Αν αυτός ήταν ο χαρακτήρας των ΜΜΕ πριν τη «νέα τάξη» και την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση τι άλλαξε τα τελευταία χρόνια; Πέρα από την αναβάθμιση του ρόλου τους, λόγω της αναβάθμισης του ρόλου της πληροφόρησης, αλλά και της ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών, που τα αφορούν ίσως πιο άμεσα από κάθε άλλο μέσο, τα ΜΜΕ ως τμήμα του κυρίαρχου ιδεολογικού μηχανισμού ανταποκρίθηκαν, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στη διαμόρφωσή της, στη «νέα τάξη». Αυτό σημαίνει ότι ανταποκρίθηκαν και συνέβαλαν στο πεδίο της οικονομίας στην επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού ή για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, στην κυριαρχία σε παγκόσμιο επίπεδο των ισχυρών της αγοράς. Σε πολιτικό επίπεδο στην παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ και δευτερευόντως τουλάχιστον για την ώρα στις αντιθέσεις των ιμπεριαλιστικών κέντρων και στην προσπάθεια παραπέρα καθυπόταξης των λαών και παραπέρα απόσπασής τους από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων που τους αφορούν άμεσα. Σε ιδεολογικό επίπεδο στην απαξίωση των αρχών του Διαφωτισμού, οι οποίες έπαψαν πια να προβάλλονται ακόμη και ως απλές διακηρύξεις, και ακόμη στην προσπάθεια εδραίωσης ενός μονοδιάστατου πολιτισμού με μοναδικό θεό το χρήμα και το κέρδος κι ενός μονοδιάστατου αποξενωμένου -αποχαυνωμένου τύπου ανθρώπου.

Τα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ που κάτω από τις νέες συνθήκες δεν μπορεί παρά να ελέγχονται και αυτά από το μεγάλο κεφάλαιο συμβάλλουν έτσι στη διαιώνιση της βαρβαρότητας. Ετσι εντάθηκε στο έπακρο ο ανελεύθερος αντιδραστικός χαρακτήρας τους, όπως εξάλλου και ο αντιδραστικός χαρακτήρας του ίδιου του συστήματος, το οποίο στηρίζουν. Ταυτόχρονα συρρικνώθηκαν ακόμη παραπέρα οι όποιες δυνατότητες σχετικής αυτοτέλειας υπήρχαν και περιορίστηκαν ακόμη περισσότερο οι όποιες προοδευτικές φωνές μέσα στα μεγάλα ΜΜΕ. Αυτή είναι η κυρίαρχη τάση που δεν μπορεί παρά να προκαλεί βαθύτατη ανησυχία ως προς το μέλλον, όχι μόνο των ΜΜΕ, αλλά γενικότερα των ίδιων των δημοκρατικών κατακτήσεων.

Για τα ΜΜΕ η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, και η ένταξή τους στη λογική του ανταγωνισμού και της «ελεύθερης» αγοράς, σε αντίθεση απ' ό,τι υποστηρίζουν ορισμένοι, ναι μεν τα οδήγησε σε μια σχετική αυτονόμηση από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, από την άλλη όμως τα υποδούλωσε ακόμη πιο άμεσα στα κυρίαρχα οικονομικά συμφέροντα. Μέσω του βασικού αιμοδότη τους που είναι η διαφήμιση τα υπέταξε ακόμη πιο άμεσα στους κυρίαρχους της αγοράς, ενώ μέσα από το μεταξύ τους ανταγωνισμό τα οδήγησε στην παραπέρα υποταγή τους στην αλλοτριωμένη ζήτηση του κοινού. Δεν είναι τυχαίο από αυτήν τη σκοπιά ότι φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε, κι όχι μόνον στην Ελλάδα, ως πιο ανεκτά τηλεοπτικά προγράμματα εκείνα της κρατικής τηλεόρασης και τούτο διότι αυτή είναι η μοναδική που έχει σε ένα βαθμό τη δυνατότητα να αγνοήσει την αγορά.

Ταυτόχρονα η συγκεντροποίηση των ΜΜΕ, η οποία όπως για όλα τα τμήματα του κεφαλαίου εντάθηκε στο έπακρο στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, ιδιαίτερα εμφανής στο πεδίο της πληροφορικής αλλά και των μεγάλων πρακτορείων - καναλιών, αφορά και στον εκδοτικό τομέα, αλλά και στις επιχειρήσεις διανομής. Ας σημειωθεί ότι 90% της παγκόσμιας παραγωγής ταινιών είναι αμερικανική, το 70% των τηλεοπτικών σταθμών είναι και πάλι αμερικανικών συμφερόντων και τέλος ότι περί τα 5/6 του διαδικτύου ελέγχονται από τις ΗΠΑ. Οπως είναι φυσικό, αυτή η συγκεντροποίηση - αμερικανοποίηση, οδηγεί στην παραπέρα ομοιογενειοποίηση, ισοπέδωση, τόσο των ειδήσεων όσο και της ψυχαγωγίας.

Πώς όμως επιτυγχάνεται αυτή η ποιοτικά υποβαθμισμένη τυποποίηση;

Στο πεδίο της ψυχαγωγίας τα ΜΜΕ εκτός του ότι εναρμονίζονται σε διεθνές επίπεδο εκτοπίζοντας όλο και πιο έντονα τις πολιτισμικές εθνικές ιδιαιτερότητες, παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην παραπέρα εμπορευματοποίηση της κουλτούρας (culture), στην ευρύτερη εναρμόνισή της με τον τεχνολογικό πολιτισμό (civilisation) και την ενσωμάτωσή της στις κυρίαρχες κοινωνικές αξίες, στην κατάργηση δηλαδή, της αποξένωσης της κουλτούρας από τον πολιτισμό, της άρσης του μη καταφατικού προς τον κυρίαρχο πολιτισμό χαρακτήρα της. Σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση, πέρα από την τηλεόραση, παίζουν και τα δεκάδες «light» περιοδικά και ο «κίτρινος» Τύπος, που κατακλύζουν τις αγορές των αναπτυγμένων χωρών, προβάλλοντας ως πρότυπα και αξίες ό,τι πιο χυδαίο και ευτελές έχουν να επιδείξουν οι «πολιτισμένες» κοινωνίες. Ετσι, τα ΜΜΕ συμβάλλουν αποφασιστικά στην προς τα κάτω γενικότερη ισοπέδωση, τυποποίηση, η οποία αν και έχει καταγγελθεί εδώ και καιρό μεταξύ άλλων από στοχαστές διαφόρων τάσεων, όπως εκείνους του ρομαντικού ρεύματος, τον Τοκβίλ, τον Μαρξ, τον Νίτσε, τα μέλη της σχολής της Φραγκφούρτης κλπ, σήμερα έχει φθάσει στο απόγειό της. Ταυτόχρονα παρά τις όποιες προσπάθειες των ΜΜΕ και δη των τηλεοπτικών, να ανανεωθούν στον τομέα της ψυχαγωγίας, αυτά αδυνατούν να αποφύγουν την επαναληπτικότητα, η οποία συνδυάζεται με την τυποποίηση των αντιδράσεων παθητικών αποδεκτών, δίχως να απαιτείται άλλη στάση από την αποβλάκωση της καταναγκαστικής, αποσπασματικής δραστηριότητας στην παραγωγή. Ετσι η «ψυχαγωγία» που προσφέρουν, δίχως να απαιτεί καμιά προσπάθεια ενεργητικής πνευματικής δραστηριότητας, προκαλεί μια ευχαρίστηση που συνδυάζεται με την ανία, εθίζει στην απαθή στάση και αναπαράγει την αποξένωση.