Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, ο «Ριζοσπάστης» ανοίγει τη συζήτηση: «Πρέπει, μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για τον πόλεμο; Κι αν ναι, πώς;».

Είναι αλήθεια ότι η συζήτηση φούντωσε μέσα στα σπίτια και στα σχολεία από την πρώτη στιγμή. Προφανώς όχι όμοια σε όλες τις ηλικίες, όμως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εκφράστηκε από Νηπιαγωγεία και Δημοτικά μέχρι Λύκεια. Ο φόβος και η ανησυχία που κουβαλούσαν μέσα τους τα παιδιά απ' όσα έβλεπαν και άκουγαν, η αυθόρμητη αγανάκτησή τους για τη φρίκη του πολέμου και η επιθυμία τους να ζήσουν σε έναν κόσμο ειρηνικό, συναντήθηκαν με πολλούς δασκάλους και καθηγητές που θέλουν να σταθούν ως πραγματικοί παιδαγωγοί δίπλα στους μαθητές τους, αλλά και πολλούς Συλλόγους Γονέων που ανέλαβαν πρωτοβουλίες και δράσεις. Αποτέλεσαν τη μαγιά για να ξεδιπλωθούν μια σειρά από συζητήσεις, δράσεις ακόμα και Φεστιβάλ.

Μια δραστηριότητα που εκτείνεται στον χρόνο. Γιατί, δυστυχώς, η ανάγκη αυτής της συζήτησης υπήρχε και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχει καπιταλισμός, όσο δηλαδή παιδιά μεγαλώνουν σ' έναν κόσμο όπου οι ανταγωνισμοί και τα οικονομικά συμφέροντα των καπιταλιστών οδηγούν σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους, με θύματα τους λαούς. Οσο λοιπόν ζούμε σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα, κάθε κομμουνιστής αλλά και κάθε εκπαιδευτικός και γονιός που «θέλει να λέγεται άνθρωπος, δεν θα πάψει στιγμή να αγωνίζεται για το δίκιο» και να μιλάει γι' αυτό στα παιδιά.

Μέσα στη σκοτεινιά του πολέμου είναι ενθαρρυντικό και αισιόδοξο ότι ένα σημαντικό κομμάτι του ελληνικού λαού στάθηκε και στέκεται ενάντια στη συμμετοχή της Ελλάδας στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ενάντια στον ΝΑΤΟικό παροξυσμό, δεν δέχεται να διαλέξει στρατόπεδο ανάμεσα στους ληστές που συγκρούονται στο έδαφος της Ουκρανίας με θύματα τους λαούς. Και αυτό εκφράστηκε και μέσα στα σχολεία, δείχνοντας και τις δυνατότητες πολλοί περισσότεροι μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς να συμμετάσχουν σε αντιιμπεριαλιστικές δράσεις. Πράγματι, το ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία και της στάσης μας απέναντι σε αυτόν ταρακούνησε, συγκίνησε και κινητοποίησε πολλούς μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς. Το κύμα των αντιπολεμικών δράσεων ήταν τέτοιο που ώθησε το υπουργείο Παιδείας να εκδώσει οδηγίες για το τι να πουν οι εκπαιδευτικοί στους μαθητές τους, ενώ εξίσου πλούσια ήταν η αρθρογραφία που απευθυνόταν στους γονείς, με σκοπό να ελέγξουν και να καθοδηγήσουν τη συζήτηση που είχε ήδη ανοίξει. Στις «οδηγίες» αυτές όμως δεν υπήρχε καμία αναφορά στα οικονομικά αίτια του πολέμου, ενώ προεξάρχουσα θέση είχαν η ΕΕ και άλλοι θεσμοί που δήθεν πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη δράση για την ειρήνη, ενώ είναι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ που έχουν ανάψει το φιτίλι του πολέμου, στον ανταγωνισμό τους με τη Ρωσία για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών, των δρόμων μεταφοράς Ενέργειας και των πολύτιμων κοιτασμάτων που έχει το υπέδαφος της Ουκρανίας.

Βέβαια, ακριβώς επειδή τα παιδιά συζητούν, ακούν και βλέπουν, είναι εκτεθειμένα και επηρεάζονται από τις κυρίαρχες ιδέες, που αναπαράγονται με πολλούς τρόπους και μέσα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των όσων σκέφτονται τα παιδιά αποτελούν όσα ακούστηκαν στις πρόσφατες εκδηλώσεις της ΕΕΔΥΕ και της Επιτροπής Ειρήνης Ιλίου (βλ. και σελίδα 32). Στην πολύ αξιόλογη αυτή πρωτοβουλία συμμετείχαν περισσότεροι από 600 μαθητές Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων της περιοχής, με οργανωμένες επισκέψεις των σχολείων τους, οι οποίες περιλάμβαναν ξενάγηση στην έκθεση εικαστικών, προβολές ταινιών μικρού μήκους, παιχνίδια και δράσεις που πυροδοτούσαν τη συζήτηση. Ανάμεσα στα πολλά που ακούστηκαν ξεχωρίζουν ο ενθουσιασμός ορισμένων μαθητών για το διαφορετικό μάθημα που πήραν, η λαχτάρα τους να συναντηθούν με τις ιδέες της ειρήνης, της αλληλεγγύης και της φιλίας των λαών. Δεν έλειψαν βέβαια σκέψεις και απορίες των παιδιών για το αν μπορεί τελικά να υπάρξει κόσμος χωρίς πολέμους, αν μπορούν ο ελληνικός και ο τουρκικός λαός να ζήσουν αδελφωμένοι, αν το ΝΑΤΟ διαφυλάσσει την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή...

Η πλούσια πείρα που υπάρχει επιβεβαιώνει ότι τα περιεχόμενα και η μεθοδολογία του έκτακτου τεύχους του περιοδικού «κόκκινο Αερόστατο», με τίτλο «Πόλεμος το 2022; Τι συμβαίνει στην Ουκρανία;», βοηθάνε τα παιδιά να γνωρίσουν την αλήθεια. Αναδεικνύουν τον μεγάλο φυσικό πλούτο της περιοχής και τη σημαντική γεωστρατηγική θέση της χώρας, που την καθιστούν πολύτιμη λεία των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών στρατοπέδων. Εξηγούν πώς λειτουργεί ο κόσμος μας σήμερα, τους νόμους της καπιταλιστικής κοινωνίας, που αναπόσπαστο κομμάτι της είναι ο πόλεμος. Φωτίζουν τη διέξοδο, τον δρόμο που πρέπει να τραβήξουν οι λαοί και τα παιδιά όλου του κόσμου. Από κοντά και η ανθολογία πρωτότυπων διηγημάτων που συνόδευε το 24ο τεύχος του περιοδικού, όπου μέσα από τη δύναμη της Τέχνης και ειδικά της λογοτεχνίας προσεγγίστηκαν τέτοια ζητήματα.

«Ξετυλίγοντας το κουβάρι» στο πώς μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για τον πόλεμο, απευθυνθήκαμε στον Τάσο Τραβασάρο, ψυχολόγο - ψυχοθεραπευτή, και στην Ρούλα Καραγιάννη, δασκάλα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.