Αφού οι ράγες της αστικής στρατηγικής στον τομέα της Εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν προσδιοριστεί (όπως αναλυτικά εκτέθηκε σε προηγούμενα άρθρα στην εφημερίδα στις 25 - 26/2 και 18 - 19/3) με τα ποσοστά αποτίμησης, σε δείκτες όπως είναι το μορφωτικό επίπεδο των μαθητών, η ολοκλήρωση της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, η εργασιακή απορρόφηση, να διατηρούνται, με ανομοιομορφίες από χώρα σε χώρα, στον μέσο όρο της σε χαμηλά επίπεδα, η κατάσταση στη χώρα μας κινείται στο αρνητικό εύρος αυτών των ποσοστών.

Αν και η πρώιμη διάγνωση και παρέμβαση σε επιστημονικό, διαγνωστικό επίπεδο εξελίσσεται ραγδαία, έχοντας, πλέον, τη δυνατότητα από τη γέννηση και τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού να ανιχνευθεί και να διαγνωσθεί η αναπηρία, ώστε να ξεκινήσει η όποια αναγκαία θεραπευτική διαδικασία, αμβλύνοντας, στον μέγιστο δυνατό, το ενδεχόμενο εξέλιξης σε βαριά αναπηρία, αυτό είναι ανύπαρκτο και δεν προσφέρεται από το, ήδη, συρρικνωμένο, υποβαθμισμένο πρωτοβάθμιο σύστημα Υγείας (βλέπε σελίδες 20 - 21).

Πριν από μερικούς μήνες, ψηφίστηκε από το υπουργείο Εργασίας το πιλοτικό Πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης, που (αν αφήσουμε στην άκρη το γεγονός ότι ασχολείται το πλέον αναρμόδιο υπουργείο με έναν τόσο ευαίσθητο τομέα) η αρχιτεκτονική του ακολουθεί την πεπατημένη στρατηγική ΕΕ και κυβερνήσεων, των ευκαιριακών, υποβαθμισμένων, μερικών υπηρεσιών, με ό,τι ποσά δαπανώνται από το Ταμείο Ανάκαμψης να αιμοδοτούν, για ακόμα μία φορά, την τεράστια εμπορευματοποιημένη αγορά υπηρεσιών από ιδιώτες. Ετσι, το πρόγραμμα υλοποιείται από την ΕΕΤΑΑ AE, καταρτίζεται μητρώο παρόχων και η όποια παρέμβαση γίνεται σύμφωνα με το οικογενειοκρατικό μοντέλο, αποκλειστικά στο σπίτι...!

Για όσα παιδιά οι γονείς δεν εντόπισαν το πρόβλημα, ή δεν είχαν τις απαιτούμενες γνώσεις και τα χρήματα για να κινηθούν στον πανάκριβο ιδιωτικό τομέα, γι' αυτά τα παιδιά με αναπηρία και σοβαρότερες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αρχίζει ο «Γολγοθάς» της αξιολόγησης με την είσοδό τους στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση και το νηπιαγωγείο. Η αξιολόγηση αυτή μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να είναι έγκαιρη μόνο για τις ηπιότερες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή δυσκολίες, αλλά με την αδυναμία των Διεπιστημονικών Κέντρων Αξιολόγησης (ΚΕΔΑΣΥ) να ανταποκριθούν στον μεγάλο αριθμό των αιτήσεων, και οι περιπτώσεις αυτές μένουν παραπίσω, καταλήγοντας να καλύπτονται με μεγάλη καθυστέρηση (κατατέθηκε Ερώτηση του ΚΚΕ για την κατάσταση στα ΚΕΔΑΣΥ, στις 27/3/2023).

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν μετά από έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (9/2021), το ποσοστό διεκπεραίωσης των αιτήσεων ανά έτος δεν ξεπερνά το 30%, ενώ για το σχολικό έτος 2020 - 2021 διαμορφώνεται στο 28,23%. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι αναφέρουν ως κύριες αιτίες για τις μεγάλες καθυστερήσεις στη διενέργεια των αξιολογήσεων την έλλειψη προσωπικού κατά 83%, την έλλειψη χώρων κατά 62%, την έλλειψη ψυχομετρικών εργαλείων κατά 59% και την απουσία έμπειρου προσωπικού κατά 59%.

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η διαδικασία ειδικής παιδαγωγικής και επιστημονικής στήριξης προϋποθέτει τη διενέργεια του αναγκαίου προσδιορισμού της αναπηρίας ή/και ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης, τη σύσταση του αναγκαίου παιδαγωγικού πλαισίου, τη στήριξη από τις αναγκαίες ειδικότητες. Αν αυτό απουσιάζει, οι μαθητές παραμένουν στην κυριολεξία αβοήθητοι, στο εκπαιδευτικό πλαίσιο που αδυνατεί να τους στηρίξει, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες από τους εκπαιδευτικούς της τάξης.

Μετά ακολουθεί η αγωνία των γονέων και των εκπαιδευτικών, για κάθε σχολικό έτος, εάν θα προσληφθεί το αναγκαίο επιστημονικό και παιδαγωγικό προσωπικό για να στηριχτούν οι μαθητές.

Στο γενικό σχολείο λειτουργούν τα Τμήματα Ενταξης και ο θεσμός της Παράλληλης Στήριξης που χαρακτηρίζονται υποστηρικτικές λειτουργίες ενός συμπεριληπτικού σχολείου, δυστυχώς στα μέτρα της συνολικότερης εικόνας της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, δηλαδή συρρικνωμένα, υποβαθμισμένα, που καλύπτονται σχεδόν εξολοκλήρου από αναπληρωτές.

Τα Τμήματα Ενταξης είναι δομή που αφορά μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, με ή χωρίς γνωμάτευση. Ομως, είναι ελάχιστα σε σχέση με τις ανάγκες που υπάρχουν (Επίκαιρη Ερώτηση του ΚΚΕ κατατέθηκε στις 3/4/2023), καθώς, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, αφορούν στο 10% του μαθητικού πληθυσμού, δηλαδή περίπου 140.000 παιδιά, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία παραμένουν ακάλυπτα. Με βάση τα τελευταία στοιχεία (Ελεγκτικό Συνέδριο 9/2021), ο συνολικός αριθμός των Τμημάτων Ενταξης είναι 3.614 (2.937 στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και 694 στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση). Σε αυτά φοιτούν λιγότεροι από 40.000 μαθητές, άρα καλύπτεται ένα μικρό ποσοστό των μαθητών που αντιμετωπίζουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, ενώ από αυτό το μικρό ποσοστό μένει αστήρικτο στη συντριπτική του πλειοψηφία το μαθητικό δυναμικό της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το μοναδικό υποστηρικτικό μέτρο στη δευτεροβάθμια (κι αυτό όχι για όλους αφού το δικαίωμα για αξιολόγηση αναγνωρίζεται στους μαθητές μέχρι και την Α' Λυκείου) είναι η προφορική εξέταση στις προαγωγικές και τις πανελλαδικές εξετάσεις. Αυτό διευκολύνει τον μαθητή ως προς την εξεταστική διαδικασία, όμως, δεν προβλέπεται η παιδαγωγική και επιστημονική στήριξη των μαθητών σε σχέση με τη δυσκολία τους, τη βελτίωσή της, η οποία ούτως ή άλλως παραμένει, απλά με την κατάλληλη επιστημονική παρέμβαση μπορεί να βελτιωθεί.

Η ανάγκη ίδρυσης Τμημάτων Ενταξης επιβεβαιώνεται από τις 750 θετικές αποφάσεις Δημοτικών Συμβουλίων που σίγουρα δεν αποτυπώνουν ακριβώς το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος, αλλά είναι δηλωτικό της οξύτητάς του. Ομως, παρά τις θετικές αποφάσεις, φέτος, ιδρύθηκαν μόλις 40. Ενώ αξίζει να τονίσουμε ότι η ίδρυση από μόνη της δεν εξασφαλίζει και τη λειτουργία τους. Για παράδειγμα, φέτος εκατοντάδες τμήματα δεν λειτούργησαν επειδή δεν έγιναν οι αναγκαίες προσλήψεις.

Σε σχέση με την Παράλληλη Στήριξη, εξολοκλήρου καλύπτεται από αναπληρωτές. Μάλιστα, για τον εξορθολογισμό (!) του κόστους γίνονται πολύ λιγότερες προσλήψεις από αυτές που ζητούνται, με βάση τις αξιολογήσεις. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν (Συνήγορος του Πολίτη, 9/2022) κατά την περσινή σχολική χρονιά προσλήφθηκαν 3.586 εκπαιδευτικοί Παράλληλης Στήριξης, ενώ τα εγκεκριμένα αιτήματα ήταν 8.990 για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Επιπλέον, με πολιτική και νομοθετική μεθόδευση, τόσο επί ΝΔ, όσο και επί ΣΥΡΙΖΑ, προβλέπεται η πρόσληψη ιδιώτη βοηθού σε γενικά και ειδικά σχολεία αντίστοιχα, μετακυλίοντας, ουσιαστικά, την ευθύνη της πρόσληψης, για ακόμα μια φορά, στην ίδια την οικογένεια.

Παράλληλα, το λεγόμενο συμπεριληπτικό σχολείο, με σειρά νόμων διαχρονικά όλων των κυβερνήσεων, έχει γίνει πιο εχθρικό, πιο αφιλόξενο για όλους τους μαθητές. Διευρύνοντας το χάσμα και εντείνοντας την ταξικότητά του, γίνεται πιο ανταγωνιστικό, εξετασιοκεντρικό, φροντιστηριοποιημένο. Σε ένα σχολείο που η Τράπεζα Θεμάτων, ο εξοβελισμός των καλλιτεχνικών μαθημάτων, ο περιορισμός της άθλησης και η κυριαρχία του γνωσιοκεντρικού χαρακτήρα με όρους αδυσώπητου ανταγωνισμού, εξάντλησης κάθε μαθητή, μετατρέπουν το σχολείο σε μαραθώνιο για γερά νεύρα, τα παιδιά με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες εξοβελίζονται ή ασθμαίνοντας παλεύουν να παρακολουθήσουν τους ρυθμούς και τον τρόπο λειτουργίας που σίγουρα βάλλει ενάντια στην ανθρωπινότητα όλων των μαθητών.

Η εικόνα των Ειδικών Σχολείων, με την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση, τη μη κατασκευή νέων σύγχρονων εγκαταστάσεων που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μαθητών, είναι δηλωτική της απαξίωσής τους. Παρά τις σημαντικές προσπάθειες του προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, που προσφέρουν αναντικατάστατο επιστημονικό έργο, λόγω της γενικότερης υποβάθμισης, τα σχολεία ανταποκρίνονται μερικώς στις σύνθετες ανάγκες των παιδιών με αναπηρία. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία στεγάζονται σε ακατάλληλα κτίρια, ενώ για το περιεχόμενο και το αντικείμενό τους απαιτούνται υποδομές πιο εξειδικευμένες, με πολλαπλούς χώρους, ράμπες για τους μαθητές με κινητική αναπηρία κ.λπ. Οσα από τα κτίρια είναι σχετικά σύγχρονα με ορισμένες προδιαγραφές, αυτές καταπατώνται καθώς είναι υπερπληθή, με αριθμό μαθητών αναντίστοιχο της δυναμικότητας του κτιρίου. Ετσι, το δίκτυο των Ειδικών Σχολείων παραμένει συρρικνωμένο, ενώ οι ανάγκες για τους μαθητές με αναπηρία έχουν αυξηθεί αισθητά τις τελευταίες δεκαετίες.

Επίσης, δεν παρέχονται σύγχρονα τεχνολογικά βοηθήματα, επιστημονικά και παιδαγωγικά μέσα για τη διδασκαλία τους, αίθουσες ώστε να γίνονται ολοκληρωμένα οι αναγκαίες εργοθεραπευτικές, φυσιοθεραπευτικές, λογοθεραπευτικές παρεμβάσεις.

Ενώ οι εργαζόμενοι όλων των ειδικοτήτων, ειδικό παιδαγωγικό και ειδικό βοηθητικό προσωπικό είναι, σε μεγαλύτερο ποσοστό από τη Γενική Εκπαίδευση, αναπληρωτές, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να στελεχώνονται κατά τη διάρκεια του έτους, αλλάζοντας προσωπικό, διακόπτοντας την επιστημονική, παιδαγωγική παρέμβαση, χάνοντας πολύτιμο χρόνο σε βάρος της συνέχειας που πρέπει να υπάρχει στο επιστημονικό έργο για τους μαθητές με αναπηρία.

Η εικόνα αυτή, στη διαχρονία της, με βελτιώσεις και κατακτήσεις που ήταν αποτέλεσμα των αγώνων των εκπαιδευτικών και των γονιών των μαθητών με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αποδεικνύει ότι παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις τους περί ισοτιμίας των δικαιωμάτων των παιδιών με αυτά των υπόλοιπων, η πραγματικότητα είναι πολύ πίσω από αυτό που είναι αναγκαίο με βάση την ίδια την αναπηρία ή/και ειδική εκπαιδευτική δυσκολία, σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές δυνατότητες που υπάρχουν στην πρώιμη διάγνωση, παρέμβαση, εκπαίδευση, αλλά και αποκατάσταση. Επιβεβαιώνεται ότι στον τομέα της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης τα κονδύλια διαχρονικά είναι φειδωλά, η κάλυψη των αναγκών με το σταγονόμετρο, οι ελλείψεις σε προσωπικό κραυγαλέες, σε όλες τις δομές της.

Το έργο αυτό είναι χιλιοπαιγμένο από όλες τις κυβερνήσεις, σε οποιαδήποτε φάση της καπιταλιστικής οικονομίας (είτε ύφεση είτε ανάπτυξη). Οι μορφωτικές ανάγκες των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (κοστολογημένες και δαπανηρές για τις προτεραιότητες της κερδοφορίας τους) δεν ικανοποιούνται παρά μόνο μερικά, πολύ πίσω από τις πραγματικές υλικές δυνατότητες της επιστήμης και του επιστημονικού δυναμικού που διαθέτουμε. Σήμερα, οι αγώνες εκπαιδευτικών και γονιών θέτουν στο επίκεντρο τις σύγχρονες ανάγκες που προκύπτουν ακριβώς από αυτές τις δυνατότητες, δείχνοντας τον δρόμο για την ικανοποίησή τους.

Το ΚΚΕ είναι μπροστά σε αυτούς τους αγώνες, οι κομμουνιστές μέσα σε αυτούς, ανυποχώρητα, μαζικά, μαχητικά, θέτουν αυτές τις προτεραιότητες, προτάσσοντας τις ανάγκες των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Την ανάγκη, δηλαδή, να εντοπίζεται όσο γίνεται πιο νωρίς η δυσκολία, η αναπηρία, με διεπιστημονικό τρόπο και να ξεκινά η επιστημονική παρέμβαση με βασικό σκοπό την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, αμβλύνοντας τις επιπτώσεις από αυτή καθεαυτή την αναπηρία ή τη δυσκολία, αποτρέποντας τη μετατροπή της σε βαριά αναπηρία. Την ανάγκη να φοιτά σε ένα σύγχρονο, ασφαλές παιδαγωγικό περιβάλλον, από την Προσχολική Αγωγή μέχρι την Ανώτατη Εκπαίδευση, να αναπτύσσει ολόπλευρα τις δυνατότητές του, με αναλυτικά προγράμματα και διεπιστημονικά εξατομικευμένα επιστημονικά προγράμματα που να εστιάζουν στις ικανότητες και δυνατότητες του κάθε μαθητή, βλέποντας το μέλλον του και η συνολική λειτουργία του σχολείου, γενικού ή ειδικού, να υπηρετεί τον σκοπό αυτό, της ολόπλευρης ανάπτυξης, καλλιέργειας, διαπαιδαγώγησης και προετοιμασίας του για την ένταξή του στην αυτόνομη, ανεξάρτητη ζωή.

Ετσι κι αλλιώς οι συνολικότεροι αγώνες εκπαιδευτικών, γονιών και μαθητών για σχολείο που «θα μορφώνει και δεν θα εξοντώνει» βάζουν στο επίκεντρο και αυτήν την ομάδα των μαθητών, στο μπόι των ονείρων όλων των παιδιών, είτε έχουν είτε δεν έχουν αναπηρία ή/και ειδική εκπαιδευτική δυσκολία.

Σε αυτούς τους αγώνες το ΚΚΕ καταθέτει τη δύναμή του. Στις κάλπες που θα στηθούν στις 21 Μάη να στείλουμε το μήνυμα ότι την επόμενη μέρα ακόμα πιο δυνατά, αποφασιστικά θα διεκδικήσουμε και θα απαιτήσουμε ό,τι είναι αναγκαίο για τα παιδιά με αναπηρία, με δυνατό ΚΚΕ.