Κυριακή 7 Ιούλη 2002
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Μάθημα 6ο: Τα σπίτια των νεολιθικών

Ο αρχαιολόγος Σαούλ Γουάιμπεργκ έγραψε στην αρχαία ιστορία του Cambridge (Κέμπριτζ) ότι τα σπίτια τους οι νεολιθικοί γεωργοκτηνοτρόφοι, μέχρι και το 5200 π.Χ. τα έχτιζαν με λάσπη και καλάμια. Δε χρησιμοποιούσαν, δηλαδή, πέτρες ούτε στα θεμέλιά τους. Με τον τρόπο αυτό ο Γουάιμπεργκ θεωρούσε πως το είδος των υλικών δομής ήταν θέμα επιλογής του «οικοδόμου». Με άλλα λόγια ο χτίστης αποφάσιζε με ποια υλικά θα έχτιζε το σπίτι του, γιατί έτσι του άρεσε ή γιατί αυτά τα έβρισκε πιο βολικά ή πιο ωραία!

Δεν ήταν έτσι όμως. Η άποψη αυτή αποδείχτηκε λάθος, όταν σε μια ανασκαφή στον προϊστορικό οικισμό της Αγίας Αννας, λίγο πιο έξω από τον Τύρναβο, ήρθε στο φως ένα σπίτι που χρονολογήθηκε στο 5800 π.Χ. και που τα θεμέλιά τους ήταν από πέτρα. Θα έπρεπε να πούμε ότι αυτοί που έκτισαν το πέτρινο σπίτι στην Αγία Αννα έκαναν λάθος και πως ήταν εκτός «μόδας»; Οχι βέβαια. Απλώς, ένας ψηλός, πέτρινος λόφος που βρισκόταν δίπλα στον οικισμό, και θα βρισκόταν ασφαλώς εκεί και κατά την προϊστορική περίοδο, ήταν πρώτης τάξης πρόκληση για τους προϊστορικούς οικοδόμους να χρησιμοποιήσουν τις «ωραίες» του πέτρες για το χτίσιμο των σπιτιών τους. Οπως, ακριβώς, η παχιά λάσπη και οι καλαμιώνες του κάμπου θα ήταν επίσης μια αναγκαστική πρόκληση για τους οικοδόμους αυτής της περιοχής να χτίζουν αναγκαστικά τα σπίτια τους από λάσπη και καλάμια. Και, φυσικά, το ίδιο πρέπει να πούμε για τους οικισμούς που βρίσκονταν δίπλα σε δάση. Εκεί τα σπίτια θα χτίζονταν, ασφαλώς, με κορμούς δέντρων!

Τα σπίτια, λοιπόν, των νεολιθικών γεωργοκτηνοτρόφων ήταν χτισμένα με υλικά που είχε σε αφθονία το περιβάλλον του οικισμού και έπαιρναν τη μορφή που υπαγόρευαν οι ανάγκες που έπρεπε να εξυπηρετήσει η λειτουργία τους. Κι αυτές οι ανάγκες ήταν η στέγαση, μικρές παραγωγικές δραστηριότητες και η υποστήριξη των κοινοτικών διαρθρώσεων. Θέλω να πω μ' αυτό, πως τα σπίτια των προϊστορικών δεν ήταν μεγάλα ή μικρά, σύνθετα ή απλά, γιατί έτσι το ήθελαν αυτοί που τα έχτιζαν. Στο μέγεθος και την εσωτερική τους οργάνωση αντανακλάται η ζωή της κοινότητας. Μελετώντας, δηλαδή, ένα προϊστορικό σπίτι κερδίζουμε πληροφορίες για την οργάνωση της προϊστορικής κοινωνίας. Ενα μικρό σπίτι, π.χ. χωρίς άλλους βοηθητικούς χώρους και με απλή εσωτερική διάρθρωση, ασφαλώς και θα στέγαζε μια μικρή οικογένεια με μικρές ανάγκες διατροφής, άρα αποθήκευσης και καθημερινής λάτρας. Το αντίθετο σημαίνει η παρουσία ενός μεγάλου σπιτιού. Και μια τέτοια εναλλαγή μικρών και μεγάλων σπιτιών ισορροπεί, όσο περνούν οι αιώνες. Ετσι, με την καθιέρωση της χρήσης των μετάλλων, φαίνεται πως η σύνθεση της οικογένειας αλλάζει, όπως αλλάζουν και οι δραστηριότητές της και τότε είναι που εμφανίζονται τα μεγάλα σπίτια, τα «Μέγαρα».

Στην αρχή τα σπίτια είναι μικρά, τετράγωνα, χωρίς εσωτερικές διαρθρώσεις, και αυτά δε θα πρέπει να στέγαζαν παραπάνω από μια ομάδα -οικογένεια των 4 ή 5 ανθρώπων. Υστερα τα σπίτια αποκτούν μεγάλες διαστάσεις και εσωτερικές διαρθρώσεις, είναι τα μεγαροειδή. Η πιο εξελιγμένη μορφή του προϊστορικού σπιτιού είναι αυτή του μεγάρου. Το μέγαρο αποτελείται από μια μικρή βεράντα που τη στηρίζουν δυο κολόνες, τον «πρόδομο», από ένα μεγάλο «δωμάτιο», το «δώμα», όπου βρίσκεται στη μέση η οικογενειακή εστία. Και τέλος το μέσα «δωμάτιο» που λέγεται «θάλαμος» και που το χρησιμοποιούσε η οικογένεια για τις δικές της στιγμές.

Αυτή η μορφή του σπιτιού θα γίνει ανάκτορο, ναός και θα φτάσει μέχρι τις μέρες ως εκκλησία. Αλλο ένα γεγονός που αποδεικνύει πως η προϊστορία είναι ένα στοιχείο οργανικά δεμένο με τον ελληνικό πολιτισμό.


Του
Γιώργου ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ