να αναπτύσσεται η πολιτική επιρροή και η οργανωτική δύναμη του Κόμματος. Στόχος μας πρέπει να είναι η άνοδος του βαθμού οργάνωσης της εργατικής τάξης και όχι απλά η απόκρουση της επίθεσης.

Από τους ναυτεργάτες η επόμενη διαπίστωση: Το ΠΑΜΕ, ήδη, περνά ανάμεσα στους εργαζόμενους ως ο πόλος συσπείρωσης που υπερασπίζει εργάτες. Δεν έχουμε, όμως, συνέχισε, ακόμα ουσιαστικές αλλαγές στο συσχετισμό. Δεν έχουμε αποφασιστική στροφή στην εργατική δουλιά. Γιατί: Ενα, οι δυσκολίες που βάζει ο αντίπαλος, η ένταση της επίθεσης. Αλλο, οι εργασιακές σχέσεις, οι αλλαγές και ανατροπές. Αυτά όμως είναι γνωστά και αναμενόμενα. Το ζήτημα είναι τι κάνουμε, καθώς είμαστε πίσω από τις δυνατότητες και τις ανάγκες. Βαρίδια στη δουλιά μας: Βασικό, η κατανόηση της ρεαλιστικότητας της πρότασης, που με τη σειρά της οδηγεί σε στράτευση. Εύκολα πείθουμε για την κατάσταση και πού το πάει ο αντίπαλος, δύσκολα για την πρότασή μας.

Ο ίδιος αναφέρθηκε στην ανάγκη να δοθεί βάρος, ώστε ακόμα περισσότεροι σύντροφοι να αποκτήσουν ικανότητα εκλαΐκευσης και δυνατότητα να συνδέουν την πάλη των συνδικάτων με τους πολιτικούς στόχους του Κόμματος. Εντόπισε τον κίνδυνο, αλλιώς, να περιορίζουμε τον ορίζοντα των αγώνων, να μη βοηθάμε στη διαμόρφωση της ταξικής - πολιτικής συνείδησης και τη στράτευση στο Κόμμα. Για τα ζητήματα οικοδόμησης σημείωσε ότι χρειάζεται καλύτερος σχεδιασμός, επιμονή και έλεγχος. Απαντώντας «σ' όσους ζητάνε έκπτωση στις θέσεις μας, για να γίνουν συσπειρώσεις», η πείρα των ναυτεργατών, είπε, λέει ότι «η επιμονή στην αποκάλυψη, η όξυνση της αντιπαράθεσης, η προβολή του συνόλου της πολιτικής του Κόμματος, συσπειρώνουν τελικά τους εργάτες».

Πιο ώριμη και ικανή να μελετήσει και να αντιμετωπίσει την ξεχωριστή σημασία που δίνει το Κόμμα στα ζητήματα της εργαζόμενης νεολαίας, εμφανίζεται η ΚΝΕ μέσα από τις τοποθετήσεις στελεχών της.

Η κοινωνική σύνθεση της Οργάνωσης δείχνει τα βήματα που έγιναν αλλά ακόμα είναι πολλά που πρέπει να γίνουν. Παραμένει η ανάγκη παραπέρα μελέτης της πραγματικότητας των νέων και η επεξεργασία ειδικών στόχων πάλης. Σημαντική εμπειρία βγαίνει από τα προγράμματα εκπαίδευσης που μαθαίνουν τους νέους να δέχονται την ελαστικότητα, την ανασφάλεια, την προσωρινότητα. Με δεδομένο ότι ωράριο και συμβάσεις είναι άγνωστα στα νέα παιδιά, ειδικά στις νέες τεχνολογίες, διαμορφώνεται μια στρεβλή συνείδηση με αναγόρευση της κατάρτισης σε φάρμακο για την ανεργία και ακόμα χειρότερα με διαμόρφωση συνείδησης ότι ο άνεργος φταίει για την ανεργία, έτσι που να νιώθει την αποτυχία του συστήματος ως ατομική αποτυχία. Ετσι καλλιεργείται ο συμβιβασμός, ενώ το δικαίωμα στην εργασία αντικαθίσταται με την απασχολησιμότητα.

Από τις σχετικές τοποθετήσεις βγήκε και είδηση: Οι οργανώσεις της ΚΝΕ βρίσκονται μέχρι την Πρωτομαγιά σε άμιλλα για την οργάνωση στα σωματεία νέων εργαζομένων και για την οικοδόμηση νέων οργανώσεων. Σ' αυτή την κατεύθυνση θα επιχειρείται να συνδυάζεται η μάχη για την εγγραφή στα σωματεία με παρέμβαση στο ίδιο το περιεχόμενο της δράσης τους, ώστε το σωματείο να ασχολείται συνολικότερα και με ζητήματα που αφορούν στον τρόπο ζωής, στις ανάγκες ψυχαγωγίας κ.ά.

Μια διάσταση ανάμεσα στις σωστές διαπιστώσεις για την πραγματικότητα και το επίπεδο της πολιτικής δουλιάς που ακολουθεί εντόπισε συνδικαλιστής αντιπρόσωπος. Αναφέρθηκε σε προβλήματα μελέτης των αλλαγών που συντελούνται, ώστε να προκύπτουν μέσα από την ανάλυση και στόχοι με προοπτική. Υποβιβάζουμε, είπε, την πολιτική δουλιά στις ανάγκες της συνδικαλιστικής. Μέρος του δυναμικού μας, συμπλήρωσε, πιστεύει ότι δεν πρέπει να παρουσιάζουμε στην εργατική τάξη το σύνολο της πολιτικής μας «μέχρι να ωριμάσει η ίδια η τάξη». Ετσι περιορίζεται η πάλη στις διαπιστώσεις και σε οικονομικά αιτήματα. Δεν αλλάζει έτσι η ταξική συνείδηση. Κλειδί είναι η λειτουργία των οργανώσεων, η σχέση τους με τους εργαζόμενους, η οργάνωσή τους με πρόγραμμα σταθερά.

Δε στέκει το «δεν καταλαβαίνει ο κόσμος», σχολίασε σύντροφος από μεγάλη πόλη με συσσωρευμένη ήδη εμπειρία από αγώνες. Υποτιμάμε, συνέχισε, τη λαϊκή αγανάκτηση, τη θέληση για έκφραση που υπάρχει, με αποτέλεσμα στελέχη μας να φρενάρουν την προώθηση της πολιτικής μας.

Αναφέρθηκε σε παραδείγματα λειψής δουλιάς, σε σχέση με τις πραγματικές διαθέσεις. Απαντώντας στο «τι χρειάζεται;» σημείωσε: σχεδιασμός, συγκεκριμένοι χώροι, κομματικές ομάδες, ποιος χρεώνεται τι, απασχόληση με όλες τις «λεπτομέρειες», έλεγχος σταθερά και ενίσχυση της εργατικής αχτίδας.

Στις σημαντικές αλλαγές που καταγράφονται στο χώρο της Δημόσιας Διοίκησης αναφέρθηκε αντιπρόσωπος που παρουσίασε στοιχεία για τις διαρθρωτικές αλλαγές στο δημόσιο τομέα και τα συνδύασε με τα δικά μας προβλήματα ως προς τη σύνδεση στρατηγικής - τακτικής, ειδικά ως προς τη γραμμή συσπείρωσης. Σ' αυτό το πλαίσιο των αναδιαρθρώσεων, είπε, ισχύει το σύνολο των αδυναμιών μας. Με ποια γραμμή πάμε; Πάμε ενάντια στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις; Δείχνουμε τις συνέπειες, αλλά δε λέμε ότι αυτές δε σχετίζονται με το ποιο κόμμα κυβερνά. Στις ιδιωτικοποιήσεις, για παράδειγμα, δεν έχουμε πρόβλημα μόνο χτυπήματος των δικαιωμάτων αλλά και ιδιοκτησίας. Λένε «ευέλικτο κράτος». Πρέπει να βάλουμε το ερώτημα: «για ποιον;». Υπάρχει λειψή κατανόηση της γραμμής αντιπαράθεσης που οδηγεί σε μονομέρειες (διεκδίκηση του επιμέρους). Η προπαγάνδα μας, τόνισε, έχει ένα κενό. Δεν αποκαλύπτει το μηχανισμό εκμετάλλευσης, γι' αυτό στο τέλος βλέπουμε να κουτσουρεύονται τα αιτήματα, στη βάση του εφικτού και όχι στη βάση του «παράγουμε πλούτο, τον διεκδικούμε». Ως προς τις μορφές της οργάνωσης, σημείωσε: Καμία μορφή από μόνη της δεν είναι αυτοσκοπός. Οποια βοηθά την αντιπαράθεση να αυξάνεται είναι σωστή.

Ο ίδιος εντόπισε τον κίνδυνο να δημιουργείται απογοήτευση, αν δεν κατανοηθεί ότι η αποτελεσματικότητα του κινήματος δε συνδέεται μόνο με τη μαζικότητα, αλλά με τη γραμμή αντιπαράθεσης και κυρίως με τις πολιτικές προϋποθέσεις για τη διέξοδο (λαϊκό μέτωπο, ισχυρό ΚΚΕ).