Την προσπάθεια των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ να προωθήσουν ακόμα πιο εντατικά τους σχεδιασμούς τους στα Δυτικά Βαλκάνια, η οποία με τη σειρά της εντείνει επικίνδυνα τον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό με Ρωσία και Κίνα για το «προβάδισμα» σε αυτήν την κρίσιμη περιοχή, αποτυπώνει το νέο σχέδιο που μετέφεραν σε Βελιγράδι και Πρίστινα οι απεσταλμένοι των ΗΠΑ και της ΕΕ, για την «εξομάλυνση» των σχέσεων Σερβίας - Κοσόβου με όρους που υπηρετούν τα ευρωατλαντικά συμφέροντα.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα γνωστά, το σχέδιο προωθεί την ουσιαστική αναγνώριση του προτεκτοράτου του Κοσόβου από το Βελιγράδι και το άνοιγμα του δρόμου για την ένταξή του σε διεθνείς οργανισμούς, με «αντάλλαγμα» υποσχέσεις για διασφάλιση επενδυτικών πακέτων από τη Δύση. Τα παραπάνω συνοδεύονται από «προειδοποιήσεις» για συνέπειες στη Σερβία σε περίπτωση απόρριψης του ευρωατλαντικού σχεδίου.

Ενδεικτικό είναι ότι μετά τις επαφές με τη σερβική ηγεσία, ο απεσταλμένος της ΕΕ Μ. Λάιτσακ δήλωσε ότι ο Σέρβος Πρόεδρος Αλ. Βούτσιτς έδειξε διάθεση «να λάβει δύσκολες αποφάσεις», ενώ πρόσθεσε πως «έγινε ανοιχτός, εποικοδομητικός διάλογος».

Στην αντιπροσωπεία συμμετείχαν επίσης ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Γκ. Εσκομπάρ και οι διπλωματικοί σύμβουλοι των ηγετών των κυβερνήσεων Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας.

Σύμφωνα με «διαρροή» του σχεδίου στο σερβικό δίκτυο «Danas», οι συντάκτες του επικαλούνται τη «συμβολή για την γόνιμη περιφερειακή συνεργασία και ασφάλεια στην Ευρώπη» και την ανάγκη για «προστασία των εθνικών μειονοτήτων», ενώ οι άξονές του - υποστηρίζουν - διατυπώνονται «με βάση ιστορικά γεγονότα και χωρίς να προδικάζονται οι διαφορετικές απόψεις των μερών για βασικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος του καθεστώτος».

Από τα πρώτα άρθρα τονίζεται ότι οι δύο πλευρές «θα αναπτύξουν αμοιβαία κανονικές σχέσεις καλής γειτονίας στη βάση ίσων δικαιωμάτων» και «θα αναγνωρίζουν αμοιβαία έγγραφα και κρατικά σύμβολα, συμπεριλαμβανομένων διαβατηρίων, διπλωμάτων, πινακίδων κυκλοφορίας οχημάτων και τελωνειακών σφραγίδων». Ακόμα, ότι «θα καθοδηγούνται από τον σκοπό και τις αρχές που καθορίζονται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, ιδίως εκείνες για τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών, τον σεβασμό της ανεξαρτησίας, της αυτονομίας και της εδαφικής τους ακεραιότητας, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση».

Ενώ δηλαδή υποτίθεται ότι μένει ανοιχτό το ζήτημα του «καθεστώτος» του Κοσόβου, στην πραγματικότητα θα αναγνωρίζονται όλες οι βασικές λειτουργίες ενός ανεξάρτητου κράτους.

Στην ίδια κατεύθυνση, τονίζεται ότι «η Σερβία δεν θα αντιταχθεί στην ένταξη του Κοσόβου σε κανέναν διεθνή οργανισμό», όπως και ότι «οι δύο πλευρές θα στηρίξουν τις προσδοκίες τους να γίνουν μέλη της ΕΕ».

Σημειώνεται δε ότι μετά τη συμφωνία «οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν τη διαδικασία διαλόγου υπό την αιγίδα της ΕΕ με νέα δυναμική, που θα οδηγήσει σε μια νομικά δεσμευτική, συνολική συμφωνία για την εξομάλυνση των σχέσεων», εμβαθύνοντας τη συνεργασία σε όλους τους κρίσιμους τομείς στους οποίους ο ευρωατλαντικός άξονας προσδοκά να διασφαλίσει προβάδισμα έναντι Ρωσίας - Κίνας στα Δυτικά Βαλκάνια (κυκλοφορία, συνδεσιμότητα, τηλεπικοινωνίες, Υγεία, προστασία περιβάλλοντος κ.λπ.).

Ακόμα, διατυπώνεται «η δέσμευση της ΕΕ και άλλων χορηγών να δημιουργήσουν ειδικό πακέτο οικονομικής βοήθειας για κοινά έργα των δύο μερών για την οικονομική ανάπτυξη, τη συνδεσιμότητα, τη μετάβαση στην πράσινη Ενέργεια και άλλους βασικούς τομείς».

Ενδεικτικό των πιέσεων που ασκούνται στο Βελιγράδι είναι και το γεγονός ότι στο κείμενο δεν γίνεται αναφορά στη δημιουργία Σερβικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων στις περιοχές όπου συγκεντρώνεται η σερβική μειονότητα στο Κόσοβο (Βελιγράδι και Πρίστινα είχαν συμφωνήσει τη δημιουργία της, ωστόσο η Πρίστινα μπλοκάρει την εφαρμογή της).

Το σχέδιο κάνει λόγο μόνο για «συγκεκριμένες ρυθμίσεις» που θα προωθηθούν «χρησιμοποιώντας υπάρχουσες ευρωπαϊκές εμπειρίες, προκειμένου να εξασφαλιστούν κατάλληλο επίπεδο αυτοδιοίκησης για τη σερβική κοινότητα στο Κόσοβο και η δυνατότητα παροχής υπηρεσιών σε συγκεκριμένους τομείς, μεταξύ τους στη δυνατότητα λήψης οικονομικής βοήθειας από τη Σερβία και στη δημιουργία απευθείας διαύλων επικοινωνίας μεταξύ της σερβικής κοινότητας και της κυβέρνησης του Κοσόβου».

Σημειωτέον, προβλέπεται επίσης η σύσταση κοινής επιτροπής «υπό την προεδρία της ΕΕ» η οποία «θα παρακολουθεί την εφαρμογή της συμφωνίας».

Ο Σέρβος Πρόεδρος δήλωσε ότι οι συνομιλίες με την αντιπροσωπεία των ΗΠΑ και της ΕΕ ήταν οι πιο δύσκολες συνομιλίες που είχε έως τώρα και ότι οι συνομιλητές του εξέθεσαν τις «συνέπειες που θα έχει για τη Σερβία ενδεχόμενη απόρριψη του σχεδίου».

Ανέφερε ότι «υπό αυτές τις συνθήκες εκφράζω ετοιμότητα να αποδεχθώ το σχέδιο της συμφωνίας και να εργαστώ για την υλοποίησή του», αν και εξέφρασε επιφυλάξεις για βασικό άρθρο του σχεδίου, χωρίς διευκρινίσεις.

Χθες ο Βούτσιτς αναμενόταν να απευθύνει σχετικό διάγγελμα, μετά και από έντονες αντιδράσεις που φέρεται ότι εκφράστηκαν και στο εσωτερικό του κόμματός του, του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος (SNS), που ηγείται του κυβερνητικού συνασπισμού.

Μια σειρά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι έγινε «συζήτηση σε υψηλούς τόνους», με διάφορους να ζητούν αποχώρηση του Βελιγραδίου από το συγκεκριμένο διάλογο. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Εκτελεστικής Επιτροπής του SNS, Ντάρκο Γκλίσιτς, ο Βούτσιτς αντέδρασε έντονα στις επικρίσεις και είπε ότι «εάν κάποιος νομίζει ότι μπορεί να κυβερνήσει καλύτερα τη Σερβία, θα αποσυρθώ. Εάν κάποιος πιστεύει ότι είναι προτιμότερο να καταστραφεί οικονομικά η χώρα, τότε παραδίδω την διακυβέρνηση σε όποιον είναι εξυπνότερος από εμένα».

Οσον αφορά τις επαφές της στην Πρίστινα, η αντιπροσωπεία των ΗΠΑ - ΕΕ φέρεται να εξέφρασε δυσαρέσκεια για τη στάση των κοσοβάρικων αρχών, με τον Λάιτσακ να σχολιάζει ότι περίμενε «μεγαλύτερη ανταπόκριση».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, νέο περιστατικό με πυροβολισμούς στο βόρειο Κόσοβο «υπενθυμίζει» την τεταμένη κατάσταση εκεί.

Συγκεκριμένα, η σερβική κυβέρνηση καταγγέλλει ότι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας της Πρίστινας πυροβόλησαν εναντίον οχήματος στο οποίο επέβαιναν Σέρβοι στο βόρειο Κόσοβο, με αποτέλεσμα ο ένας απ' αυτούς να τραυματιστεί στο στήθος.

Οι κοσοβάρικες αρχές από την πλευρά τους ισχυρίζονται ότι το αυτοκίνητο δεν σταμάτησε σε σταθμό ελέγχου και οι αστυνομικοί άνοιξαν πυρ «για να εξουδετερώσουν τον κίνδυνο».