Την τεράστια σημασία της Αρκτικής Ζώνης για την εξέλιξη του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων αναδεικνύει η αμερικανική «Στρατηγική για την Αρκτική - 2024», που πριν λίγες μέρες έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ, καταγράφοντας το «βάρος» της Ζώνης για τους εντεινόμενους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.

Μετά τη νέα ΝΑΤΟική διεύρυνση, με την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας, 7 από τα 8 κράτη που διατηρούν εδάφη στην Αρκτική είναι πλέον μέλη του ΝΑΤΟ: Καναδάς, Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, ΗΠΑ.

Μόνη χώρα της Αρκτικής εκτός ΝΑΤΟ είναι η Ρωσία.

Οπως επισημαίνεται στο κείμενο της Ουάσιγκτον, «η κλιματική αλλαγή αναμορφώνει γοργά την Αρκτική, που θερμαίνεται πάνω από τρεις φορές ταχύτερα από ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος (...) Στην Αρκτική μέχρι το 2030 πιθανώς θα σημειωθεί το πρώτο καλοκαίρι χωρίς - πρακτικά - πάγους και η απώλεια θαλάσσιων πάγων θα αυξήσει τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων αρκτικών διαδρομών και την πρόσβαση στους υποθαλάσσιους πόρους».

Με άλλα λόγια, η περιοχή αποκτά καθοριστική αξία τόσο σε στρατιωτικό όσο και οικονομικό επίπεδο, με την αξιοποίηση εμπορικών διαδρομών, υποθαλάσσιων πόρων και περισσότερων στρατιωτικών δυνατοτήτων.

Το πολυσέλιδο κείμενο του αμερικανικού Πενταγώνου ξεχωρίζει τη θάλασσα του Μπάρεντς (στα ανοικτά των βόρειων ακτών Ρωσίας και Νορβηγίας) και τον Βερίγγειο Πορθμό (το στενό που χωρίζει τη Ρωσική Απω Ανατολή από την Αλάσκα) ως θαλάσσια σημεία διέλευσης που «γίνονται πιο πλωτά και πιο σημαντικά, από οικονομικής και στρατιωτικής πλευράς».

«Αυτή η ολοένα και πιο προσβάσιμη περιοχή εξελίσσεται σε μέρος για την ανάπτυξη στρατηγικού ανταγωνισμού και οι ΗΠΑ πρέπει να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μαζί με Συμμάχους και εταίρους», σημειώνει η «Στρατηγική», τονίζοντας πως στόχος της είναι «να καθοδηγήσει τις προσπάθειες του υπουργείου Αμυνας να οικοδομήσει και να συντηρήσει την προσέγγιση "παρακολουθώ και απαντώ" ("monitor-and-respond approach") στην Αρκτική». Το εν λόγω δόγμα διαπερνά συνολικά την Εθνική Αμυντική Στρατηγική (National Defense Strategy, NDS) των ΗΠΑ που συντάχθηκε το 2022, θέτοντας ως προτεραιότητα «την αποτρεπτική αξία της ικανότητας του υπουργείου Αμυνας να αναπτύσσει όπου Γης την Κοινή Δύναμη (Joint Force) στη χρονική στιγμή και την τοποθεσία της δικής μας επιλογής».

«Ανησυχίες» γεννούν η παρουσία και οι επιδιώξεις των βασικών αντιπάλων των ΗΠΑ. Σύμφωνα με όσα καταγράφει το κείμενο:

• Η Κίνα: «Αν και δεν είναι Αρκτικό έθνος, προσπαθεί να επιδράσει στην αυξανόμενη δυναμική στην Αρκτική ώστε να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή και πρόσβαση, να εκμεταλλευτεί τους πόρους της Αρκτικής και να διαδραματίσει έναν μεγαλύτερο ρόλο στην περιφερειακή διακυβέρνηση». Ιεραρχεί την «ανάπτυξη της επιχειρησιακής της εμπειρογνωμοσύνης» στην Αρκτική, με επιχειρήσεις τριών παγοθραυστικών «που καθιστούν δυνατές τις διττές - πολιτικές και στρατιωτικές ερευνητικές προσπάθειες στην Αρκτική».

Τα τελευταία χρόνια, εξάλλου, τα κινεζικά πολεμικά σκάφη «έχουν επίσης επιδείξει την ικανότητα και πρόθεση να επιχειρούν στην ίδια την Αρκτική και γύρω από αυτή με ασκήσεις μαζί με το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό». Τέλος, «αν και η μεγάλη πλειοψηφία της Αρκτικής βρίσκεται υπό δικαιοδοσία των κυρίαρχων (Αρκτικών) κρατώντο Πεκίνο επιδιώκει να τη προωθήσει ως "περιοχή παγκόσμιων κοινών"». Το 2018 η «Πολιτική για την Αρκτική» της Κίνας αναφερόταν στη «συμβολή που οφείλουν μη αρκτικά έθνη στο "κοινό για την ανθρωπότητα μέλλον" της περιοχής».

Ενδεικτικός δε είναι και ο «Πολικός Δρόμος του Μεταξιού», που έχει συνταχθεί «επιδιώκοντας επενδύσεις σε υποδομές και ενεργειακούς πόρους, που αφορούν και εδάφη ΝΑΤΟικών Συμμάχων».

• Η Ρωσία: Επισημαίνεται ότι διαθέτει «τα μεγαλύτερα εδάφη στην Αρκτικήκαι τηνπιο αναπτυγμένη στρατιωτική παρουσία στην περιοχή από όλα τα Αρκτικά έθνη».

Επιπλέον, επισημαίνεται ότι στην «Αντίληψη για την Εξωτερική Πολιτική» που δημοσίευσε η Μόσχα το 2023 η Αρκτική Ζώνη αναβαθμίστηκε «στη δεύτερη κατά σειρά προτεραιότητας περιοχή μετά τις γειτονικές χώρες». Ρητά αναφέρεται ως «λόγος ανησυχίας, το ότι οι ικανότητες της Ρωσίας στην Αρκτική έχουν τη δυνατότητα να θέσουν σε κίνδυνο την αμερικανική πατρίδα, όπως και επικράτεια Συμμάχων και εταίρων».

Στη Χερσόνησο Κόλα (στη βορειοδυτική Ρωσία) βρίσκονται η βάση του Βόρειου Στόλου του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού και «σημαντικές πυρηνικές δυνάμεις», ενώ η Ρωσία «συνεχίζει να επενδύει σημαντικά σε νέες στρατιωτικές υποδομές και να ανακαινίζει τις υποδομές στην Αρκτική από τη σοβιετική περίοδο».

Μάλιστα, εκτιμάται ότι «παρά ορισμένες φθορές στις συμβατικές χερσαίες δυνάμεις από απώλειες στην Ουκρανία, οι στρατηγικές, εναέριες και θαλάσσιες δυνάμεις της μένουν άθικτες. Επιπλέον, έχει επιδείξει την ικανότητα να ανασυγκροτεί και να αναδιοργανώνει τις συμβατικές της χερσαίες δυνάμεις, κάτι που φωτίζει και τις προοπτικές για βελτιωμένη μελλοντικά ετοιμότητα και διεξαγωγή μάχης στην Αρκτική».

Το κείμενο ξεχωρίζει ότι η Ρωσία «θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις υποδομές της στην Αρκτική για να απειλήσει την ικανότητα των ΗΠΑ να παράγουν ισχύ στην Ευρώπη αλλά και την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, περιορίζοντας την δική μας ικανότητα να ανταποκρινόμαστε σε κρίσεις».

Επισημαίνεται επίσης ότι «οι θαλάσσιες υποδομές της Ρωσίας θα μπορούσαν να επιτρέπουν να ενισχύσει τις υπερβολικές και παράνομες θαλάσσιες διεκδικήσεις της κατά μήκος της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής (NSR)». Η NSR θεωρείται η συντομότερη ναυτιλιακή διαδρομή που συνδέει το δυτικό τμήμα της Ευρασίας και την περιοχή Ασίας - Ειρηνικού, ξεκινώντας από την θάλασσα του Μπάρεντς και το στενό Καρά (Στενό Κάρα) και καταλήγοντας στον Βερίγγειο Πορθμό.

Η «Στρατηγική» καθορίζει μια σειρά στόχους που το αμέσως επόμενο διάστημα πρέπει να προτάξει ο σχεδιασμός ΗΠΑ - ΝΑΤΟ:

«Ενίσχυση των ικανοτήτων της Κοινής Δύναμης στην Αρκτική», καταρχήν με εκσυγχρονισμό όλου του εξοπλισμού που απαιτεί η «κατανόηση» και το «επιχειρησιακό περιβάλλον» της περιοχής.

«Δέσμευση με τους Συμμάχους και εταίρους μας», τις ομοσπονδιακές, κρατικές και τοπικές αρχές, αλλά και τη «βιομηχανία ώστε να ενισχυθεί η ενιαία αποτροπή και να δυναμώσει η κοινή μας ασφάλεια».

«Εξάσκηση της παρουσίας στην Αρκτική με γυμνάσια, αυτοτελώς αλλά και μαζί με Συμμάχους για να επιδειχθεί η διαλειτουργικότητα και οι αξιόπιστες κοινές ικανότητες (σ.σ. επιχειρησιακής δράσης), υποστηρίζοντας ταυτόχρονα την άμυνα της πατρίδας και τις επιχειρήσεις παραγωγής παγκόσμιας ισχύος...».

Επισημαίνεται ακόμα ότι «σε συμφωνία με την Εθνική Στρατηγική για την Αμυνα (NDS) το υπουργείο (Αμυνας) στέκει πανέτοιμο να στηρίξει τις απαντήσεις όλης της κυβέρνησης (σ.σ. σε όλους τους τομείς), χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε (αλλά) και όλα μαζί τα μέσα της εθνικής δύναμης των ΗΠΑ, όπως κριθεί κατάλληλο»...

Η αναφορά σε όλα «τα μέσα» δεν είναι απλά μια φράση: Μαζί με όλα τα παραπάνω δείχνει τη σχεδιαζόμενη παραπέρα ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Αρκτική, όπως και την προετοιμασία τους για στρατιωτική αντιπαράθεση στην περιοχή «με όλα τα μέσα» (διατύπωση που χρησιμοποιείται και για το πυρηνικό οπλοστάσιο), απέναντι σε Ρωσία και Κίνα.