Εν μέσω ενός ανελέητου εμφυλίου πολέμου, το Νεπάλ προετοιμάζεται για τις πρόωρες εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου. Οι Αμερικανοί ποντάρουν 40 εκατομμύρια δολάρια στη νίκη του σημερινού πρωθυπουργού. Αλλος για στοιχήματα;

Το 1999, η Επιτροπή Αναζήτησης Συναίνεσης (Consensus Seeking Committee), ένα προσωρινό όργανο που είχε ιδρύσει η κυβέρνηση του Νεπάλ, είχε χαρακτηρίσει την εξέγερση των μαοϊκών στη χώρα ένα «πολιτικό πρόβλημα», με τις ρίζες του στις «βαθιές» κοινωνικές - οικονομικές «ανισότητες», που μαστίζουν τη χώρα, μια από τις φτωχότερες του κόσμου, και καλούσε ανοιχτά στην τελική της έκθεση την τοτινή κυβέρνηση «να διαπραγματευτεί». Πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ένας πολιτικός που χαρακτηριζόταν από πολιτικούς και διπλωματικούς παρατηρητές ως εξαιρετικά «μετριοπαθής». Ο Σερ Μπαχαντούρ Ντεούμπα.

Μερικούς μήνες αργότερα, η Επιτροπή διαλύθηκε. Ο πρόεδρός της, όμως, διήνυσε μια ταχύτατα ανοδική πορεία, που τον οδήγησε στο αξίωμα του πρωθυπουργού. Στην πορεία, περιέργως, υπέστη μια οβιδιακή μεταμόρφωση. Από υποστηρικτής των διαπραγματεύσεων, ο Ντεούμπα έγινε ο πιο σκληροπυρηνικός υποστηρικτής της ανάθεσης στο στρατό της αποστολής «εξάλειψης» των μαοϊκών. Η σφαγή του μεγαλύτερου μέρους της βασιλικής οικογένειας στα μέσα του 2001, που ως σήμερα παραμένει μια ανεξήγητη ιστορία και η άνοδος στο θρόνο του Γκιανέντρα ευνόησε ακριβώς αυτήν την επιλογή.

Μετά από μερικές ημέρες πένθους για τη σφαγή της βασιλικής οικογένειας, η αστυνομία παρακάμφθηκε και ο στρατός πήρε το «πράσινο φως» να αρχίσει επιχειρήσεις κατά των μαοϊκών. Εκτοτε ξέσπασαν άγριες συγκρούσεις με τουλάχιστον 2.000 νεκρούς, τους μισούς από όσους έχει κοστίσει συνολικά η εξέγερση. Αλλά η «νίκη» δεν ήρθε. Και το Μάιο εφέτος ο πρωθυπουργός του Νεπάλ αξίωσε από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζορτζ Ουόκερ Μπους οικονομική και στρατιωτική βοήθεια για να πατάξει αυτό που ονόμασε, καθόλου τυχαία, «τρομοκρατία».

Ο Μπους υποσχέθηκε στον Ντεούμπα στρατιωτική βοήθεια ύψους κάπου 40 εκατομμυρίων δολαρίων. Εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου σέρβιρε στους δημοσιογράφους το συνηθισμένο πιάτο: «Το Νεπάλ μάχεται κατά μιας Μαοϊκής εξέγερσης, το Νεπάλ είναι ένα παράδειγμα δημοκρατίας και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί να βοηθήσουν το Νεπάλ». Βοήθεια υποσχέθηκε και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Τόνι Μπλερ. Ο Ντέουμπα γύρισε στο Νεπάλ ικανοποιημένος. Αλλά ξαφνικά προέκυψε κυβερνητική κρίση, όταν προσπάθησε να παρατείνει και να επεκτείνει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης - πρακτικά, το στρατιωτικό νόμο.

Αφορμή ο άτσαλος τρόπος που επιχείρησε να περάσει την παράταση, αφού δε συμβουλεύτηκε κανέναν. Ακολούθησαν απανωτές ανατροπές στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, του Κογκρέσου, και ο πρώην πρωθυπουργός Γκίριγια Κοϊράλα κατάφερε ένα καίριο πλήγμα στο Ντεούμπα, πετυχαίνοντας να τον αποπέμψει το κόμμα από τις τάξεις του. Ο μονάρχης Γκιανέντρα και αρκετοί στρατηγοί φέρονταν έξαλλοι και ακούστηκαν φήμες περί πραξικοπήματος. Αντί γι' αυτό, ο Ντεούμπα προτίμησε να κηρύξει πρόωρες εκλογές για το Νοέμβριο και να παραμείνει στην εξουσία ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός.

Μια κίνηση μακιαβελικής έμπνευσης: Κερδίζοντας 6 μήνες, ο Ντέουμπα έχει την ευχέρεια να συνεχίσει την πολιτική του, αψηφώντας το άμεσο πολιτικό κόστος - οι διαδηλώσεις του κινήματος ειρήνης γιγαντώθηκαν - κι ελπίζοντας ότι ο στρατός θα έχει συντρίψει με την υποστήριξη Αμερικανών στρατιωτικών συμβούλων, που φθάνουν στη χώρα κατά δεκάδες, προσβλέπει στο θρίαμβό του ως ο άνθρωπος που νίκησε τον πόλεμο. Η στρατηγική του έχει αδύνατα σημεία, πάντως: Το Κογκρέσο φέρεται να βρίσκεται σε πορεία διάλυσης. Το αντίθετο ισχύει για την αντιπολίτευση.

Η αξιωματική αντιπολίτευση είναι το ΚΚ Νεπάλ / Ενωμένο Μαρξιστικό - Λενινιστικό (CPN - UML), υπό την ηγεσία του Μαντάβ Κουμάρ Νεπάλ. Διατυπώνει θέσεις που προκαλούν στο παλάτι φρίκη: Κατά της «παγκοσμιοποίησης», κατά των μεγάλων επιχειρήσεων, υπέρ της αντιμετώπισης της φτώχειας και της αγροτικής μεταρρύθμισης προς όφελος των φτωχών αγροτών (η ελάχιστη καλλιεργήσιμη γη στη χώρα ανήκει σε μεγαλοτσιφλικάδες). Τοποθετείται, επίσης, υπέρ της πολιτικής λύσης της εξέγερσης του ΚΚ Νεπάλ (Μαοϊκού) του Πρατσάντα, παρά το ότι το τελευταίο έχει αρκετές φορές προβεί σε δολοφονίες στελεχών του.

Παραμένει αίνιγμα το πώς θα αντιδρούσε ο μονάρχης Γκιανέντρα στην πιθανή νίκη του ΚΚΝ / ΕΜΛ. Σίγουρα, είναι πολύ πιο αδίστακτος από τον αδελφό του, Μπιρέντρα, τον οποίο διαδέχτηκε πέρυσι, όταν ο γιος του τελευταίου Ντιπέντρα, κατά την - αμφισβητούμενη - επίσημη εκδοχή, «δολοφόνησε σε κατάσταση αμόκ» τον βασιλιά, τη γυναίκα του κι άλλα 12 μέλη της βασιλικής οικογένειας και στη συνέχεια «αυτοπυροβολήθηκε» (το περίεργο είναι ότι ο γιατρός που τον εξέτασε είπε πως ο διάδοχος πυροβολήθηκε στην πλάτη - κάτι που εγείρει ερωτήματα).

Ενδιαφέρον θα έχει, επίσης, η στάση και διεθνών παικτών. Οχι μόνον των γειτόνων (το μικροσκοπικό Νεπάλ βρίσκεται ανάμεσα στην Ινδία και την Κίνα, χώρες που ανησυχούν αμφότερες για τη μαοϊκή εξέγερση: Η Ινδία γιατί έχει μια συγγενή οργάνωση, τους Ναξαλίτες, ενεργή στα βορειοανατολικά, η Κίνα γιατί ο Πρατσάντα είναι ορκισμένος εχθρός της και οπλίζει τους αυτονομιστές Ουιγούρους). Αλλά, κυρίως, κάποιων, όπως ο Ντόναλντ Ράμσφελντ. Ναι, ο υπουργός Αμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών ενδιαφέρεται σφόδρα για το Νεπάλ - που θεωρεί «γεωπολιτικά εξαιρετικά σημαντικό».

Το Νεπάλ δεν είναι απλώς ένας ακόμη πελάτης της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας: Ο Ράμσφελντ βλέπει τη χώρα ως ακρογωνιαίο λίθο του μεγάλου «τείχους αποτροπής» γύρω από (το μαντεύετε;) την Κίνα. Ο Ράμσφελντ είναι γνωστό πως θεωρεί την Κίνα τον «επόμενο εχθρό», όχι απλώς δυνητικά. Η άποψή του είναι πως πρέπει να χτιστεί ένα Μεγάλο Τείχος γύρω της. Αφήνοντας την Ιαπωνία να επανεξοπλιστεί, προσεγγίζοντας την Ινδία, συνάπτοντας συμφωνίες σύνδεσης Ρωσίας - ΝΑΤΟ, εγκαθιστώντας βάσεις και μεγάλη ισχύ πυρός στην Κεντρασία και στον Ειρηνικό.

Στα γραφεία χάραξης στρατηγικής, οι αναλυτές παίζουν με τους χάρτες τους, οι υπηρεσίες πληροφοριών στέλνουν κατασκόπους ομαδόν - το Κατμαντού είναι κάτι σαν την Καζαμπλάνκα της Ασίας αυτόν τον καιρό - κι ο στρατός ανακοινώνει μεγάλους αριθμούς «απωλειών των μαοϊκών». Πράγμα που δεν ανταποκρίνεται απαραιτήτως στην πραγματικότητα. Οχι μόνο διότι στον Τύπο του Νεπάλ έχει επιβληθεί λογοκρισία και άκριτη αποδοχή των ανακοινώσεων των ενόπλων δυνάμεων, αλλά, χειρότερα, επειδή οι στρατιώτες σφαγιάζουν πολίτες και μόνο με την υποψία ότι «συνεργάζονται» με τους μαοϊκούς.

Τι μπορεί να αλλάξει στο δρόμο προς τις εκλογές και μετά από αυτές; Δύσκολο να το προβλέψει κανείς. Η προεκλογική εκστρατεία θα είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη υπόθεση, ούτως ή άλλως, αφού οι μαοϊκοί - και όχι μόνον αυτοί: Η χώρα έχει γεμίσει προβοκάτορες - ενδέχεται να βάλουν στο σκόπευτρό τους πολιτικούς υποψήφιους. Οπως κι αν έχει, οι εξελίξεις στη χώρα θα κρίνουν, όχι μόνο στενά το πολιτικό της μέλλον, αλλά και γενικότερες ισορροπίες στην περιφέρεια. Προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.