Ερευνητές που κάνουν ανασκαφές στο σπηλαιακό σύμπλεγμα Rising Star (Ανατέλλον Αστρο), κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ, γνωστοποίησαν πως βρήκαν στοιχεία με μορφή απολιθωμάτων, ότι το ανθρώπινο είδος ναλέντι (Homo naledi), που είχε μικρό κεφάλι, άρα και εγκέφαλο, επιδείκνυε πολύπλοκες και προχωρημένες συμπεριφορές, οι οποίες έως τώρα συσχετίζονταν μόνο με ανθρωπίδες, που είχαν μεγάλο εγκέφαλο. Περιγράφοντας τα ευρήματά τους σε τρεις προδημοσιεύσεις μελετών, ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος ναλέντι, που ο εγκέφαλός του είχε μέγεθος το ένα τρίτο του δικού μας, χρησιμοποιούσε τη φωτιά ως πηγή φωτός, έκανε σκόπιμη προσπάθεια για να θάβει τους νεκρούς του και χάραζε σχέδια στους τοίχους των σπηλαίων. Αν τα ευρήματα και τα συμπεράσματα των επιστημόνων αυτών επιβεβαιωθούν, οι παλαιοανθρωπολόγοι θα πρέπει να ξανασκεφτούν συνολικά τη διαδικασία που οδήγησε στον σύγχρονο άνθρωπο.
Τα απολιθώματα βρέθηκαν σε δύσβατα σημεία των σπηλαίων, που πρέπει να ήταν δύσβατα και όταν ζούσε ο άνθρωπος ναλέντι. Οστά άλλων μεγάλων ζώων δεν βρέθηκαν στα ίδια σημεία, όπως θα είχε συμβεί αν άνθρωποι και ζώα είχαν πέσει κατά λάθος στη σπηλιά ή αν είχαν μεταφερθεί εκεί από τα νερά της βροχής. Με τα δεδομένα αυτά, οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι άνθρωποι ναλέντι πρέπει σκοπίμως να έμπαιναν στο υπόγειο σπηλαιακό σύστημα, ώστε να θάψουν τους νεκρούς τους. Και για να το κάνουν μέσα στα σκοτάδια των σπηλαίων πρέπει να χρησιμοποιούσαν πυρσούς για να βλέπουν.
Μεταγενέστερη πιο προσεκτική έρευνα των τοποθεσιών έδειξε ότι τα πτώματα είχαν τοποθετηθεί σε ρηχούς τάφους, οι οποίοι στη συνέχεια καλύφθηκαν με το χώμα που είχε εκσκαφεί. Σε έναν από τους τάφους, το πτώμα είχε τοποθετηθεί σε εμβρυική στάση, χαρακτηριστικό των ταφών και των πρώιμων homo sapiens. Σε έναν τρίτο τάφο δίπλα στο χέρι του νεκρού βρέθηκε ένα αντικείμενο σαν πέτρινο εργαλείο. Επιπρόσθετα βρέθηκαν ίχνη αιθάλης στην οροφή, ξυλοκάρβουνο και κομμάτια καμένων οστών στο έδαφος των σπηλαίων, καθώς και μια εστία.
Μια ακόμη πιο εκπληκτική ανακάλυψη ήταν τα γεωμετρικού μοτίβου σχέδια με γραμμές στους τοίχους των σπηλαίων, που περιλάμβαναν τετράγωνα, τρίγωνα, σταυρούς, χι και σχήματα που θυμίζουν σκάλα. Τα σχέδια αυτά είχαν γίνει με βαθιές χαρακιές στους δολομιτικούς βράχους σε σημεία κοντά στις ταφές. Ο δολομίτης είναι αρκετά σκληρό υλικό και οι βαθιές χαρακιές σε αυτόν μπορούν να γίνουν μόνο με σημαντική προσπάθεια. Οι επιφάνειες όπου βρέθηκαν τα χαράγματα, σύμφωνα με τους ερευνητές, είχαν πιο πριν λειανθεί με χώμα ή άμμο.
Μέχρι πριν ένα τέταρτο του αιώνα η επικρατούσα αντίληψη ήταν ότι ο άνθρωπος ο σοφός είχε εφεύρει την τέχνη στην Ευρώπη, πριν από 35.000 χρόνια. Τις τελευταίες δεκαετίες ερευνητές ανακάλυψαν στοιχεία ότι τα ξαδέρφια μας οι Νεάντερταλ και οι Ντενίσοβαν, επίσης, έκαναν τέχνη. Ωστόσο ο άνθρωπος ναλέντι είχε πολύ μικρότερο εγκέφαλο από όλους αυτούς τους ανθρωπίδες.
Δεν έχουν πειστεί όλοι οι παλαιοανθρωπολόγοι για τα συμπεράσματα των συναδέλφων τους από τη Νότια Αφρική. Αρκετοί θεωρούν ότι δεν έχει αποδειχτεί πέραν κάθε αμφιβολίας ότι πρόκειται για σκόπιμες ταφές, ενώ άλλοι παρατηρούν ότι ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί η ηλικία των σχεδίων στα τοιχώματα των σπηλαίων, ώστε να επιβεβαιωθεί ότι είναι σύγχρονα των ανθρώπων ναλέντι. Οι Νοτιοαφρικανοί επιστήμονες προσπαθούν τώρα να βρουν επιπλέον στοιχεία, που θα δώσουν απαντήσεις σε αυτές τις αμφιβολίες.