Στο δεύτερο μέρος του νομοσχεδίου, προχωρά στην κατάργηση όλων των κοινωνικά - ιστορικά αναγνωρισμένων προγραμμάτων θεραπευτικής απεξάρτησης (ΚΕΘΕΑ, «18 Ανω», «Αργώ», «Διάπλους» κ.ά.) και της φιλοσοφίας τους («θεραπευτικό μοντέλο»), εντάσσοντάς τα «διοικητικά» σε έναν ενιαίο φορέα ιδιωτικού δικαίου (ΕΟΠΑΕ). Παράλληλα προχωρά στην κατάργηση των 75 Κέντρων Πρόληψης, αφού δεν θέτει καμία νομοθετική δέσμευση για τη συνέχιση της λειτουργίας τους από το 2027.

Αν και η ρηματική πρακτική της κυβερνητικής παρέμβασης (σχέδιο νόμου και αιτιολογική έκθεση) εμπίπτει σε επιστημονικές ανακολουθίες και δομικές αντιφάσεις τέτοιες που τη φέρνουν σε πλήρη διάσταση με την κοινωνική πραγματικότητα του φαινομένου την οποία κανονιστικά πυροδοτεί (αύξηση της χρήσης, μείωση της απεξάρτησης), είναι αρκετά συνεκτική ώστε να αποτυπώνει με ευκρίνεια την ταξική της «αντίστιξη»: Την έκπτωση της ζωής (σώμα, ψυχικός πόνος) όσων συνθλίβονται στην άμπωτη των κοινωνικών διευθετήσεων, και στην οικονομικοτεχνική της προσαρμογή σε ελάχιστα προσφερόμενους όρους φροντίδας.

Καθώς η εργασιακή ένταξη είναι εκείνη που καθορίζει την «κοινωνική», αρκεί πλέον να υπόκεινται σε ένα καθεστώς ημι-προνοιακού και κατασταλτικού ελέγχου, με αποκλειστικό γνώμονα τη διασφάλιση της αντίστοιχης δημοσιονομικής προσταγής: Η ζωή τους, ως πεπερασμένη και εξελισσόμενη βιογραφία, να μην καταλήγει στο διάβα της διάλυσης τέτοιων κρίσιμων κοινωνικών υποδομών («εξοικονόμηση πόρων»), να παράγει περισσότερο κόστος («μείωση της βλάβης»).

Αυτήν τη λογική («κόστος - όφελος») ενέχει στον πυρήνα της η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τη διάλυση της δημόσιας Απεξάρτησης, προεικονίζοντας τον ευρύτερο προσανατολισμό της στο πεδίο προς δύο αλληλένδετες κατευθύνσεις:

Αφενός τη μεταστροφή της πολιτικής από το ανθρωπιστικό και θεραπευτικά πλουραλιστικό «παράδειγμα» της θεραπευτικής απεξάρτησης (ΚΕΘΕΑ, «18 Ανω», «Αργώ» κ.ά.) σε μια «νεο-ιδρυματικού» τύπου διαχείριση της εξάρτησης («μείωση της βλάβης»), έτσι που η προδιαγεγραμμένη χρονιότητα (χώροι εποπτευόμενης χρήσης, υποκατάστατα, βραχύβιες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις, προγράμματα πρόληψης υποτροπής κ.ά.) θα επιβεβαιώνει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία τις «συνάλληλες» ιδεολογικές τεθλασμένες αυτής της μεταστροφής: Τη φορμαλιστική αναπαράσταση του φαινομένου ως μιας «χρόνιας υποτροπιάζουσας νόσου του εγκεφάλου» (ιατρικοποίηση).

Αφετέρου, το διάνοιγμα ενός προνομιακού πεδίου επιχειρηματικής κερδοφορίας (εμπορευματοποίηση), είτε μέσω της λειτουργίας ιδιωτικών κέντρων απεξάρτησης για όσους και όσες έχουν τους πόρους να τα προσεγγίσουν, διαπερνώντας τους επακόλουθους «ταξικούς φραγμούς» στη θεραπεία, είτε μέσω της περαιτέρω ανάπτυξης της «κοινωνίας των πωλητών» (ΑΜΚΕ, ΜΚΟ), με τους κάθε λογής «φιλάνθρωπους» να μετατρέπουν πλούσια κονδύλια σε «προγράμματα - πυροτεχνήματα», είτε πάλι, μέσω της επέκτασης της χορήγησης υποκατάστατων ουσιών, σε επίπεδο κρατικής ψυχιατρικής πρακτικής (θεσμοί υποκατάστασης).

Ειδικά δε ως προς το τελευταίο, εξυφαίνεται η κανονικοποίηση μιας «θεραπευτικής διαδρομής» η οποία, αν και προσφέρεται αφειδώς (και σωστά), δεν παύει να ανταποκρίνεται μερικώς στις ανάγκες των ανθρώπων, έχοντας περιορισμένη απήχηση. Αρκεί να σημειωθεί πως το 2021 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά - ΕΚΤΕΠΝ) τα τρία τέταρτα (76,4%) των θεραπευτικών αιτημάτων έγιναν σε ψυχοκοινωνικά («στεγνά») θεραπευτικά προγράμματα, δηλαδή σε προγράμματα που το νομοσχέδιο καταργεί, ενώ το ένα τέταρτο (23,6%) σε προγράμματα θεραπείας συντήρησης - υποκατάστασης, δηλαδή σε προγράμματα που ενισχύει η πολιτική του νομοσχεδίου.

Η διάσταση αυτή, η οποία εντείνεται αν επίσης ληφθεί υπόψη η τάση προσέγγισης (είσοδος σε θεραπεία) που καταγράφεται διαχρονικά μεταξύ των δύο τύπων προγραμμάτων (ΕΚΤΕΠΝ, 2023), δεν οφείλεται μόνο στο ολοκληρωμένο πλαίσιο θεραπευτικής υποστήριξης που τα πρώτα προσφέρουν, αλλά και στην ανάδυση νέων θεραπευτικών αναγκών που τα προγράμματα συντήρησης - υποκατάστασης αδυνατούν «καταστατικά» να υποστηρίξουν (π.χ. μεταβαλλόμενο μοτίβο χρήσης). Αξίζει να αναφερθεί ότι το 2021 ο αριθμός των ατόμων που εισήλθαν στη θεραπεία και ανέφεραν τα οπιοειδή ως κύρια ουσία χρήσης ήταν σημαντικά μειωμένος συγκριτικά με μια δεκαετία πριν (2012 - ποσοστιαία μεταβολή -61%), γεγονός που εξηγεί μεταξύ άλλων παραγόντων και τον σημαντικά μειωμένο αριθμό των εισόδων σε προγράμματα θεραπείας με αγωνιστές οπιοειδών την ίδια περίοδο (ποσοστιαία μεταβολή -62%).

Η «αντίφαση» που χαρακτηρίζει την πραγματικότητα του νομοσχεδίου υποδεικνύει τη «συνέπεια» που τη διέπει ως προς τη σκοπιμότητά του: Μια νομοθετική παρέμβαση εχθρική («κήνσορες») προς τις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά απολύτως συμβατή («θεράποντες») προς την υπάρχουσα οικονομική δομή που εξυπηρετεί, την καπιταλιστική αγορά (ιδιωτικοποιήσεις, φαρμακευτικές εταιρείες κ.ά.).

Μια τέτοια νομοθετική παρέμβαση όχι μόνο δεν πρόκειται να συμβάλει στη θεραπευτική αντιμετώπιση του προβλήματος - άλλωστε είναι κανονιστικά προσανατολισμένη προς το αντίθετο, τη ρύθμιση και τη διατήρησή του («λειτουργικοί χρήστες») - αλλά θα ενισχύσει το φαινόμενο του «διαϊδρυματισμού» (transinstitutionalisation) και τον στιγματισμό αυτών των ανθρώπων μέσω αυτού που η νοσολογική ορολογία του νομοσχεδίου («ιατροκεντρικό μοντέλο») αποκαλεί «βέλτιστη πλοήγηση των ασθενών στις υπηρεσίες», δηλαδή στο κύκλωμα του κοινωνικού ελέγχου.